Her tür bağımlılığın tedavisinde tek ilaç devri baÅŸlıyor

Bilim adamları uzun süredir, uyuÅŸturucu ve alkolden, aşırı yemeÄŸe ve sigaraya kadar her çeÅŸit bağımlılığın beyindeki aynı kaynaktan beslendiÄŸinden kuÅŸkulanıyordu. Ve tek bir ilaçla, beynin bu bölgesine müdahale ederek, bütün bağımlılıkları tedavi etme umudunun peÅŸinde koÅŸuyorlardı.Ä°flah etmez bir Ä°spanyol alkol bağımlısına biraz da son umut olarak uygulanan baÅŸarılı bir ilaç tedavisi, bütün bağımlılıkların tek bir ilaçla tedavisi için bir umudun yolunu açtı. Hastanın adı Jose Galan’dı, alkolün yaÅŸamını tükettiÄŸini fark ettiÄŸinde 30 yaşındaydı. Galan, Madrid’deki Complutense Ãœniversitesi’nde öğrencilik döneminde, hemen hemen her akÅŸam arkadaÅŸlarıyla içmeye gidiyordu. Bir süre sonra Galan, derste olması gerekirken, gündüz saatlerinde de barlara "takılmaya" baÅŸlayınca, aslında pek çok alkoliÄŸin yapmadığını yaptı: Doktora gitti. "Ä°lk baÅŸta doktorlar içkiyi kesmemi söylüyordu. Ancak bu öneri iÅŸe yaramadı" diyor. Bunun üzerine doktorlar kendisini psikoterapi görmesi için ikna ettiler. Ayrıca içki içme arzusunu bastıran "dürtü baskılayıcı" ilaçlar verdiler. Ä°ki kez de hastaneye yatırdılar.Bütün bu önlemler bir iki hafta iÅŸe yaradı. Ancak her seferinde Galan yeniden içmeye baÅŸladı. Son olarak, Madrid’deki Retiro Akıl SaÄŸlığı Merkezi’ndeki alkolizm programının yetkilisi Dr.Gabriel Rubio’ya baÅŸvurdu. Rubio sıra dışı bir tedavi uygulamaya baÅŸladı. Sara krizlerini önlemede kullanılan "topiramate" maddesi içeren bir ilaç verdi. Åžimdi aradan 10 ay geçmesine karşın, Galan içkiyi aÄŸzına deÄŸdirmediÄŸi gibi aşırı yemekten de vazgeçti.Tek bir ilaçlaBilim adamları uzun süredir, uyuÅŸturucu ve alkolden aşırı yemeÄŸe ve sigaraya kadar her çeÅŸit bağımlılığın bir ÅŸekilde aynı kaynaktan beslendiÄŸinden kuÅŸkulanıyordu. Fakat son birkaç yıldır bu görüşü düşünce boyutundan çıkartıp, laboratuvara taşıdılar. Bu süreçte aralarında topiramate’ın da bulunduÄŸu, aynı anda birkaç bağımlılığı birden tedavi eden çeÅŸitli ilaçlar geliÅŸtirdiler. Bu arada pek çok bağımlıda ortak olan beyin kimyasıyla ilgili bilgilere ulaÅŸtılar. Sonuç olarak, bilim adamları her türlü bağımlılığı tedavi edecek ilaçların yakında piyasaya çıkabileceÄŸine inanmaya baÅŸladı. Háttá bazıları bir adım daha ileriye giderek, tek bir ilacın bağımlıların kurtuluÅŸu olacağı duygusuna kapıldı.Korkutucu rakamlarBu ilacın ne denli gerekli olduÄŸunu anlamak için bağımlılık nedeniyle yitirilen yaÅŸamlara bir göz atmak yeterli. Dünya SaÄŸlık Örgütü’nün rakamlarına göre her sekiz saniyede bir, bir kiÅŸi tütüne baÄŸlı hastalıklardan yaÅŸamını yitiriyor. Aşırı alkol tüketiminin toplumsal sonuçları ise saymakla bitmez. Son günlerde Ä°sveç’te yapılan bir araÅŸtırmaya göre ÅŸiddet olaylarının yüzde 16’sından eroin bağımlıları deÄŸil alkolikler sorumlu. Obezite ABD ve Avrupa’da 100 milyon insanı etkilerken, sayıları bilinmeyen çok sayıda insan bir seferde aşırı yiyerek hastalanıyor. Bağımlılar genellikle sorunlarını gizlerler, doktorlar da çoÄŸunlukla bunları görmezden gelir. Uzmanlar tek bir bağımlılık ilacının bağımlıları bu saklandıkları delikten çıkartacağına inanıyor. Umut verici sonuçlarÅžu anda topiramate "gümüş mermi" olarak deÄŸerlendirilen tek ilaca en yakın aday. Archives of General Psychiatry isimli derginin Eylül sayısında yer alan ve aşırı alkol tüketenler üzerinde yapılan bir araÅŸtırma, ilacın alkol bağımlılığı vakalarında umut verici sonuçlara yol açtığına dikkat çekiyor. Topiramate alan alkol bağımlılarının, plasebo kullananlara göre üç ay boyunca alkole ağızlarını deÄŸdirmeme eÄŸilimi 6 misli daha fazla. Tedavi gören hastaların üçte