Dünyada her gün bir milyon kişi cinsel yolla hastalık kapıyor
Güncelleme Tarihi:
Mesude ERŞAN
Oluşturulma Tarihi: Ağustos 25, 2007 00:00
Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre, her gün 1 milyon insan cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (CYBE) birini kapıyor. Son 20 yılda CYBE’nin kontrolüne yönelik çabaların çoğalmasına rağmen, artan nüfusun etkisiyle bulaşmalarda azalma yaşanmadı. Klamidya, gonore (bel soğukluğu), HPV (Human Palipoma Virus), hepatit B ve genital herpes gibi bazı CYBE’ler genellikle hiçbir belirti vermiyor.
Bu nedenle saptamak ve tedavi etmek zor oluyor. Maalesef kadınlar belirsiz enfeksiyon geçirme açısından erkeklere göre daha şanssızlar. Çoğu belirtisiz olduğu için de karın içinde iltihaplanma ve kısırlık gibi ciddi ve olumsuz sonuçlarla karşı karşıya kalıyorlar.
Belirtisiz enfeksiyonların en büyük dezavantajı, sessiz ve kolayca bulaşmaları. Kadınların bir başka şansızlığı biyolojik özellikleri. Cinsel organlarının yapısından dolayı CYBE’lere daha kolay yakalanıyorlar. Kadınların CYBE’lere karşı daha duyarlı olmalarında etkili üç ana faktör var. İlki vajinayı döşeyen doku yüzeyinin geniş olması. İkincisi genç kadınlarda daha duyarlı olan rahim içindeki zar dokusunun rahim ucundan dışarı taşması. Bir diğer önemli faktör ise toplumsal cinsiyet rolü/ayrımcılık nedeniyle sağlık hizmetlerinden daha az yararlanmaları, bu sorun için sağlık kurumlarına başvuramamaları.
GENÇ KADINLAR DAHA BÜYÜK RİSK ALTINDA
Genç kadınlar CYBE açısından daha büyük risk altında. Vajinanın iç yüzeyi ve giriş bölümünde bulunan iç dudaklarını döşeyen ince zar tabakası ve rahim içi dokusunun yapısı, genç kadınların enfeksiyona daha duyarlı olmalarına neden oluyor.
Ayrıca cinsel organların birleştiği bir ilişkide daha geniş yüzeyle temas söz konusu. Bu da hastalık taşıyan bir erkekten kadına CYBE geçme olasılığını, hastalık taşıyan bir kadından erkeğe bulaşma olasılığına göre artırıyor.
Yine kadınların erken yaşta evlendikleri ve doğal olarak da erken yaşta cinsel ilişki kurdukları toplumlarda kadınların enfeksiyon alma riski de artıyor.
CYBE’lerin bulaşmasında birinci sorumlu cinsel ilişki. Ancak bulaşma riskini artıran başka davranış biçimleri de var. Kondom kullanmadan vajinal, oral, anal cinsel ilişkiye girmek bu hastalıklara yakalanma riskini önemli oranda artırıyor.
KAÇININ
Cinsel organlarda oluşan yaralara ve kabarcıklara dokunmaktan.
Yara veya enfeksiyon varlığında cinsel ilişkide bulunmaktan.
Partnerin bedeninden salgılanan sıvılarla (vajina, anüs veya ağız) temas etmemek de CYBE riskini azaltıyor. En fazla dikkat edilmesi gereken beden sıvıları, kan, semen, penisten boşalma öncesi gelen sıvı, vajinal sıvılar ve CYBE nedeniyle oluşan yaralardan gelen sıvılar.
KONDOM İNİSİYATİFİ KADINDA
Kadınlara özel geliştirilen kondomlar, CYBE konusunda tek taraflı inisiyatifi erkeklerin elinden aldı. Partneriniz kondom kullanmaya yanaşmıyorsa işinizi şansa bırakmayın, kadın kondomu kullanın. Dünyada farklı markalarda kadın kondomları bulunuyor. Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı izniyle Femidom adlı ürün ithal ediliyor. Kadın kondomu ilişkiden 8 saat önceye dek, tampona benzer şekilde yerleştiriliyor. Kadın kondomu 17 santimetre uzunluğunda, şeffaf, yumuşak ve ince bir poliüretan tabakadan yapılmış. Vajinanın içini tümüyle kaplayan, tek tarafı kapalı silindir bir kılıfı andırıyor.
RİSKLİ CİNSEL DAVRANIŞLAR
Sık cinsel eş değiştirmek.
Birden fazla cinsel partnere sahip olmak.
