Batı Nil virüsü paniÄŸi

Geçen yıl İsviçre’de bu yılda Yunanistan’da görülmeye başlayan, hatta Manisa’daki ölümlerinde nedeni olduğu konusunda kuşkular bulunan ‘Batı Nil virüsü (West Nile Virus)’ hakkında bilgi almak üzere Vera Pest  Kontrol Servisi’nden  böcek uzmanı Derya Ulaşoğlu’na sorular yönelttik.

- Batı Nil virüsü nedir?

Bu virüs Flaviviridae familyasının Flavivirus cinsine aittir. Bu virüsün ana rezervuar (taşıyıcısı)  kuşlardır. Bu kuşlardan kan emen özellikle sivrisinek ve keneler bu virüsü alarak insana ve diğer bazı memelilere taşıyor.

- Hangi ülkelerde görülür ve nasıl yayılır?

Cezayir, Fas, Romanya, Fransa, İtalya, Çek Cumhuriyeti , Tunus, Rusya, İsrail’de görülmüştür.Amerika’da is New York şehrinde 1999 yılında 62 vaka ile başlamış ve hızla diğer eyaletlere yayılmıştır. Başladığı  yıl  New York, New Jersey ve Connecticut’ eyaletlerinde  7 insan, 6 at ve yüzlerce kuş ölmüştür. Bunlar göçmen kuşlarla yayılabildiği gibi uçak içinde ve eşyalar arasında da taşınabiliyor.

- İnsandan insana geçiş nasıl olur?

Nadirde olsa kan ve organ nakli, hamile kadından bebeğine, süt emziren anneden bebeğine geçebiliyor.

- Isırıktan sonra belirtiler ne zaman başlar?

Belirtiler 2-15 gün içinde çıkıyor. Genel olarak 1-6 gündür.

- Bu virüse karşı aşı varmıdır?

Alar için aşı geliştirilmiştir. İnsan ve köpek için yoktur.

- Amerika’da vaka sayısı nedir ?

2009 verilerine göre Amerika ve Kanada’da   30.000 kişi  bu virüsü almış, bunlardan 1000 kişi  ölmüştür. Ölüm oranı insanda  ortalama yüzde 3-15’dir;ancak atlarda ölüm oranı yüzde 30’lardadır.

- Hangi yaş grubu risk altındadır?

Vakalar izlendiğinde  50 yaş ve çok üzeri yaş grubu dağılımı mevcut. Manisa’da genç değilde orta yaş üstü insanların  hastalanması dikkat çekicidir. Yine de tüm yaş grubu insanlar dikkat etmelidir. Örneğin Amerika’da farklı yaş grubunda (örneğin 6 yaş) nadirde olsa vakalar vardır.

- Ne tip belirtiler vardır, tedavisi varmıdır?

Bu virüse özgü spesifik belirtisi yoktur. Ani başlayan ateş, kas ağrısı, bulantı, yorgunluk, halsizlik, kızarıklık, kusma, İshal, nörolojik problemler, hafıza kaybı, koma, lenf bezlerinde şişme, boyun tutulması, oryantasyon bozukluğu, birbirine karıştırma durumu, menenjit vs. görülebilir. Spesifik tedavisi yoktur. Destek tedavisi yapılması gerekir.

- Hangi sivrisinek ve kene türleri  taşıyor?

Amerika’da 21 farklı  sivrisinek türünün  taşıdığı tespit edilmiÅŸtir. Özellikle ‘Culex pipiens’ çok önemli vektör olarak öne çıkıyor. Bu sivrisinek türünün  kan emmek için  kuÅŸları tercih etmesi de önemli faktördür.Â

- Hangi kanatlılar taşır?

Karga, ördek, güvercin, martı  başta olmak üzere  çok çeşitli kuş türleri  ve tavuk bu virüsü taşıyabiliyor.

- DiÄŸer memelilerde durum nedir?

Koyun, hamsters, fare ve bazı maymun türlerinde görülürken domuz, köpek, tavşan virüse dayanıklılık gösterebilmekte hatta simptom bile oluşmuyor. Buna rağmen çok sık olmasada belirti gösteren köpek ve kedi vakaları vardır.

- Manisa’da salgın gibi artış olmaması nedeniyle Nil virüsü olmadığı düşünülüyor, siz ne düşünüyorsunuz?

Bana göre bu sayı  artmasada ‘Batı Nil virüsü’ olmuş olabilir. Amerika’daki verilerde bu sonuca ulaşmak mümkün. Amerika’daki verilerde  Connecticut eyaletinde 1999-2009 yılları arasındaki vaka sayısı 69, sadece 2008 yılında 8 vaka varken, 2003 yılında 17 vaka var. 2009 ‘da hiç görülmemiş. Bu 69 kişinin 3'ü ölmüş. Bazı yıllar görülmese de yine sonraki yıllar vaka çıkabilir.

- Amerika’da bu virüse karşı ne tip çalışmalar yapılıyor?

Nitekim Amerika’da Connecticut Agricultural Experiment Station(CAES)’ 1998-2009 yılları  arasında 1.7 million  sivrisinek üzerinde test yapmışlardır. Sadece 2009 yılında 200,000 sivrisinek test yapılmıştır. Sivrisenekler  kurulmuş  tuzaklar ile yakalanmaktadır. Bunlar her yıl  rutin virüs testine tabi tutuluyor. Bu uygulama  bizde de vakalar olmasa da başlamalıdır. 
   Â
- Sivrisineklerin yaşam döngüsü nasıldır, temel özellikleri nedir?
 Â
Sivrisineklerin  yaşam  döngüsü yumurta, larva, pupa, ergin dönemlerinden oluşur. İlk üç aşama sucul ortamda geçerken, ergin sivrisinek karada yaşar. Ergin sivrisinek uçma yeteneğine sahiptir.

Yumurta döneminden ergin olmaya kadar geçen süre 9-14 gündür. Ergin sinek 2-6 ay yaşar. Bir sivrisinek dişisi bir defada türlere göre değişmekle birlikte 35-450 yumurta bırakabilir.

Sivrisinekler yumurtalarını durgun suya bırakırlar. (yosunlu, sığ sular, durgun sular, lağım ve kanalizasyonlar, bataklık ve taban suları, su birikintileri)