Askeri darbenin ilk ve tek fotoğrafı

Türkiye ilk askeri darbeyle bundan 129 yıl önce, 1876’nın 30 Mayıs’ında tanışmış, darbeciler Sultan Abdüláziz’i tahtından indirmiÅŸ ve dört gün sonra öldürmüşlerdi. Abdüláziz’i darbeden hemen sonra darbecilere yakın kiÅŸilerin laubali hareketleri arasında gösteren bu fotoÄŸraf, geçtiÄŸimiz hafta önsözünü Ömer Koç’un yazdığı ve Aygaz’ın yayınladığı ‘Hátıra-i Uhuvvet’ isimli albümde yayınlandı.Abdüláziz’in resmi ve 85 yıl sonra onunla aynı akıbeti paylaÅŸan BaÅŸbakan Adnan Menderes’in 1961’deki idamından hemen önce çekilen fotoÄŸrafı, doÄŸu dünyasında hükmünü binlerce yıldan buyana sürdüren ‘Veyl maÄŸluba!’ kuralının hiç deÄŸiÅŸmez kanıtıdır.TÃœRKÄ°YE, askeri darbe kavramıyla bundan 129 yıl önce, 1876’nın 30 Mayıs’ında tanışmış; Hüseyin Avni, Midhat ve Kayserili Ahmed PaÅŸa’dan oluÅŸan bir cunta, zamanın hükümdarı Sultan Abdüláziz’i tahtından indirmiÅŸler ve devrik padiÅŸah dört gün sonra öldürülmüştü.Devrik padiÅŸah, 30 Mayıs geceyarısı, üzerindeki gecelik entarisini bile çıkartmasına fırsat bırakılmadan Dolmabahçe Sarayı’ndan apar topar Topkapı’ya götürülüp yine bir ihtilalde can veren Üçüncü Selim’in dairesine kapatılmış, iki gün sonra BeÅŸiktaş’taki ÇıraÄŸan Sarayı’na nakledilmiÅŸ ama 4 Haziran sabahı, Feriye’deki odasında her iki bileÄŸinin damarları kesilmiÅŸ vaziyette bulunmuÅŸ ve intihar ettiÄŸi açıklanmıştı. MAHKEME: ÖLDÃœRÃœLDÃœOlayla ilgili olarak birkaç sene sonra açılan davaya bakan özel mahkeme, Sutan Abdüláziz’in öldürüldüğüne hükmetmiÅŸ ve sorumlulara cezalar yaÄŸdırmıştı.Sultan Abdüláziz’in tahtından indirilmesinden sonra Topkapı yahut Feriye Sarayı’nda geçmiÅŸteki ÅŸaÅŸaalı günlerini yádedip akıbetini düşündüğü kederli bir ánında odasına birdenbire üç kiÅŸi girecekti. Gelenler o devrin meÅŸhur fotoÄŸrafçısı ve yeni hükümdar BeÅŸinci Murad ile aynı Mason locasından olan Vasilaki Kargopulo, Mabeyinci yani saray protokolcusu Åžefik Bey’in oÄŸlu Mustafa Bey ile Abdüláziz’in birkaç gün öncesine kadar yakın adamlarından olan Salih Beyler idi.PADÄ°ÅžAHIN HÃœZÃœNLÃœ ANIKargopulo’nun elinde, o devirde kullanılan sehpalı bir fotoÄŸraf makinesi vardı. Mustafa ve Salih Beyler sandalyede oturmakta olan sábık hükümdarın iki yanına geçip son derece laubali ÅŸekilde poz verdiler. Biri dirseÄŸini, diÄŸeri de kolunu hükümdarın omuzlarına dayadığı anda Vasilaki Efendi makinesini çalıştırdı ve karşısındaki utanç verici manzarayı cam negatife aksettirdi. Objektifin karşısında geçirdiÄŸi o birkaç saniye, Sultan Abdüláziz’in hayatının en hüzünlü ánı olmalıydı.Ä°LK VE TEK FOTOÄžRAF1876’nın 31 Mayıs’ı ile 3 Haziran’ı arasındaki bir günde çekilmiÅŸ olan bu fotoÄŸraf, Türkiye’de yaÅŸanan ilk askeri darbenin eldeki tek fotoÄŸrafı olacak ve aradan geçen 129 sene boyunca karanlıkta kalacaktı.YaÅŸadığımız ilk askeri darbeyi, iktidarın yeni sahiplerinin şımarıklıklarını ve elemler içerisindeki devrik bir hükümdarın maruz kaldığı saygısızlıktan dolayı gözlerinden ateÅŸler saçan çaresiz bakışını her yönüyle aksettiren bu fotoÄŸraf, Bahattin Tuncay’ın hazırladığı, önsözünü Ömer Koç’un kaleme aldığı ve Aygaz’ın bu hafta hafta yayınladığı ‘Hátıra-i Uhuvvet’ isimli albümde yeralıyor.Aynı kaderBurada, Abdüláziz’in sözkonusu resmiyle hadiseden 85 yıl sonra hükümdarın akıbetinin benzerini yaÅŸayan BaÅŸbakan Adnan Menderes’in 1961’deki idamından hemen önce Yassıada'da çekilen bir fotoÄŸrafını birarada görüyorsunuz. Bu fotoÄŸraflar, doÄŸu dünyasında hükmünü binlerce yıldan buyana sürdüren ‘Veyl maÄŸluba!’ kuralının hiç deÄŸiÅŸmez kanıtıdır.Â