Tahir Perek: Peşin vergi değil, faizsiz borç
Güncelleme Tarihi:
Geçici Vergi müessesesi ilk çıktığı günden beri, birçok probleme sebep olmuş ve bu konuda bir türlü istikrarlı bir düzen kuramamıştır.
Maliye bu vergiyi önce ‘‘peşin vergi’’ adı ile aylık olarak Katma Değer Vergileri'ne endeksleyerek aldı, sonra ‘‘Geçici Vergi’’ adıyla bir önceki yıl beyanının belirli bir yüzdesi olarak tahsil etti. O da olmadı, bu yıldan itibaren cari yılda üç aylık dönemlerde kazanç hesabı yaptırarak, almaya başladı.
Peşin vergi veya geçici vergi adı altında alınmaya çalışılan bu paralar, cari dönemde elde edilen kazançlardan normalde bir yıl sonra alınması gereken vergilerin bir kısmının avans olarak cari yılda tahsili mahiyetindedir.
Bu enflasyon ortamında ilk bakışta böyle bir tahsilat çok haklı gibi görünüyor. Öyle ya, parayı bugün kazanıyorsun, vergisini bir yıl sonra ödüyorsun.
Ama öyle değil, madalyonun bir de öbür yüzü var. Bu enflasyon döneminde aynı zamanda çok yüksek oranlarda hayali kazançlar da elde ediliyor ve bu kazançlar ticari işletmelerde hiçbir işleme tabi tutulmadan olduğu gibi vergilendiriliyor.
Örneğin, işletmelerde elde edilen faiz gelirleri, herhangi bir enflasyondan arındırma işlemine tabi tutulmadan olduğu gibi vergiye tabidir.
İşletmelerde sağlanan kur farkları, gerçek kazanç olmadığı halde, vergiye tabidir.
Normal olarak, mal alım satımlarında da enflasyon yüzünden suni olarak yükselen fiyatlarla mal satıldığında sağlanan kárların bir kısmı gerçek kazanç olmadığı halde olduğu gibi vergiye tabidir.
Örneğin, ocak ayında 100 liraya bir mal alsanız ve bunu haziran ayında 150 liraya satsanız sağladığınız 50 liralık kazanç bütünü ile vergiye tabidir. Oysa ocak-haziran döneminde yüzde 40 oranında enflasyon olsa, kazanılan 50 liranın 40 lirası hayalidir, gerçek kazanç sadece 10 liradır. Bu durumda, 50 liralık kazanç için yüzde 40 oranı ile 20 lira vergi ödeyeceksiniz. Oysa sizin gerçek kazancınız olan 10 lira üzerinden ödenemeniz gereken vergi aynı oranla 4 lira olmalı idi.
Madem ki enflasyon muhasebesi tutulmasına izin verilmiyor ve enflasyonun yarattığı hayali kazançlarda vergilendiriliyor, o zaman o verginin de bir yıl sonra alınmasına ses çıkarmaması gerekir.
Bize göre, öteden beri tahsil edilmekte olan peşin vergiler, hak edilmiş bir vergi tahsilatı değil, Maliye'nin ihtiyacı sebebiyle mükelleflerden, faizsiz borç para alma işlemidir.
O zaman, Maliye bu paraları alırken daha dikkatli ve daha anlayışlı olmalıdır.
Bu yıl başlatılan, cari yıl kazancından 3 ayda bir geçici vergi alınması uygulamasında, biraz anlayış gösterilmesi, biraz zaman tanınması gibi önerilerimize Maliye hep kulak tıkadı. Şimdi gerçeği gören Maliye, bu konuda bazı değişikliklere gitmeye hazırlanıyor. Bu değişiklikler yapılırken yukarıda açıkladığımız hususların da gözönünde bulundurulmasında fayda görmekteyiz.