Halit Refiğ Kore Savaşı’na mühendis gitti sinemacı döndü
Güncelleme Tarihi:
Şermin TERZİ
Oluşturulma Tarihi: Ekim 07, 2007 00:00
Türk sinemasının önemli yönetmenlerinden Halit Refiğ (73), askerliğini Kore’de irtibat subayı olarak yapmış bir sinemacı. 1954-1955 yıllarında 21 yaşındayken gönüllü gittiği Kore’de, başkalarının aksine onun hep iyi anıları var. Hatta eğitimini aldığı mühendislikten vazgeçip sinemacılığa adım atması, Kore’den satın aldığı küçük bir kamerayla başlamış.
UZAKDOĞU’YU MERAK EDİYORDUM, FIRSAT BİLDİM GÖNÜLLÜ GİTTİM
21 yaşımda, Ankara Polatlı’da topçu yedek subay olarak görev yaparken, İngilizce bilen ve gönüllü olarak Kore’ye gitmek isteyenlerin listesini istediler. Oldum olası Uzakdoğu’yu özellikle Japonya’yı çok merak ediyorum. O zamanlarda şimdiki gibi seyahat imkanı yoktu, bunu fırsat bildim ve ailemin bütün karşı çıkmalarına rağmen, gönüllü olarak 5. Tugay’la birlikte 25 gün süren bir deniz yolculuğundan sonra Kore’ye gittim. Kore benim hayatımda dönüm noktası oldu. Dünyayı tanımak, doğu-batı kültürünü anlamak benim için bulunmaz bir fırsattı. Bizden önce Kore’ye giden 4. Tugay dönerken silahlar bırakılmış ama teyakkuz dönemi devam ediyordu. O yüzden diyebilirim ki, bizden önceki dört tugay işin cefasını çok ağır bir şekilde çekti, bize sefasını sürmek kaldı. Bizden sonra bir tugay daha gitti, sonra yeniden bir silahlı çatışma olmayacağı anlaşılınca asker gönderilmedi.
TÜRK ASKERİNİN İTİBARI BÜYÜKTÜ BİZE KİMSE DOKUNAMADI
Daha önce Kore’ye gelen Türk tugayları olağanüstü başarılar gösterdiği için Türk askerinin büyük itibarı vardı. Amerikalı askerler kuralları çiğnediğinde şiddetle cezalandırılmasına rağmen, bize kimse dokunamıyordu. O yüzden istediğimiz gibi dolaşabiliyorduk. İki kez Kore’den Japonya’ya gitme imkanım oldu. Mühendislik eğitimi almama rağmen, ben sinema yapmak istiyordum. Türkiye’de o zamanlar bunun eğitimi de verilmiyordu. İrtibat subayı olarak Amerikan birliklerinde bulunduğum sırada, Amerikalı askerlerin ucuza alışveriş yapmasına imkan veren dükkanlardan, Kore’den aldığım yedek subay maaşımla bir kamera satın aldım. Sinemacılığa Lumiere Kardeşler gibi ne görüyorsam onu çekerek başladım. İki kez Kore’den Japonya’ya gittim. Tokyo ve Kyoto’da belgesel çektim. Benim meslek hayatımın başladığı yer Kore’dir.
KORELİ GENÇ HANIMLARIN BİZİ UĞURLAMASINI UNUTMAYACAĞIM![/images/100/0x0/55eb6b16f018fbb8f8bfd2bd]()
Koreli genç hanımların ilgisine de mazhar olduk tabii bu arada. Türkiye’deki genç hanımlar o zamanlar bize onlar kadar ilgi göstermiyordu. O yaşlar için, bu da ayrı bir hayat tecrübesiydi bizim için. Savaş şartlarından dolayı büyük bir sefalet vardı ve babaları, kardeşleri, çocukları ölen genç kadınlar, askerlerle ilişki kurup hayatlarını geçindirmeye çalışıyorlardı. Ama bunun yanında, büyük aşla birbirine bağlanan, evliymiş gibi birliktelik yaşayanlar da oldu. Ama sonuçta ayrılık vardı. Hayatım boyunca asla gözümün önünden gitmeyecek ve beni çok etkileyen olaylardan biri biz Kore’den ayrılırken oldu. Bizim birliğimiz gemilerin kalkacağı limana iki saatlik bir mesafedeydi. Limandan kalkacağımız sırada, iki motor limana yaklaştı. Motorlarda bizim askerlerin, Koreli sevgilileri vardı ve uğurlamaya gelmişlerdi. O günün ekonomik sıkıntılarında o iki saatlik mesafeyi katetmiş, limana vardıklarında motor tutmuş, bizim hangi gemiyle ayrılacağımızı öğrenip, o motorlarla yanımıza kadar gelip, bir daha hiç göremeyecekleri sevgililerine el sallıyorlardı.
