Diş ipi, fırça kadar önemli

İmplantoloji ve estetik dişhekimi Doç. Ata Anıl, doğru ağız bakımını anlatırken öncelikle iki konuyu gündeme getiriyor: Doğru fırçalama tekniği ve diş fırçalamaya yeterli zaman ayırmak. Dişlerin ara yüzlerini diş ipiyle temizlemek ve düzenli hekim kontrolü de bunların ardından gelen diğer iki koşul.

Ağız sağlığında en önemli araç diş fırçası. Fırçanın temel işlevi dişlerde biriken yiyecekleri, mine üzerine tutunan bakteri tabakasını temizlemek. Bu tabakayı fırçadan başka hiçbir ilaç ya da gargaranın tamamen temizlemesi mümkün değil. Son yıllarda hızla yaygınlaşan elektrikli diş fırçaları üşengeçleri ağız sağlıklarını korumaya teşvik ederken bir yandan da temizlik süresini yarıya indiriyor. Anıl, ‘Bu anlamda elektrikli diş fırçaları aynı sürede, çok daha etkin ve pratikler’ diyor.

Fırçalamadan en etkili sonucu almak için tekniğini de iyi bilmek lazım. Ayrılan sürenin fazla olması fırçalamadan alınan etkinliğini artırır. Ancak Anıl’a göre hiç kimse ağzına kusursuz bakım yapamaz. Bakıma rağmen oluşan birikintilerin diş doktorları tarafından kontrolü ve temizlenmesi gereklidir.

YUMUŞAK FIRÇALAR SEÇİLMELİ

Diş fırçaları seçilirken göz ardı edilmemesi gereken kurallar var. Diş fırçalarının uygun büyüklükte ve kıl sayısı fazla olanı makbul. Kıllı yüzey, dişte geniş temizlik alanı yaratıyor. Kaliteli fırçalarda kıl uçları dişlere ve dişetlerine zarar vermemesi için yuvarlatılır, ayrıca kıl diş arasını daha etkin temizleyecek açıyla yerleştirilir. Seçilecek diş fırçasının çenenin büyüklüğüne uygun olması da ihmal edilmemeli. Çocuklar ağzılarındaki dişlere uyum sağlaması için daha ufak fırçaya ihtiyaç duyar. Kaplama dişler için özel fırça seçmek gerekmez. Dişetlerinin çekildiği açık kök yüzeylerinde mekanik aşınmayı engellemek için yumuşak fırça tercih edilmeli. Ayrıca fırçaların sapları kolay tutulur olmalı.

TEMEL AMACI UNUTMAYIN

Mükemmel ağız bakımı için mikropları ve yiyecek artıklarını temizlemek şart demiştik. Fırça dişlerin yüzeyini temizler. Dişler arası bölgeyi kısmen temizleyebilirler. Etkin bir ağız bakımı için dişlerin ara bölgelerini diş ipiyle her gün 1 kez temizlemek gerekir. Diş ipinin mumsuz ve geniş olması bu temizliğin etkinliğini artırır. Dişler arasında büyük aralıklar varsa, arayüz fırçaları iyi sonuç verir. Gargaralar tek başlarına bakterileri tamamen ortadan kaldıramaz. Diğer bir deyişle gargaralar destek ürünleridir. Kloreksidin içeren gargaralar bir süre sonra tat bozukluğu ve dişlerde leke yapar. Ara yüz ürünlerinden kürdanlar ihtiyaç olduğunda ve dişetlerine zarar vermeden kullanılmalıdır.

DİŞ FIRÇALAMANIN TEKNİĞİ VAR

Diş fırçalamadan en yüksek düzeyde yarar elde etmek için fırçanın diş ve dişetine beraber temas etmesi, dişlerin köklerine doğru 45 derecelik bir eğimle bakması (ara yüze girmesi için) ve yuvarlak rotasyon hareketlerinin yapılması gerekir. Fırça aynı bölgede 5-10 saniye hareket ettirilmeli. Fırçalama 2 dakika sürmeli. Elektrikli fırçada bu süre tüm ağız için 1 dakikaya indirilebilir.

Diş fırçalamayla ağızdaki tüm bakteriler temizlendiği için çürükler önlendiği gibi dişeti hastalığının etkeni mikroplar da yok edilir. Bakterilerin ağızda neden olduğu kokular önlenebilir. Dişeti hastalıklarının Türkiye’de yüzde 90 sıklıkla görülmesi, diş fırçalamanın eksik yapıldığını akla getiriyor.

Fırçalama ile dişeti hastalığı mikropları temizlendiği için diş taşlarının da oluşumu engellenir. Ayrıca çay, kahve vb. lekelerin oluşmaması sağlanır. Daha beyaz ve estetik bir görüntü elde edilir.

DİŞLERİ KORUMANIN BAŞKA PÜF NOKTALARI

Çürükler, asitlerin dişleri etkilemesiyle oluşur. Asitlerin oluşma nedeni ise ağızdaki şekerdir. Sık yapılan fırçalama asidin oluşmasını, dişlerin çürümesini engeller.

Florla güçlendirilen diş mineleri çürüme tehlikesine karşı korunur. Flor gargarayla dişe uygulanabilir. Daha pratik yöntem yılda 1-2 kez diş doktorunun flor uygulaması yapmasıdır.

