Hüzün kraliçesiyle Ä°fo Teyze aynı bedende Hümeyra

Yehudi Menuhin, yıllardır birlikte çalmak istediÄŸi ünlü Rus piyanistle nihayet sahnededir. Ancak piyanist konser boyunca suratını asar, asmakla kalmaz sanki verdikleri muhteÅŸem konseri lanetler gibi bakar.Menuhin, seyircinin ayakta alkışları ve 10-15 kez bis yaptırmasından sonra kuliste dayanamaz sorar: ‘Acaba bir yanlış mı yaptım üstad?’ ‘Yoo’ der piyanist. ‘Peki benim keman çalma tarzımı mı beÄŸenmediniz?’ Piyanist, ‘Hayır, siz büyük bir virtüözsünüz!’ der. Menuhin sabırsızlanır: ‘Peki ama niye o kadar surat astınız o zaman?’ Rus piyanist şöyle cevap verir: ‘Yok canım ben piyano çalmayı sevmem!’ Onunki de aynı hesap: Åžimdilerde Atv’de yayınlanan Avrupa Yakası’ndaki Ä°fo Teyze rolüyle pek bir ünlü oldu ama asıl 1970’lerde ÅŸarkıları ve yorumuyla ortalığı kasıp kavuruyordu. 1980’lerde tiyatro sahnelerinde, müzikallerde, sinemada önemli rollerdeydi. 1997’de Beyhude adlı albümüyle müzik aleminde yeniden bir göründü ama sonra pek peÅŸine düşmedi. Çünkü o ÅŸarkı söylemeyi sevmiyordu! Siz yine de çok inanmayın, o ÅŸarkı söylemeyi ‘bazı ÅŸekillerde’ çok seviyor. Ve bugün, ‘Aa Ä°fo Teyze ÅŸarkı söylüyor’ diyen kuÅŸakla ‘Ne Ä°fo Teyzesi, O Hümeyra!’ diyen kuÅŸak kavga etse de o ÅŸarkılara yetiÅŸmiÅŸ ÅŸanslılar ve yetiÅŸememiÅŸ ÅŸanssızlar olarak onu birlikte seviyorlar... 10 Ekim 1947’de, Ankara’da doÄŸar. Muafakat, Malike, Ulviye, Mehire isimlerinin havalarda uçuÅŸtuÄŸu ailede, Hümeyra adını alması tuhaf deÄŸildir: Arapça’da bir renk ismidir Hümeyra, güneÅŸ batmadan önce gökte beliren kızıllığı anlatır.Ä°stanbullu, oldukça medeni bir ailedir onunki; babası Muafakat Akbay, Ankara Hukuk Fakültesi’nde, daha o yıllarda insan hakları üzerine çalışan bir profesör, annesi Malike Hanım ise paÅŸa babasının görevi nedeniyle Mısır’da yabancı okullarda eÄŸitim görmüş, dört dil ve iyi görgü bilen bir ev kadınıdır... Küçük yaşında baleye gönderilir; ama büyüyünce iyi bir balerin olsun diye deÄŸil, genç kız dediÄŸin derli toplu oturmalı, zarif olmalı diye düşünüldüğünden. Böyle düşünen annesi ve anneannesi, o yüzden beli ince olsun diye saman yataklarda yatırırlar onu, adaba, terbiyeye çok önem verirler, ayak bilekleri nasıl ince olur’a kafa yorarak, ‘taammüden’ zarif bir kadın yaratmaya baÅŸlarlar. DoÄŸrusu, kendileri de öyle olduÄŸundan, bu zaten kalıtsal olarak geçmiÅŸtir Hümeyra’ya. (Ama elbette hayatın çok deÄŸiÅŸeceÄŸini, onun yaÅŸ aldıkça ‘annemin bana öğrettiÄŸi bütün doÄŸru ÅŸeyler yanlışmış, ÅŸimdi bunların hiçbiri yok’ diye düşüneceÄŸini, giderek daha hissettiÄŸini söyleyen, yani daha samimi, daha tatlı olacağını hesap edemezler.)Ä°lkokula Ankara Koleji’nde baÅŸlayan evin tek çocuÄŸu Hümeyra, on yaşına kadar, Gestapo kurallarına meraklı Avusturyalı mürebbiyeyle geçirdiÄŸi bir yıl dışında mutlu bir çocuktur. On yaşında babasını, henüz 42 yaşındayken kaybedince apar topar Ä°stanbul’a taşınırlar. Ä°lkokulu Nilüfer Hatun Ä°lkokulu’nda bitirir, sonra Tarhan Koleji’ne girer.SADLER’S’DE BALE OLMADI TRAFALGAR’DA GÄ°TAR ÇALDIÄ°stanbul’a ilk geldikleri yıllarda baleye ağırlık verir. Daha zarif olmak için deÄŸil; sahiden balerin olmak için. Ä°ngiltere’de önemli bir bursu kaçırana kadar sürecektir bale aÅŸkı. Şöyle: Bale dünyasında bir efsane olarak kabul edilen ve Ankara’da Opera ve Bale’nin kurulmasında önemli katkıları olan Ä°ngiltere’deki Sadler’s Wells Bale Okulu’nun (Bugün Birmingham Kraliyet Balesi) kurucusu Ninette de Valois, yeni yetenekler aramaktadır ve onu beÄŸenir, okuluna davet eder. Harika Çocuk kontenjanından gidecektir ama 1960 Ä°htilali her ÅŸeyi dondurduÄŸundan bu gidiÅŸi de engeller. Hümeyra ‘Madem Sadler’s’de dans edemiyorum, etmeyeceÄŸim’ ukalalığıyla baleden soÄŸur. ‘Sanki daha önce hayatında Sadler’s varmış gibi!’ (Yıllar sonra, tiyatro sahnesinde, Asiye Nasıl Kurtulur’da dans edecektir.)Yine de yolu Ä°ngiltere’ye düşer: Liseyi Londra’da müsteÅŸar dayısının yanında okur, aynı zamanda grafik dizayn dersleri alır, gitarla orada tanışır. Çiçek Çocuklar dönemi, Trafalgar Meydanı’nda gitar çalıp, üstelik Ä°ngilizce sözlerle yaptığı ilk bestesini söyleyip, para topladığı yıllardır. Ama ÅŸarkıcı olmak aklının ucundan bile geçmez. Döndüğünde akademiye mi girsem diye düşünürken (çünkü resim de yapar) hayat ÅŸartları ağır basar, çalışmaya baÅŸlar. Gorbon Seramik, reklam ajansı derken, plak kapağı çizmek üzere Melodi Plak’a girer. Oysa kader orada baÅŸka bir ÅŸey için sotaya yatmıştır...Bir gün çizdiÄŸi renkler birbirine karışmasın diye beklerken, gitarını eline alır ve Aşık Veysel’den söylemeye baÅŸlar: ‘GüzelliÄŸin on pare etmez/ Bu bendeki aÅŸk olmasa...’ Patron içerden merakla seslenir: ’Hangi plağı dinliyorsun?’ Plak çalmadığını, kendisinin söylediÄŸini seslenir o da. Patron koÅŸarak gelir: ‘Hemen yarın plak yapıyoruz seninle!’Gençtir, ne olduÄŸunu anlayamadan apar topar stüdyoya sokulur. Bir ara o kadar dizleri titrer ki, ‘bir sigara alıp geliyorum’ deyip kaçar. Yolda grafik ÅŸefi Ergin Bener tarafından yakalanacak, nasıl anladığını sorduÄŸunda ‘Çıkarkenki yüz ifadesinden’ cevabı alacaktır. Daha sonra onunla Yonca Plak’ı kurarak yoluna devam eder ve ‘70’lerde yaptığı hemen tüm 45’lik plaklar hit, o da ünlü bir ÅŸarkıcı olur. Ancak ne kadar ünlü olursa olsun, sahne korkusu hiç geçmez. Yıllarca o gün stüdyodan kaçtığı gibi, sahnelerden de kaçar. Fazla konser vermez ya her sahneye çıkacağında, konser ya da tiyatro fark etmez, bir gece öncesinden yüzü uçuklarla dolar, tıpkı lisede sınavlarda olduÄŸu gibi... Daha geçenlerde Amerikalı bir ÅŸarkıcının hayatını okurken öğrenir ki ‘sahne korkusu’ Latince adı da olan ciddi bir durumdur ve tedavisi bayağı meÅŸakkatlidir. Ama bu korkudur ki, geçen yaz geçmiÅŸ günlerden ÅŸarkıların söylendiÄŸi konserde bir tek ÅŸarkı için sahneye -yine uçuklarla ve yaprak gibi titreyerek- çıkarken, sesini duyan altı bin kiÅŸinin alkışını bomba sanmasına, dolayısıyla her zamanki zarifliÄŸiyle deÄŸil, sarsak bir ÅŸekilde yürüyerek izleyiciyle buluÅŸmasına neden olacak kadar uzak tutmuÅŸtur onu sahnelerden. (Bu sahneyi ondan dinlemekse muhteÅŸem Ä°fo Teyze performansından çok daha fazlasıdır.) O stüdyoda söylemeyi ve o anda hissettiklerini çok uzaktakilere ulaÅŸtırabilmeyi sever.ANNESÄ° BEÄžENMEZSE O İŞİ OLMAMIÅž SAYARDIHikayemize dönelim: Ä°lk plağını doldurduÄŸu günün akÅŸamı, aynı zamanda çok iyi dost olduÄŸu annesine, ‘ben bugün plak doldurdum’ der. Malike Hanım o kadar inanmaz ki, ‘Haa evet ben de Sophia Loren’le film çevireceÄŸim’ cevabı verir. 15 gün sonra plağı eline verdiÄŸinde de hiç anlayamaz: ‘Aa neden senin resmini koymuÅŸlar?’ ‘E anne ben söylüyorum, tabii ki benim resmimi koyacaklar!’ Annesini ilk kez orada aÄŸlarken görür.Yıllar sonra, yaptığı müziÄŸin arabeske yenildiÄŸi ve iÅŸsiz-parasız kaldığı günlerde, Haldun Dormen’den ilk oyunculuk teklifini alır. O dönem TRT’ye eski sanatçıların hayatlarını anlatan bir dizi yapan Dormen, onda tiyatro ışığını gören ilk kiÅŸidir ve Åževkiye May’ı oynamasını ister. May’ın arkadaşı olan annesinin keskin testereye benzer eleÅŸtirileri burada da devreye girer: ‘Bu ne eçhel cesaretidir! Sen kim, o büyük sanatçıyı oynamak kim?’ Dolayısıyla, teklifi kabul eder ama film ekranlara geldiÄŸi akÅŸam, bir arkadaşına kaçar. Malike Hanım ne yapıp edip onu bulacak ve ‘Seyrettim, iftihar ediyorum’ diyecektir. Yaptığı iÅŸi 1500 kiÅŸi beÄŸensin, annesi beÄŸenmesin, o iÅŸ olmamıştır, onun için.Bu ilk deneyim, Åžehir Tiyatroları’nda 16 yıla; özel tiyatrolarda, müzikallerde ve Atıf Yılmaz’ın ilk teklifiyle sinemada oyunculuÄŸa götürür onu. OyunculuÄŸu sahne üstünde ustalardan öğrenir; eve koÅŸup kitaplar ve özel derslerle destekler. Tiyatronun disiplinini ve fikrini sever. Ama tiyatrodan da öyle çok paralar kazanılmaz. Bu yüzden bir ara iÅŸletmeciliÄŸi dener. Dikkat! Bu meslek ona annesinden kalmadır; babası öldüğünde annesi önce Bebek’te bir salın üzerinde, sonra Çengelköy’de bir yalıda Malike Restaurant’ları iÅŸletmiÅŸ, kadınların Ä°stanbul’da barda oturup içki içebilmesini saÄŸlamış kiÅŸidir. Her krizde ‘yetiÅŸ Hümeyra’ dediÄŸi için, onun da bir deneyimi vardır. NiÅŸantaşı’nda Figeyra ve Fındıklı’da Sardunya, Ä°stanbul’un gece hayatına damga vuran mekanlar olur. Ama o her ‘eli rahatladığında’ tiyatroya kaçar.BURNUN KAF DAÄžINDAÇENEN HAVADA YÃœRÃœTiyatroda, komedi dahil, her türlü rolü oynar, zaten komedinin de dramdan çıktığını düşünür ama onu ÅŸarkılarından ve biraz da hayatının görünen kısmından bilenlerin aklında Hüzün Kraliçesi olarak kalmıştır. Åžimdiki kuÅŸakları ise gülmekten kırıp geçirir. Bu tuhaf gibi görünen ÅŸeyin açıklaması ÅŸudur: Oldukça kırılgandır ve her acı olayda dalga geçecek, tebessüm edecek bir yan bulmak, onun hayatta kendini koruma yöntemidir. Annesi yıllar önce ‘kendini en düşük hissettiÄŸin anda burnunu Kaf Dağı’na koy, çenen havada yürü’ demiÅŸtir. İç disiplini, kendimi bırakmasına izin vermez; ama ‘hezeyanlı’ günlerinde insan içine de çıkmaz. Lady gibi yetiÅŸtirilmek istendiÄŸi kolejde dizleri çürük içinde bir oÄŸlan çocuÄŸu gibidir. Ama onu aÄŸlarken gören bir hocası, ‘bir lady daima yalnız aÄŸlar’ deyince çok alınır. Sonra da ‘hem lady deÄŸilsin, hem bu lafa niye bozuluyorsun?’ diye kızar kendine. Ä°ÅŸte içinde böyle iki Hümeyra vardır. Hayranları içinse birkaç Hümeyra... Nasılı ÅŸu hikayede gizli: Bir alışveriÅŸ merkezinde önce 14-15 yaşında bir genç kız gelir, ‘Sizi çok seviyorum’ der. Sonra kızın annesi gelir, ‘Ben sizin her piyesinizi gördüm ama kızım bunları bilmiyor’ diye lafa girer. Bitmez, bir de anneanne vardır: ‘Kördüğüm ÅŸarkısını benim kızım bile bilmez’ der o da. Bu yüzden geçen yazki Açıkhava konserinde, oÄŸlu Sadık Bigat’ın arkasındaki iki ‘kuÅŸak’ daha da ileri gidip kavgaya tutuÅŸurlar! Sesi duyulduÄŸunda 35 yaÅŸlarında olan biri ‘İnanmıyorum bu Hümeyra’ der. Yanındaki kız onu görünce, ‘Yoo bu Avrupa Yakası’ndaki kadın, o ÅŸarkı mı söylüyor?’ diye sorar. Ve ‘sen nasıl bilmezsin’le, tartışma baÅŸlar.O ÅŸimdi hem bu durumdan, hem Avrupa Yakası’ndan çok memnun. Benim gibi onun ‘her’ dönemini, üstelik günlük hayattaki ‘performansını’ bilenler ise en ÅŸanslı kiÅŸiler... Â