KORE TÜRK BİRLİĞİ 5090 KİŞİYDİ 741’İ ŞEHİT OLDU
Kore Türk Silahlı Kuvvetleri adlı birlik gönüllüler arasından seçilmiş 259 subay, 18 askeri memur, 4 sivil memur, 395 astsubay, 4414 erbaş ve er olmak üzere 5090 kişiydi. Tugay komutanlığına Tuğgeneral Tahsin Yazıcı seçilmişti. İskenderun’dan Amerika’nın tahsis ettiği gemilerle Kore’nin Pusan limanına nakledildi. 10 Kasım 1950’de cepheye hareket etti. Çin’in savaşa dahil olmasının ardından BM kuvvetlerinin cephesi yarılmıştı. 9. Amerikan Kolordusu’nun ihtiyat tugayı olan Türk Tugayı, Kunuri bölgesinde direnerek 8. Ordu’nun yok olmadan çekilmesini sağladı. 1. Türk Tugayı 16 Kasım 1951’e kadar Kore’de kalarak savaştı. Sonra görevini 2. Türk Tugayı’na devretti. 20 Ağustos 1952’de ise Üçüncü, 6 Temmuz 1953’te de Dördüncü Türk Tugayı bu görevi devraldı. Kore’ye gönderilen beşinci ve altıncı tugaylar barışı koruma görevi üstlendi. Kore Savaşı boyunca Türkiye 741 şehit ve 2147 yaralı verdi. Bunların dışında Türk birliklerinden 234 asker tutsak ve 175 asker yitik (yani akıbeti belli olmayan) sayılıyor. Kore’ye giden askerlerimizden 25 Eylül 1950- 27 Temmuz 1953 tarihleri arasında savaşa iştirak edenler 1005 sayılı kanunla gazi unvanını aldı.
21 yaşımda, Ankara Polatlı’da topçu yedek subay olarak görev yaparken, İngilizce bilen ve gönüllü olarak Kore’ye gitmek isteyenlerin listesini istediler. Oldum olası Uzakdoğu’yu özellikle Japonya’yı çok merak ediyorum. O zamanlarda şimdiki gibi seyahat imkanı yoktu, bunu fırsat bildim ve ailemin bütün karşı çıkmalarına rağmen, gönüllü olarak 5. Tugay’la birlikte 25 gün süren bir deniz yolculuğundan sonra Kore’ye gittim. Kore benim hayatımda dönüm noktası oldu. Dünyayı tanımak, doğu-batı kültürünü anlamak benim için bulunmaz bir fırsattı. Bizden önce Kore’ye giden 4. Tugay dönerken silahlar bırakılmış ama teyakkuz dönemi devam ediyordu. O yüzden diyebilirim ki, bizden önceki dört tugay işin cefasını çok ağır bir şekilde çekti, bize sefasını sürmek kaldı. Bizden sonra bir tugay daha gitti, sonra yeniden bir silahlı çatışma olmayacağı anlaşılınca asker gönderilmedi.
