Fotojenik olmak çok gizemli bir ÅŸeydir kimse bunun sebebini bilemez

World Press Photo 2004’ün Entertainment dalı birincisi olan Mary Ellen Mark, Ä°FSAK’ta 29 Nisan-29 Mayıs tarihleri arasında açık kalacak World Press Photo karma sergisinin açılışı için Ä°stanbul’a geldi. Türkiye’yi çok seven Mark en kısa zamanda Ä°stanbul’da kendi kiÅŸisel sergisini açmak istiyor.Mary Ellen Mark, efsane olarak anılan fotoÄŸraf sanatçılarından biri. Bugüne kadar çoÄŸu basın fotoÄŸrafçılığı dalında olmak üzere toplam 57 ödül kazandı. Dünya çapında 59’u kalıcı 92 kiÅŸisel sergi açtı. 15 kitabı yayınlandı, 80 kitaba katkıda bulundu. Kısa bir süre önce Amerikan Photo okuyucuları tarafından anketle ‘Yılın En Etkileyici Kadın FotoÄŸrafçısı’ seçildi. 40 yıldır dünyayı dolaşıyor. Ne yaptığını soranlara ‘FotoÄŸraflarımla dünyayı tercüme ediyorum’ diye cevap veriyor. FahiÅŸeler, sirkler, mahkumlar, akıl hastaları, ikizler ve evden kaçan çocuklar özel ilgi alanına giriyor. 1976’da kadın mahkumların fotoÄŸrafını çekebilmek için bir aydan fazla bir süre kadınlar koÄŸuÅŸunda yaÅŸadı. Hindistan’da Bombay genelevlerinde çekim yapabilmek için tam 10 yıl uÄŸraÅŸtı. Onu üne kavuÅŸturan fotoÄŸrafı ise 1965’te Trabzon’da çekti. 10-12 yaÅŸlarında sarışın bir kızın gülümsediÄŸi bir fotoÄŸraf karesiydi bu. O kıza tüm dünya hayran oldu. TNT Ekspres Türkiye ve Ä°FSAK’ın desteÄŸiyle ikinci kez Türkiye’ye gelen Mary Ellen Mark (60), 39 yıl önce fotoÄŸrafını çektiÄŸi Trabzonlu bu kızı bulmak istiyor. Bu kız yaşıyorsa bugün 50’li yaÅŸlarının başında olmalı. Mary Ellen Mark, National Geografic dergisinin Afganlı kıza yaptığı gibi onu bulup tekrar fotoÄŸrafını çekmeye kararlı. ‘Efsane’ olması konusu açılınca da şöyle diyor: ‘Ben efsane deÄŸilim. Asıl efsaneyi bugün BeyoÄŸlu’nda gördüm. Ara Cafe’de oturuyordu.’ BEN EFSANE DEĞİLÄ°M ASIL EFSANE ARA GÃœLER’DÄ°RDünyada en iyi üç beÅŸ fotoÄŸrafçının arasında sayılıyorsunuz. Herkes size efsane diyor. Neden? - Ben efsane deÄŸilim. Ä°ÅŸimi inanarak yaptığım için herkes beni böyle tanımlıyor. Gerçek efsaneyi bugün BeyoÄŸlu’nda gördüm. Ara Cafe’de oturuyordu. Ara Güler çok önemli bir fotoÄŸrafçı, çok önemli bir insandır. Onunla 39 yıl önce Ä°stanbul’a geldiÄŸimde tanışmıştım. Ben çömez bir fotoÄŸrafçıyken bana bir sürü ÅŸey öğretmiÅŸti. Yılın en etkileyici kadın fotoÄŸrafçısı seçildiniz. Ä°nsanlar sizden neden etkileniyor? - Enteresan bir hayat hikayem yok aslında. ABD’de Philadelphia’da doÄŸdum. New York’ta büyüdüm. Önce koleje gittim, sonra üniversiteye... Ãœniversitede sanat tarihi ve resim okudum. Daha sonra aynı üniversitenin fotoÄŸraf bölümüne geçtim. Anladığım kadarıyla benden deÄŸil fotoÄŸraflarımdan etkileniyorlar.Ä°lk fotoÄŸraf makinenizi hatırlıyor musunuz? - Evet, bir Leica idi. 22 yaşındaydım. Sürekli insan fotoÄŸrafları çekerdim. ProfesyonelleÅŸmeye baÅŸlayınca dergilerde çalıştım. O yıllarda gazetelerin durumu çok iyi deÄŸildi. Dergiler bir fotoÄŸrafçı için daha cazipti. Bombay genelevleri, kadın hapishaneleri, akıl hastaneleri.... Hayatınız boyunca girilmemiÅŸ yerlere girdiniz. Bizim buralarda şöyle bir deyim vardır: Sizi merak böceÄŸi mi soktu? - Merak mı bilmiyorum. Farklı ÅŸeyleri keÅŸfetmekten hoÅŸlanıyorum. Bilinmeyeni ölümsüz kılmak. Ä°ÅŸte benim fotoÄŸraf anlayışım bu.Genelevlerde çekim yapmak için tam 10 yıl beklemiÅŸsiniz. Ä°zin aldığınız ve iÅŸe koyulduÄŸunuz ilk günü