Yaz alarmı: Ozon tabakası daha çok inceliyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 28, 2002 15:45
Kutuplar üzerindeki ozon delikleri düzelme sinyalleri verse de, dünya nüfusunun çoğunluğunun yaşadığı yüksekliklerde ozon seviyeleri azalıyor. Ancak, bu yaz ozon tabakası daha çok incelecek. Bunun sonucunda, cilt kanserinden ölümlerde de büyük bir yükselme olabilir.
Bugüne kadar, ozon tabakasının incelmesinin ve ozon deliklerinin belirmesinin en önemli nedeni, stratosferdeki klor ve bromdan oluşan bileşimler oldu. 1987’de imzalanan Montreal Protokol’ünün ardından, bu bileşimlerin emisyonları hızla düşmeye başladı. Bu yüzyılın ortalarına doğru da deliklerin daha iyi duruma gelmeleri bekleniyor. Bilimadamları, kutuplar üzerindeki tabakanın da aynı süre içinde düzeleceğini kaydediyorlar.
Hiç de öyle değil
Ancak Avusturalyada CSIRO tarafından yapılan çalışmalarda aksi bir görüş savunuluyor. Ian Plumb ve çalışma arkadaşları, ozona zarar veren azot oksit emisyonlarının arttığını ve bu artışın gelişmeleri tersine çevireceğini öne sürüyorlar. Azot oksit, nitrojen gübreleri, bazı sanayi işlemleri ve fosil yanmaları sonucu doğaya yayılırlar.
Birleşmiş Milletler’in düzenlediği İklim Değişiklikleri panelinde, 2100 yılına kadar havadaki azot oksit konsantrasyonunun yüzde 45 artacağı belirtildi. Orta katmanlardaki ozon seviyesi, 1980 yılındaki ölçümlerden yüzde 6 daha alçak. Plumb, seviyelerin biraz düzeleceğini ancak 2040’tan sonra tekrar düşmeye başlayacağını belirtiyor. Seviyeler, yüzde 9 daha alçalıp ardından da hızla düşebilir.
En hızlı ozon parçalanması, soğuk havaların ardından güneşin ilkbaharda kendini ilk kez göstermesiyle meydana gelir. Sonra da ozon delikleri oluşur. Ancak azot oksit, ozona en çok, yoğun kızılötesi (UV) ışınların atmosfere vurduğu yaz mevsiminde zarar verir.
Bunun sonucunda da Avrupa ve Kuzey Amerika üzerindeki ozon tabakası çok daha incelir.
Hiç de öyle değil
Ancak Avusturalyada CSIRO tarafından yapılan çalışmalarda aksi bir görüş savunuluyor. Ian Plumb ve çalışma arkadaşları, ozona zarar veren azot oksit emisyonlarının arttığını ve bu artışın gelişmeleri tersine çevireceğini öne sürüyorlar. Azot oksit, nitrojen gübreleri, bazı sanayi işlemleri ve fosil yanmaları sonucu doğaya yayılırlar.
Birleşmiş Milletler’in düzenlediği İklim Değişiklikleri panelinde, 2100 yılına kadar havadaki azot oksit konsantrasyonunun yüzde 45 artacağı belirtildi. Orta katmanlardaki ozon seviyesi, 1980 yılındaki ölçümlerden yüzde 6 daha alçak. Plumb, seviyelerin biraz düzeleceğini ancak 2040’tan sonra tekrar düşmeye başlayacağını belirtiyor. Seviyeler, yüzde 9 daha alçalıp ardından da hızla düşebilir.
En hızlı ozon parçalanması, soğuk havaların ardından güneşin ilkbaharda kendini ilk kez göstermesiyle meydana gelir. Sonra da ozon delikleri oluşur. Ancak azot oksit, ozona en çok, yoğun kızılötesi (UV) ışınların atmosfere vurduğu yaz mevsiminde zarar verir.
Bunun sonucunda da Avrupa ve Kuzey Amerika üzerindeki ozon tabakası çok daha incelir.