Cinsel eşin birden fazla cinsel eşinin bulunması.
Son bir yıl içinde CYBE geçirmek.
Seks işçileri, onların müşterileri ya da kimlerle ilişkisi olduğu bilinmeyenlerle cinsel ilişkide bulunmak.
CYBE belirtisi olanlarla cinsel ilişkiyi sürdürmek.
Vajinayı kurutucu maddeler kullanmak.
HASARLAR KALICI
CYBE’ler her iki cinsiyette de doğurganlığı olumsuz etkiliyor. Kadınlarda CYBE etkenlerinin alt üreme organlarından üst üreme oranlarına yayılmasıyla karın içinde iltihaplanma, rahim, yumurtalık kanalları ve yumurtalık enfeksiyonları, karın içinde yapışıklıklar, uzun süreli kasık ağrısı ve kısırlık gelişebilir. Tedavi edilmemiş gonore (bel soğukluğu) kadınlarda yüzde 8-20 oranında karın içinde iltihaplanmaya yol açıyor.
Klamidya enfeksiyonu olan kadında çoğu zaman ilk belirti karın içinde iltihaplanmaya bağlı ağrı. Bu aşamada yumurtalık kanallarında oluşabilecek herhangi bir hasar kalıcı etkiler bırakıyor.
Karın içindeki iltihaplanmaların tedavi edilmediği vakaların yarısından çoğu (yüzde 55-85) kısır kalıyor.
Gebelik ve doğum sürecinde annenin yanısıra cenini de etkiliyor. Araştırmalara göre, sifilizli (frengi) gebelerin üçte ikisinden fazlasında cenin de hastalığında, düşük, ölü doğum ya da doğum sonrası ölüm sıklığında önemli bir artış oluyor.
CYBE dış gebelik riskini artırıyor.
CYBE RİSKİ DÜŞÜK CİNSELLİK
Mastürbasyon
Karşılıklı mastürbasyon
Erotik masaj
Kucaklaşma, bedenlerin sürtünmesi
Sanal seks
Öpüşme (ağızda yara yoksa)
Derin öpüşme (ağızda yara yoksa)
Oral cinsel ilişki (ağızda yara yoksa)
Kondom kullanarak vajinal veya anal cinsel ilişki
BİLDİRİM YETERSİZ
Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı adlı araştırmaya göre, tam cinsel birleşme yaşı kadınlarda 19.5, erkeklerde ise 19. Türkiye’de CYBE’lerin vaka tanımı ve bildirimi yetersiz. 2003 rakamlarına göre, 3 bin 774 sifiliz (frengi), 5 bin 234 hepatit B, genelevde 412 gonore (bel soğukluğu) olgusu bildirildi. 2006 verilerine göre 2 bin 254 HIV (+) vakası var.
Belirtisiz enfeksiyonların en büyük dezavantajı, sessiz ve kolayca bulaşmaları. Kadınların bir başka şansızlığı biyolojik özellikleri. Cinsel organlarının yapısından dolayı CYBE’lere daha kolay yakalanıyorlar. Kadınların CYBE’lere karşı daha duyarlı olmalarında etkili üç ana faktör var. İlki vajinayı döşeyen doku yüzeyinin geniş olması. İkincisi genç kadınlarda daha duyarlı olan rahim içindeki zar dokusunun rahim ucundan dışarı taşması. Bir diğer önemli faktör ise toplumsal cinsiyet rolü/ayrımcılık nedeniyle sağlık hizmetlerinden daha az yararlanmaları, bu sorun için sağlık kurumlarına başvuramamaları.
GENÇ KADINLAR DAHA BÜYÜK RİSK ALTINDA
Genç kadınlar CYBE açısından daha büyük risk altında. Vajinanın iç yüzeyi ve giriş bölümünde bulunan iç dudaklarını döşeyen ince zar tabakası ve rahim içi dokusunun yapısı, genç kadınların enfeksiyona daha duyarlı olmalarına neden oluyor.
Ayrıca cinsel organların birleştiği bir ilişkide daha geniş yüzeyle temas söz konusu. Bu da hastalık taşıyan bir erkekten kadına CYBE geçme olasılığını, hastalık taşıyan bir kadından erkeğe bulaşma olasılığına göre artırıyor.
Yine kadınların erken yaşta evlendikleri ve doğal olarak da erken yaşta cinsel ilişki kurdukları toplumlarda kadınların enfeksiyon alma riski de artıyor.
