Gençlerin beyne giden damarları yırtılıyor

Beyni 4 ana damar besler. Ä°kisi boynun iki yanındaki ÅŸah damarları, diÄŸerleri de ensede seyredip beyinciÄŸe ve beynin arka bölgesine kan taşıyan iki damar. Boru ÅŸeklindeki bu damarların duvarları üç tabakadan oluÅŸmuÅŸtur. Damarın yırtılması, kanla temas eden en içteki tabakasının birkaç milimetrelik bir yırtık halinde ağızlaÅŸması ve cep oluÅŸturması demektir.Damarlar yırtılınca ne olur?OluÅŸan bu yırtıktan cep ÅŸeklindeki boÅŸluÄŸun içine kan dolar ve cebin içindeki kan miktarı arttıkça damar içine doÄŸru bombeleÅŸme geliÅŸir. Hastaların büyük bir kısmında bu bombeleÅŸme fazla olur ve damarı aniden tıkayabilir.Sıklıkla hangi yaÅŸta görülür? Damar yırtılmalarına genellikle 20-30 yaÅŸlarda rastlanıyor. Çünkü bu yaÅŸlarda henüz damar duvarları tam olarak kuvvetli bir yapıya ve dengelilik haline ulaÅŸamıyor. Daha seyrek olarak da 50 ve altındaki genç kiÅŸilerde görülüyor. Bu damarlar içinde özellikle boyunda bulunan ÅŸah damarları daha sık yırtılmaktadır. Damar neden yırtılır?Temelde yatan neden, damarların duvarlarının elastikiyetinde doÄŸuÅŸtan bir azalma olması. Bu hastaların ÅŸah damarlarının duvarı, kalp tarafından pompalanan kana karşı esneme kabileyeti daha zayıf. Dolayısıyla da kan kitlesinin damar duvarı ile olan sürtünme basıncı daha fazladır. SaÄŸlam kiÅŸilerin de damarı yırtılır mı?Çok nadir de olsa bazı yırtılmalar damar yapısı saÄŸlamlarda olur. Gerek doÄŸuÅŸtan damar yapı zayıflığı olanlarda, gerekse damar yapısı normal insanlarda bazı olaylar beyni besleyen damarların iç duvarının dayanma gücünde zayıflıklara yol açabilir:- Ağır enfeksiyonlar, - Zehirlenmeler, - Ağır stres ve gerginlikler, - Boynun aniden öne veya arka-yanlara olan gerilmeleri, - Boyuna gelen künt darbeler gibi. Bu nedenler hafif ve birkaç defa tekrarlanarak oluÅŸurlarsa damar duvarında önce dayanma gücü zayıflamış noktalar oluÅŸtururlar. YaÅŸamın herhangi bir döneminde daha ÅŸiddetli etki yapacak bir olay damarı daha kolayca yırtabilir. Yırtılan veya tıkanan damar hastada hangi belirtilere yol açar?Bir taraftaki ÅŸah damarı tıkandığında çoÄŸunlukla hastada aniden karşı taraftaki kol ve bacakta felç ortaya çıkar. Sol ÅŸah damarı tıkanıklığında saÄŸ felç tablosuna, konuÅŸamama (anlama kayıplı veya kayıpsız), görmede saÄŸ taraftaki cisimleri görememe, hesap yapma ve yazı yazma yeteneÄŸinin kaybı eÅŸlik eder. Beyincik ve arka beyin bölgelerinin kanını veren arka damarlardan biri tıkanacak olursa hastada yine aniden çift görme, ÅŸiddetli baÅŸ dönmesi, yıkılma, yutma güçlüğü gibi bulgular görülebilir. Arka damarlar birleÅŸip tek damar halinde seyrettikleri yerden tıkandığında ise hastanın iki taraflı kol ve bacaklarında felç, yutma ve konuÅŸma kaybı görülür. Hastanın bilinci açıktır ve etrafı ile sadece göz iÅŸaretleriyle iletiÅŸim kurabilir.Duvarın elastikiyetini yırtılmadan önce anlaşılması mümkün mü?Daha önceden kimin damar duvar yapısının elastik dokusunun yetersiz ve yırtılmaya meyilli olduÄŸunu belirlememiz ÅŸimdilik mümkün deÄŸil. Ama boyundaki ÅŸah damarını künt darbelerden korumak önemli. Gerek kendileri gerekse halka açık banyolarda (hamam) tellakların veya masajcıların boyuna ani germe hareketlerini yapmalarına izin verilmemeli. Ayrıca araba kullanırken koltuk kafalıklarını baÅŸ arkaya gerilmeyecek ÅŸekilde ayarlanması ve mutlaka emniyet kemerlerini takılması gerekir.Hazırlayan: Mesude ERÅžANÂ