Hara ağası Tohumcu Hügo

Deliormanlar'da Osmanlılardan kalma bir at çiftliği var. Bulgaristan'ın Şumen (Şumnu) kentinde 1864'de Mithat Paşa'nın kurduğu hara Veliefendi'den gelen bir atın neslini Bulgar topraklarında sürdürüyor. Bulgar görevli onu ‘‘İşte haramızın Türk damatı’’ diye takdim ediyor. ‘‘Hara ağası Tohumcu Hügo!’’

Onu Türkiye'de çok iyi tanıyorduk. 2400 metrede 2.27.54'lük dereceye sahipti. Bulgaristan'daki hikayesini de öğrendik: Bulgarlar Hügo'yu yıllarca izlemiş, bir yıl önce de Velifendi'den 10 at karşılığında satın almış. Gözlerinin içi gibi bakmışlar ona: Özel yemler yedirmişler, özel bölümde yatırmışlar.

Bakıcısına göre günde üç kez tohum atıyor Hügo, günde üç ayrı atla çiftleşiyor. Bir yılda tek başına haranın nüfusunu ikiye katlamış. Bizim ‘‘Tohumcu Hügo’’nun bu marifetini duyan Almanlar, Bulgarlara büyük paralar teklif edip almak istemişler ama Bulgarlar, ‘‘O bizim haranın ağasıdır. Onu bir yere satmayız’’ diyerek reddetmiş. Mithat Paşa'nın kurduğu Kabayük Çiftliği (şimdi Kabük) devlet tarafından işletiliyor. Mithat Paşa bu çiftliğin yerini tayin ederken, Bulgaristan'ın çeşitli bölgelerine birer çiğ et parçası gönderip ağaç dallarına astırmış. Sonra bakmışlar: Etin hiç bozulmadan durduğu bölgeye çiftliği kurmuşlar.

Hava akımı ve sineği olmayan bu çiftlikte şu anda bine yakın Arap, İngiliz ve Bulgar atı var. Koşu, konkur, dresaj atları. Yılda 300'e yakın at üretiliyor. 90 milyon liradan, 50 milyar liraya kadar at satılıyor. Yetkililer, iç pazarın yanı sıra yurt dışında Almanya, Yunanistan, Türkiye ve İtalya'ya yılda 200'e yakın at satıldığını söylüyorlar.