biri, aşırı alkol tüketiminden orta derece tüketime geçmeyi baÅŸardı. Bu arada beÅŸ bağımlıdan biri tümüyle içkiyi bıraktı. Topiramate piyasadaki alkolizm ilaçlarından -acamprosate ve naltrexone- en az 4 misli daha güçlü. Ayrıca alkolikler topiramate’ı kullanırken içki içmeme gibi bir zorunluluk içinde olmadıkları için bu tedaviye daha ılımlı yaklaÅŸabiliyorlar.Archives araÅŸtırması, bunun yanı sıra, topiramate’ın diÄŸer bağımlılıklara da iyi geldiÄŸini ortaya çıkarttı. Tedavi gören hastaların yarısı kilo verirken, 5 kiÅŸiden biri sigarayı bıraktı Äžkimse kendilerinden böyle bir ÅŸey istememesine karşın-. Yan etkilerVirginia Ãœniversitesi’nden nörolog Dr.Bankole Johnson, bu ilaç sayesinde tedavi gören hastalarının sosyal iÅŸlevlerinde daha baÅŸarılı ve fiziksel saÄŸlıklarının daha iyi olduklarını belirtiyor.Topiramate’ın rahatsız edici iki yan etkisi var. Biri insanı sersemletmesi, ikincisi de insanın sözcükleri anımsamakta zorlanmasıdır. Ä°lacı pek çok kiÅŸiye tavsiye eden Dr.Johnson, "Ä°lacın neden olduÄŸu biliÅŸsel zorluklar, alkolün neden olduÄŸu biliÅŸsel zorlukların yanında devede kulak kalır" diyor. Ä°lacı üreten Johnson&Johnson alışma sürecini kolaylaÅŸtırmak için ilacın zamana göre tahliyesini saÄŸlayan yeni bir versiyonu üzerinde çalışıyor. Ancak akut glokom ve böbrek taÅŸları gibi diÄŸer yan etkileri ilacın yaygın bir ÅŸekilde kullanılmasını engelliyor. DiÄŸer adaylarBilim adamlarının baÅŸka adayları daha var. Sözgelimi, marihuana’nın iÅŸtahı nasıl artırdığını araÅŸtıran bir çalışma, rimonabant adı verilen yeni bir ilacın geliÅŸtirilmesine zemin hazırladı. Bu ilaç iÅŸtahı bastırırken, nikotin ve alkole olan bağımlılığı da azaltıyor. Sanofi-Aventis ilaç ÅŸirketi, 2006 yılında bunu, Acomplia adı altında diyet ilacı olarak piyasaya çıkartacağını duyurdu. Bağımlılığı hayvanlar üzerinde araÅŸtıran South Carolina Ãœniversitesi Tıp Fakültesi’nden sinirbilimci Peter Kalivas, bu çalışmalarda kilit unsurun glutamat üzerinde yoÄŸunlaÅŸmak olduÄŸuna inanıyor. Glutamat, ÅŸiddetli arzularla ilgili bir nörotransmiterdir. Kalivas, kokain kullanan insanların fotoÄŸraflarına bakan 13 kokain bağımlısının beynini taradı. Daha sonra deneklere glutamat-baskılayıcı N-asetilsistin verdi. Bu madde, bugün kistik fibroz hastalarında kullanılıyor. Daha sonra hastaların beyinlerini yeniden taradı. Sonuçta ilacın deneklerin istek tepkilerinin büyük ölçüde azalttığını keÅŸfetti.Biyokimyasal hedefBağımlılığa karşı geliÅŸtirilen ilaçların diÄŸer biyokimyasal hedefi gamma-aminobutirat veya kısaca GABA’dır. Bu biyokimyasal madde normal bir beyni aşırı düşkünlüğe karşı korur. Bağımlılarda, içki veya sigara gördükleri zaman beyinleri o kadar fazla glutamat salgılar ki, GABA reseptörleri aşırı çalışmaktan bunalır. Yani arzu, kontrolü ele geçirir. Bu arada, kaÅŸların hizasında yer alan beynin duygusal merkezi, nucleus accumbens, bir dopamin seline maruz kalır. Zevk ile ilgili bir nörotransmiter olan dopamin, bağımlının bağımlı olduÄŸu maddeyi daha fazla tüketmesine yol açar. Bu durumda en mantıklı strateji GABA salgısını artırmaktır. Kas gevÅŸetici bir ilaç olan Baclofen iÅŸte bunu yapıyor. 2002 yılında Ä°talya’da yapılan bir araÅŸtırmada, ilacın bağımlılık konusundaki yararları ortaya çıkmıştı. Aynı yıl bilim adamları Baclofen verilen kemirgenlerin kokain, eroin, nikotin bağımlılığının azaldığı görüldü.Newsweek dergisinin 6 Aralık 2004 tarihli sayısına göre bilim adamları, henüz topiramate, bacldofen veya piyasalardaki diÄŸer herhangi bir ilacın bağımlılığın Prozac’ı olup olmayacağını bilmiyor. Burada amaç, ilacın hedefteki beyin sistemlerini etkilerken minimum yan etkilere yol açması.Â