CYBE’lerin bulaşmasında birinci sorumlu cinsel ilişki. Ancak bulaşma riskini artıran başka davranış biçimleri de var. Kondom kullanmadan vajinal, oral, anal cinsel ilişkiye girmek bu hastalıklara yakalanma riskini önemli oranda artırıyor.
KAÇININ
Cinsel organlarda oluşan yaralara ve kabarcıklara dokunmaktan.
Yara veya enfeksiyon varlığında cinsel ilişkide bulunmaktan.
Partnerin bedeninden salgılanan sıvılarla (vajina, anüs veya ağız) temas etmemek de CYBE riskini azaltıyor. En fazla dikkat edilmesi gereken beden sıvıları, kan, semen, penisten boşalma öncesi gelen sıvı, vajinal sıvılar ve CYBE nedeniyle oluşan yaralardan gelen sıvılar.
KONDOM İNİSİYATİFİ KADINDA
Kadınlara özel geliştirilen kondomlar, CYBE konusunda tek taraflı inisiyatifi erkeklerin elinden aldı. Partneriniz kondom kullanmaya yanaşmıyorsa işinizi şansa bırakmayın, kadın kondomu kullanın. Dünyada farklı markalarda kadın kondomları bulunuyor. Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı izniyle Femidom adlı ürün ithal ediliyor. Kadın kondomu ilişkiden 8 saat önceye dek, tampona benzer şekilde yerleştiriliyor. Kadın kondomu 17 santimetre uzunluğunda, şeffaf, yumuşak ve ince bir poliüretan tabakadan yapılmış. Vajinanın içini tümüyle kaplayan, tek tarafı kapalı silindir bir kılıfı andırıyor.
RİSKLİ CİNSEL DAVRANIŞLAR
Sık cinsel eş değiştirmek.
Birden fazla cinsel partnere sahip olmak.
Cinsel eşin birden fazla cinsel eşinin bulunması.
Son bir yıl içinde CYBE geçirmek.
Seks işçileri, onların müşterileri ya da kimlerle ilişkisi olduğu bilinmeyenlerle cinsel ilişkide bulunmak.
CYBE belirtisi olanlarla cinsel ilişkiyi sürdürmek.
Vajinayı kurutucu maddeler kullanmak.
HASARLAR KALICI
CYBE’ler her iki cinsiyette de doğurganlığı olumsuz etkiliyor. Kadınlarda CYBE etkenlerinin alt üreme organlarından üst üreme oranlarına yayılmasıyla karın içinde iltihaplanma, rahim, yumurtalık kanalları ve yumurtalık enfeksiyonları, karın içinde yapışıklıklar, uzun süreli kasık ağrısı ve kısırlık gelişebilir. Tedavi edilmemiş gonore (bel soğukluğu) kadınlarda yüzde 8-20 oranında karın içinde iltihaplanmaya yol açıyor.
Klamidya enfeksiyonu olan kadında çoğu zaman ilk belirti karın içinde iltihaplanmaya bağlı ağrı. Bu aşamada yumurtalık kanallarında oluşabilecek herhangi bir hasar kalıcı etkiler bırakıyor.
Karın içindeki iltihaplanmaların tedavi edilmediği vakaların yarısından çoğu (yüzde 55-85) kısır kalıyor.
Gebelik ve doğum sürecinde annenin yanısıra cenini de etkiliyor. Araştırmalara göre, sifilizli (frengi) gebelerin üçte ikisinden fazlasında cenin de hastalığında, düşük, ölü doğum ya da doğum sonrası ölüm sıklığında önemli bir artış oluyor.
CYBE dış gebelik riskini artırıyor.
CYBE RİSKİ DÜŞÜK CİNSELLİK
Mastürbasyon
Karşılıklı mastürbasyon
Erotik masaj
Kucaklaşma, bedenlerin sürtünmesi
Sanal seks
Öpüşme (ağızda yara yoksa)
Derin öpüşme (ağızda yara yoksa)
Oral cinsel ilişki (ağızda yara yoksa)
Kondom kullanarak vajinal veya anal cinsel ilişki
BİLDİRİM YETERSİZ
Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı adlı araştırmaya göre, tam cinsel birleşme yaşı kadınlarda 19.5, erkeklerde ise 19. Türkiye’de CYBE’lerin vaka tanımı ve bildirimi yetersiz. 2003 rakamlarına göre, 3 bin 774 sifiliz (frengi), 5 bin 234 hepatit B, genelevde 412 gonore (bel soğukluğu) olgusu bildirildi. 2006 verilerine göre 2 bin 254 HIV (+) vakası var.