Safra taşlarının sebebi nedir?

Safra taÅŸları, tahmin edildiÄŸinden çok daha sık görülüyor. Her yüz kiÅŸiden 10’unda safra taşı bulunuyor. Taşı bulunanların büyük bölümünün hiçbir ÅŸikayetleri olmuyor. Genellikle, bir check-up esnasında uygulanan ultrsonografi ile rastlantısal yakalanıyor.Safra taÅŸları erkeklere göre kadınlarda daha sık görülüyor. Özellikle kilolu, çok sayıda doÄŸum yapmış, nisbeten açık tenli kadınlarda... Ayrıca bazı kan hastalıkları ve siroz gibi nedenler de safra kesesi taşı riskini arttırıyor. Ancak bu risk faktörleri bulunmasa bile kese taÅŸları oluÅŸabiliyor. Ä°stanbul Cerrahi Hastanesi genel cerrahi uzmanı Prof. Dr. Mehmet Ali Yerdel, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı:* Safra kesesi ne iÅŸe yarar?KaraciÄŸerde oluÅŸturulan safranın depo ve konsantre edilmesine ve gerektiÄŸi zamanlarda bağırsaÄŸa akıtılmasına yarar. Safra, özellikle yaÄŸların sindirimi için gerekli. * Safra taşı nasıl oluÅŸuyor?Safranın içeriÄŸi kolesterol, safra tuzları, su, çeÅŸitli boya maddeleri ve kalsiyum gibi bazı maddelerin eriyiklerinden oluÅŸur. Kolesterol safrada çözünmüş haldedir. Nedeni tam olarak bilinmeyen bazı faktörlerin etkisiyle safra içeriÄŸindeki oranlar kolesterol lehine deÄŸiÅŸime uÄŸrar. Kolesterol taÅŸları için zemin hazırlanır. Kese taÅŸları en sık kolesterol taÅŸları ÅŸeklinde görülürler. Bazen de safra içeriÄŸindeki boya maddeleri ya da kalsiyum ve bazen de enfeksiyonlar taÅŸ oluÅŸumuna zemin hazırlarlar.* Safra taÅŸları nasıl görülür?Ultrasonografiyle. Kese taÅŸlarının tanısında yüzde 100’e yakın doÄŸrulukta sonuç veriyor. Bu tetkik sayesinde hem safra kesesi ve hem de karaciÄŸer hakkında detaylı bilgi sahibi oluyoruz. * Tesadüfen fark edilmiÅŸ safra kesesi taşı ameliyat edilmeli mi ?Belirti vermeyen, sessiz safra kesesi taşı eÄŸer hasta 75 yaşında ve ciddi kalp sorunu olan biriyse ameliyat edilmeyebilir. Ancak taşı olan kiÅŸi eÄŸer 40’ lı yaÅŸlarda, beklenen yaÅŸam süresi 20- 30 yılı aÅŸkınsa ameliyat önermek daha doÄŸru. Bunun nedeni safra kesesi ameliyatı riskinin, sessiz taşı kendi haline bırakmaktan daha az olması. Her 5 yılda ciddi safra kesesi taşı olma riski yüzde 20 artıyor. Sessiz taşı olan birinin 20 sene içinde ciddi safra kesesi taşı hastası olma olasılığı yüzde 80’lere varıyor. * Safra kesesi taÅŸları kendini nasıl gösteriyor? Safra kesesi taÅŸları hazımsızlık belirtilerine yol açabilirler. Özellikle yaÄŸlı, kızartmalı ve yumurtalı gıdalara karşı. Bu tip yiyeceklerin bulantı, hazımsızlık ya da karnın saÄŸ üst tarafında aÄŸrıya yol açması gözlenebilir (kronik safra kesesi iltihabı). Ayrıca taşın kesenin boynuna oturup burayı tıkaması durumunda ‘kolik’ dediÄŸimiz tipte karına bıçak batarmışcasına bir aÄŸrı gözlenebilir. Karnın üst tarafındaki aÄŸrı, sırta iki kürek kemiÄŸinin ortasına vurabilir. AÄŸrı birkaç saat sürebilir ve çoÄŸu aÄŸrı kesici iÅŸe yaramayabilir.* Ameliyat ÅŸart mı?Ağızdan alınan bazı ilaçlar kolesterol taÅŸlarını yüzde 50 ihtimalle eritebiliyor. Ancak taÅŸlar tedavi kesilmesinden sonra tekrar oluÅŸuyor. Kullanılan ilaçlar karaciÄŸer için ‘toksik’ olduÄŸundan bu yaklaşım artık terk edildi. Böbrek taÅŸları baÅŸarı ile kırılabilirken, safra kesesi taÅŸlarında kullanılamıyor. Sonuç olarak safra kesesi taÅŸlarının mutlak tedavi ÅŸekli laparoskopik yöntemle safra kesesinin çıkarılması. * Safra kesesinin taÅŸ dışı nedenlerle de çıkarılması gerekebilir mi ?Evet! ÖrneÄŸin safra kesesi polipleri varsa. Çok uzun zamanda kanser riski taşıyan gerçek kese polibi bulunan kiÅŸilerin safra keseleri de laparoskopik olarak çıkarılmalıdır. Gene kanser şüphesi varsa, çok ender de olsa safra kesesinin bazı özel mikropları taşıdığı durumlarda kesenin çıkartılması gerekebiliyor. Hazırlayan: Mesude ERÅžANÂ