Şekerli madde yendikten sonra fırçalama çürükten korunmada önemli bir önlemdir.

Sakız çiğnenirken mümkün olduğunca şekersiz sakız tercih edilmelidir.

Çocuklara yapılabilecek en önemli katkılardan biri muayenehane ortamına onları hazırlamaktır. Bu şekilde koruyucu ve tedavi edici önlemler için doktordan kaçmaları önlenir.

BİRKAÇ HATIRLATMA

SADECE VİTRİNİ TEMİZLEMEYİN: Diş fırçalamada genellikle ‘vitrin’e ön dişlerin, ön yüzeylerine ağırlık veriliyor. Bu nedenle çürükler genellikle arka bölgelerde, diş taşlarıysa çok az fırçalanan alt ön bölgede görülüyor. Halbuki, bakteri plağı ve yiyecek artıklarının yoğun olduğu dişlerin arka yüzleri, arka dişler ve dilin temizliği ihmal edilmemeli.

YANLIŞ FIRÇALAMA, DİŞ ÇÜRÜTÜR: Dişler doğru fırçalanmazsa, üzerlerini örten mine tabakası sert bile olsa zarar görebilirler. Dişin üst kısmında, kökü kaplayan tabakada aşınmalara, dişetlerinde de çekilmelere neden olabilir. Dişlerin çürümesi kolaylaşır. Dişleri aşındıracak kadar büyük bir kuvvetle diş fırçalamaktan kaçınılmalı ve yumuşak hareketlerle fırça oynatılmalı.

DİŞ HASSASİYETİNE KARŞI STRATEJİ: Sıcak, soğuk, şeker veya ekşi yiyecek-içecekler ağıza alındığında dişlerde ani bir tepki oluşur. Buna ‘diş hassasiyeti’ deniyor. Ağrı-sızı başlar. Çürük ve eski dolgular hassasiyete yol açan faktörlerin başında geliyor. Dişeti çekilmesiyle açığa çıkan kök yüzeyleri de diğer önemli etken. Çekilen dişeti, kök yüzeyinin sıcak, soğuk ve basınç etkilerine maruz kalmasına neden oluyor. Açıkta kalan bu kanallar da ağrı hissedilmesine. Ayrıca, sert ve travmatik diş fırçalama, kırık dişler, diş gıcırdatma, sıkma, plak birikimi de hassasiyeti artırıyor. Başetmek için ağız hijyenine dikkat edilmesi, yumuşak kıllı fırçaların tercih edilmesi, özel diş bakım ürünlerinin kullanılması öneriliyor.

SPOR YAPARKEN DİŞLERİ KORUMAK İÇİN: Futbol, basketbol, güreş gibi sporlar sırasında diş, çene, dudak ve dil gibi ağız içerisindeki dokular yaralanabilir. Bu yaralanmalar ağız koruyucuları kullanılarak önemli ölçüde önlenebilir. Ağız koruyucuları alt ve üst dişler arasına yerleştirilerek yumuşak plastikten yapılmış apereyler. Alt ve üst dişler arasında yumuşak bir yastık görevi yaparak, dişlerin arasındaki direkt teması önler. Bu şekilde alt ve üst dişlerin çarpması ile meydana gelen travmalar sonucunda oluşan şoku absorbe ederek, olası beyin sarsıntılarını, diş ve çene kırıklarını, dil ve yanak yaralanmalarından korur. Ağız koruyucularının koruyuculuk işlevlerini yerine getirebilmeleri için alt ve üst çene dişlerinin arasına yerleştirilen ve dişelerin birbirleri ile temasını önleyen bölümünün 3 -5 milimetre kalınlığında olması gerekir.

DİŞ AĞRISI TUTARSA... Diş ağrısının ‘iyi zamanı’ olmaz elbette. Her diş ağrısı ‘zamansız’dır! Ama böyle bir acil durumla karşılaşırsanız, ilk yapacağınız iş ağrıyan diş üzerinde ve dişlerin arasında bulunan gıda birikintilerini iyice temizlemek. Tabii diş fırçası ve diş ipi kullanarak. Yarım su bardağına yarım çay kaşığı tuz ilave edilerek elde edilen tuzlu su ile ağız iyice çalkalanmalı. Kesinlikle ağrıyan diş üzerine aspirin ya da herhangi bir ağrı kesici ilaç uygulanmamalı. Kimyasal yapıları nedeni ile bu gibi ilaçlar diş etinde ve çevre yumuşak dokuları tahriş ediyor. Tahriş de diş ağrısının yanında ikinci bir ağrıyı başlatıyor. Eğer iltihap nedeniyle yüzde şişlik oluşmuşsa o bölgeye soğuk kompres yapılmalı. Dişhekimine gitmeden önce bir ağrı kesici ilaç rahatlatabilir. Diş üzerinde çürük nedeniyle oyuk oluşmuşsa buraya çok az karanfil yağı (eugenol) emdirilmiş pamuk konabilir. Bu ağrının azalmasını sağlar. Ancak eugenolu fazla kullanarak diş etine sızması ve yumuşak dokuları tahrip etmesi engellenmeli.