Saçın sosyal tarihi yazıldı

Marmara Ãœniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türkiyat AraÅŸtırmaları Merkezi, 1997’de ‘Türk Kültüründe Ayrıntılar’ baÅŸlıklı sempozyumda kültürümüzde saçı incelemiÅŸti. Sempozyuma sunulan bildiriler ve yayımlanmış makaleleri toplayan araÅŸtırma merkezinin müdürü Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali, ‘Saç Kitabı’nı oluÅŸturdu. Yirminci yüzyılın başında kadınların saçlarını kısacık kestirmesi bir özgürlük bayrağı açmak anlamına geliyordu. 1960’larda hippiler sisteme uzattıkları saçlarıyla karşı çıktı. Son yıllarda Ä°slami kesimde yaygınlaÅŸan uzun saçlı erkekler, topluma kendilerini kabul ettirmeye çalışıyorlar belki de.Zaman, kamufle etme yöntemlerini de deÄŸiÅŸtiriyor. Eskiden saçlarını enseden öne tarayarak, kelliÄŸini kapatmaya çalışan erkekler, 1990’larda saçlarını 0 numara kestirerek topyekün kellikle sorunu çözüyor.Saç, sakal ve bıyıktaki deÄŸiÅŸiklikler bize globalleÅŸmeyi de gösteriyor. BaÅŸka kültürlerden birçok modeli yaÅŸamımıza sokuyoruz. ÖrneÄŸin erkeklerin saç boyaması. Son yıllarda eskisi kadar garip karşılanmıyor boyalı saçlı erkekler. Kadınlar pembelere, morlara varan uç renkleri denerken, erkekler doÄŸal olma peÅŸinde. Hatta beyaz saçlarını boyatıp, ÅŸakağına kır attıranlar bile var. Prof. Naskali’ye göre saç, ast üst iliÅŸkisine de iÅŸaret ediyor. Otorite sahibi taraf, diÄŸerinin saçı sakalı üzerinde söz sahibi oluyor. Askerde, okulda, hapiste, ÅŸirkette saç kurala baÄŸlı. KaÅŸlar da kendini ifade araçlarından beri. Gençler arasında önce tek çizik, son günlerde ise iki çizikle atılan scratch (argoda faça) asiliÄŸi temsil edip ‘Benden kork’ mesajı veriyor.Naskali, bunun en iyi örneÄŸinin ressam Frida Kahlo’da ortaya çıktığını söylüyor. KaÅŸları birbirine bitiÅŸik Kahlo, ‘Ben Meksikalı köylü kadınlar gibiyim’ diyor.Türkiye’nin bazı yörelerinde ise kaÅŸ aldırmamak ve saç kestirmemek, kızların el deÄŸmemiÅŸliÄŸini anlatmanın bir yolu olarak kullanılıyor. Kızlar ancak evlendikten sonra saç ve kaÅŸlarına müdahale edebiliyor.YRD. DOÇ. AYÅžE DUVARCI ANADOLU’DAKÄ° SAÇLA Ä°LGÄ°LÄ° RÃœYA TABÄ°RLERÄ°NÄ° DERLEDÄ°Uzun ve gür saçlar, ömrün uzunluÄŸuna ve mal sahibi olunacağına Saç dökülmesi, saÄŸlığın bozulacağına, şöhret ve itibar kaybınaSaçı berbere kestirmek, tehlikeli bir habereSaçı siyah görmek, zenginliÄŸe, baÅŸarıyaSaçı sarı görmek, romantik bir aÅŸk yaÅŸanacağınaSaçı kızıl görmek, etraftaki kaba ve boÅŸboÄŸaz kimselerden uzaklaÅŸmak gerektiÄŸineSaçı aÄŸarmış görmek, gençler için uzun ömür iÅŸaretineSaç ve sakalın tamamen aÄŸardığını görmek fakirliÄŸeEvli kadının saçının aÄŸardığını görmesi, aldatıldığınaSakalı kesmek veya yolmak, para ya da mal kaybınaBir kadının kendini sakallı görmesi, hamile ise oÄŸlu olacağına, deÄŸil ise çocuÄŸu olmayacağına, evli deÄŸil ise mutlu bir evlilik yapacağınaBıyığı tıraÅŸ etmek, genç ve güzel bir kızla iliÅŸki kuracağınaBıyıkları yolmak veya yolunmak, mevki kaybına iÅŸaretÂ