hatırlıyor musunuz? - FahiÅŸelerin ve genelevlerin bulunduÄŸu sokaÄŸa ilk girdiÄŸimde zamanda bir yolculuk yapıyormuÅŸum gibi geldi. Onların hayatına yaklaÅŸmak, dokunmak istedim. Günlerce o caddede dolaÅŸtım. Bazen kendimi onların yerine koydum.ArkadaÅŸ oldunuz mu? - Tabii. ArkadaÅŸ olmadan çalışmam mümkün deÄŸildi. Her ÅŸeyden önce güvenlerini kazandım. Aradan yıllar geçtikten sonra Bombay’a tekrar gittim. Tanıdığım onlarca kadından sadece iki tanesini bulabildim. AIDS nedeniyle öldüklerini düşünmüştüm. Åžu anda onlardan konuÅŸtuÄŸum, görüştüğüm birileri yok. Hindistan, Meksika, Vietnam gibi bir dolu yerde sirk fotoÄŸrafları çektiniz. Sirklerde sizi cezbeden ÅŸey neydi? - Ben tam bir Fellini hayranıyım. En sevdiÄŸim filmi de La Strada’dır. Fellini de sirkleri çok sever. Sirklerin dünyası sihirlidir. O dünya ÅŸiirsel, komik, hüzünlü, bir çok ironiyi içinde barındırır. Gerçek palyaçoları çok severim. Hindistan sirklerindeki palyaçolar gerçektir.Sirk hayvanlarına acımıyor musunuz? - Sirklerde hayvanlara kötü davranmıyorlar. Sirk hayvanları sirk ailelerinin bir parçası olmuÅŸ durumda. Sirkte hayvanların eÄŸitiliyor olması, baÅŸka yerlerde öldürülüyor olmasından çok daha iyi. Son kitabınız Ä°kizler’in kapağında birbirine hiç benzemeyen bir ikiz fotoÄŸrafı var. Bu kitap ile neyi anlatmak istiyorsunuz? -Kapak fotoÄŸrafındaki ikizler tek yumurta ikiziydi. O kitapla ikizlerin hem ne kadar benzediklerini hem de ne kadar farklı olduÄŸunu anlatmaya çalıştım. Kitap için 80 kadar ikiz çektim. KADIN SURATLI KIZ FOTOÄžRAFIHayatınızda dönüm noktası olan bir fotoÄŸraf karesi var mı? - Olmaz mı? Ben hayatımı deÄŸiÅŸtiren fotoÄŸrafı 1965’te Trabzon’da çekmiÅŸtim. 10-12 yaÅŸlarında sarışın bir kız çocuÄŸunun gülümseyen fotoÄŸrafı. O fotoÄŸraf hálá dünyanın dört bir yanında yayınlanıyor. Herkes beni o fotoÄŸrafla hatırlıyor. O fotoÄŸrafı nasıl çektiÄŸinizi hatırlıyor musunuz? - Trabzon’da kaldığım süre içinde sabahtan akÅŸama kadar dolaşıyordum. Sürekli yürüyordum. Onu gördüğümde evinin önünde oynuyordu. Poz vermesini istedim, verdi. Çok fotojenik bir kızdı. Çocuk olmasına raÄŸmen kadın suratına sahipti. Beni ailesiyle tanıştırmıştı. Birlikte yemek yemiÅŸtik. O günden sonra bir daha hiç konuÅŸmadım. Telefonunu falan almamıştım. Åžimdi onu bulmayı çok istiyorum. Bulursam tekrar fotoÄŸrafını çekeceÄŸim ve tüm dünyaya o kızın bugünkü halini göstereceÄŸim. Sizce gerçek fotoÄŸraf renkli midir, siyah-beyaz mı?-Ben siyah-beyaz taraftarıyım. Renkler iyiyse renkli çekiyorum. FahiÅŸe fotoÄŸraflarını renkli çekmiÅŸtim. Ama eÄŸer Trabzonlu kızı renkli çekseydim o kadar iyi olmazdı. Fotojenik olma durumunu nasıl açıklıyorsunuz?- Açıklayamıyorum. Hangi kadının fotojenik olduÄŸunu dışardan bakarak söyleyemezsiniz. Fotojeniklik durumu çok gizemli bir ÅŸeydir. Ve kimse bunun sebebini bilemez. BEÄžENMEDİĞİ MARLON BRANDO FOTOÄžRAFIKariyerinin bir döneminde şöhretlerin fotoÄŸraflarını da çeken Mary Ellen Mark ‘Bunu ticari bir amaçla yaptım. Ãœnlü fotoÄŸrafı çekmekle sokaktaki insanın fotoÄŸrafını çekmek arasında çok fark var’ diyor. Marlon Brando’nun kafası örümcekli fotoÄŸrafında ise kendini tam olarak ifade edemediÄŸini düşünüyor. Bombay genelevlerinden karelerMesleÄŸimde öğrendiÄŸim ÅŸey ÅŸudur: Ä°ÅŸini inanarak yapacaksın. Bir aşçı inanarak piÅŸirdiÄŸi zaman güzel yemek yapar. Lezzetli bir fotoÄŸraf çekmek için de inanmak ÅŸart.Â