TÜRK ASKERİNİN İTİBARI BÜYÜKTÜ BİZE KİMSE DOKUNAMADI
Daha önce Kore’ye gelen Türk tugayları olağanüstü başarılar gösterdiği için Türk askerinin büyük itibarı vardı. Amerikalı askerler kuralları çiğnediğinde şiddetle cezalandırılmasına rağmen, bize kimse dokunamıyordu. O yüzden istediğimiz gibi dolaşabiliyorduk. İki kez Kore’den Japonya’ya gitme imkanım oldu. Mühendislik eğitimi almama rağmen, ben sinema yapmak istiyordum. Türkiye’de o zamanlar bunun eğitimi de verilmiyordu. İrtibat subayı olarak Amerikan birliklerinde bulunduğum sırada, Amerikalı askerlerin ucuza alışveriş yapmasına imkan veren dükkanlardan, Kore’den aldığım yedek subay maaşımla bir kamera satın aldım. Sinemacılığa Lumiere Kardeşler gibi ne görüyorsam onu çekerek başladım. İki kez Kore’den Japonya’ya gittim. Tokyo ve Kyoto’da belgesel çektim. Benim meslek hayatımın başladığı yer Kore’dir.
KORELİ GENÇ HANIMLARIN BİZİ UĞURLAMASINI UNUTMAYACAĞIM
Koreli genç hanımların ilgisine de mazhar olduk tabii bu arada. Türkiye’deki genç hanımlar o zamanlar bize onlar kadar ilgi göstermiyordu. O yaşlar için, bu da ayrı bir hayat tecrübesiydi bizim için. Savaş şartlarından dolayı büyük bir sefalet vardı ve babaları, kardeşleri, çocukları ölen genç kadınlar, askerlerle ilişki kurup hayatlarını geçindirmeye çalışıyorlardı. Ama bunun yanında, büyük aşla birbirine bağlanan, evliymiş gibi birliktelik yaşayanlar da oldu. Ama sonuçta ayrılık vardı. Hayatım boyunca asla gözümün önünden gitmeyecek ve beni çok etkileyen olaylardan biri biz Kore’den ayrılırken oldu. Bizim birliğimiz gemilerin kalkacağı limana iki saatlik bir mesafedeydi. Limandan kalkacağımız sırada, iki motor limana yaklaştı. Motorlarda bizim askerlerin, Koreli sevgilileri vardı ve uğurlamaya gelmişlerdi. O günün ekonomik sıkıntılarında o iki saatlik mesafeyi katetmiş, limana vardıklarında motor tutmuş, bizim hangi gemiyle ayrılacağımızı öğrenip, o motorlarla yanımıza kadar gelip, bir daha hiç göremeyecekleri sevgililerine el sallıyorlardı.
KORE TÜRK BİRLİĞİ 5090 KİŞİYDİ 741’İ ŞEHİT OLDU
Kore Türk Silahlı Kuvvetleri adlı birlik gönüllüler arasından seçilmiş 259 subay, 18 askeri memur, 4 sivil memur, 395 astsubay, 4414 erbaş ve er olmak üzere 5090 kişiydi. Tugay komutanlığına Tuğgeneral Tahsin Yazıcı seçilmişti. İskenderun’dan Amerika’nın tahsis ettiği gemilerle Kore’nin Pusan limanına nakledildi. 10 Kasım 1950’de cepheye hareket etti. Çin’in savaşa dahil olmasının ardından BM kuvvetlerinin cephesi yarılmıştı. 9. Amerikan Kolordusu’nun ihtiyat tugayı olan Türk Tugayı, Kunuri bölgesinde direnerek 8. Ordu’nun yok olmadan çekilmesini sağladı. 1. Türk Tugayı 16 Kasım 1951’e kadar Kore’de kalarak savaştı. Sonra görevini 2. Türk Tugayı’na devretti. 20 Ağustos 1952’de ise Üçüncü, 6 Temmuz 1953’te de Dördüncü Türk Tugayı bu görevi devraldı. Kore’ye gönderilen beşinci ve altıncı tugaylar barışı koruma görevi üstlendi. Kore Savaşı boyunca Türkiye 741 şehit ve 2147 yaralı verdi. Bunların dışında Türk birliklerinden 234 asker tutsak ve 175 asker yitik (yani akıbeti belli olmayan) sayılıyor. Kore’ye giden askerlerimizden 25 Eylül 1950- 27 Temmuz 1953 tarihleri arasında savaşa iştirak edenler 1005 sayılı kanunla gazi unvanını aldı.