Para kiraya, faturaya gidiyor vatandaÅŸ ekmeÄŸe yükleniyor

DÄ°E'nin Hanehalkı Tüketim Harcamaları Anketi'ne göre Türkiye'de hane gelirinin büyük kısmı kira, su, elektrik, gaz gibi zorunlu giderlere yöneliyor. 2003'te her 1 milyon liralık gelirin 283 bin lirası bu tip giderlere harcandı. Gıda harcamasında etin payı azaldı, ekmeÄŸin payı arttı.HANEHALKI tüketim harcamaları içinde kira ile su, elektrik, gaz gibi konutla ilgili ödemelerin, gıdayı da geride bırakarak toplamda en büyük payı aldığı belirlendi. Aynı zamanda, Türk insanının et tüketimini azaltırken, ekmeÄŸi artırdığı da ortaya çıktı. KiÅŸi başına düşen aylık ortalama kırmızı et tüketimi, 2002'deki 0.9 kiloluk düzeyinden 2003’te 0.6 kiloya indi. Ekmek tüketimi ise 4.9 kilodan 5.4 kiloya yükseldi.Devlet Ä°statistik Enstitüsü’nün (DÄ°E) 2003 Hanehalkı Tüketim Harcamaları Anketi'ne göre, geçen yıl Türkiye’deki hane sayısı yüzde 1.8 artarak 16 milyon 744 bin 495’e yükselirken, hanehalkının aylık tüketim harcamaları yüzde 23.1 artışla 12 katrilyon 363 trilyon liraya ulaÅŸtı. Kentlerdeki 10 milyon 686 bin 863 hanenin aylık tüketim harcaması 8 katrilyon 984 trilyon, kırsal kesimdeki 6 milyon 57 bin 631 hanenin aylık harcaması ise 3 katrilyon 379 trilyon lira düzeyinde gerçekleÅŸti. Hanelerin 2002'de 611 milyon lira olan ortalama harcama tutarı 2003'te 738 milyon liraya yükseldi.EN ÇOK KONUTAKira ödemeleriyle elektrik, gaz, su gibi konutla ilgili diÄŸer harcamalar, geçen yıl da toplam hanehalkı harcamaları içinde en büyük payı almaya devam etti. Bu harcamaların 2002'de toplamda yüzde 27.3 olan payı geçen yıl 1 puan artarak yüzde 28.3’e çıktı. BaÅŸka bir deyiÅŸle hanehalkı her 1 milyon liralık tüketim harcamasının 283 bin lirasını konut için yaptı.Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ile alkolsüz içeceklerin payı da yüzde 26.7’den yüzde 27.5’e yükseldi. Buna göre Türkiye genelinde haneler konuta, gıdadan daha fazla para harcadı.EĞİTÄ°MÄ°N PAYI ARTTIAlkollü içecekler, sigara ve tütünün payı yüzde 4.1 olarak deÄŸiÅŸmezken, eÄŸitim harcamalarının payı yüzde 1.3’ten yüzde 2’ye yükseldi. Kentlerde hanehalkı tüketim harcaması içinde en büyük payı yüzde 30.2 ile konut (kira ve benzeri), kırsal kesimde ise yüzde 36.4’le gıda aldı.Türk halkının kırmızı et tüketimi azalıyor. KiÅŸi başına düşen aylık ortalama sığır ve koyun eti tüketimi, 2002'deki 0.9 kiloluk düzeyinden 0.6 kiloya indi. Etteki düşüşe karşın vatandaÅŸ ekmek tüketimini gittikçe artırıyor. 2002'de 4.9 kilo düzeyinde bulunan kiÅŸi başına aylık ortalama ekmek tüketimi, 2003'te 5.4 kiloya kadar yükseldi. Beyaz et, pirinç ve makarna tüketimi ise geçen yılla hemen hemen aynı düzeyde kaldı. KiÅŸi başına beyaz et ve makarna tüketimi 2003'te 0.5 kilo, pirinç tüketimi 0.6 kilo olarak gerçekleÅŸti. Ekmek gıda harcamaları içinde en büyük paya sahip bulunuyor. 2002 yılında yüzde 10.69 olan ekmeÄŸin gıda harcamaları içindeki payı, 2003 yılında yüzde 11.93’e çıktı.KiÅŸi başına tüketimdeki azalmaya raÄŸmen kırmızı etin toplam harcamalar içindeki payı ise yüzde 10.4’ten yüzde 11.4’e yükseldi.Günde 3.2 milyon liraya doydukTÃœRK halkının, bu yılın ilk altı ayında kiÅŸi başına yaptığı aylık gıda harcaması tutarının 95 milyon lira düzeyinde gerçekleÅŸtiÄŸi belirlendi. DÄ°E'nün hanehalkının nihai tüketim harcamalarına iliÅŸkin verilerinden yaptığı belirlemeye göre, bu yılın ocak-haziran döneminde kiÅŸi başına ayda 95 milyon, günde ise ortalama 3.2 milyon liralık gıda harcaması yapıldı. KiÅŸi başına gıda harcaması, geçen yılın aynı dönemindeki tutara göre yüzde 10.5 arttı. Bu yılın ocak-haziran dönemindeki gıda harcamalarıyla ortalama nüfus dikkate alındığında, dört kiÅŸilik bir aile, ayda ortalama 380, günde 12.8 milyon lira gıda harcaması yaptı. 6 ayda kart ve krediyle 40 katrilyon harcadıkTÃœKETÄ°M harcamalarında tüketici kredileriyle kredi kartlarının ağırlığı artıyor. Bu yılın ilk altı ayındaki tüketim harcamalarının yaklaşık üçte biri tüketici kredisi ve kredi kartıyla yapıldı.DÄ°E verilerine göre, bu yılın ocak-haziran döneminde 126.1 katrilyon liralık özel tüketim harcaması gerçekleÅŸtirildi. Aynı dönemde, 11.7 katrilyon liralık tüketici kredisi kullandırıldı, kredi kartıyla 25.5 katrilyon liralık alışveriÅŸ yapıldı, 2.9 katrilyon liralık nakit para çekildi. Böylece, tüketici kredileri ve kredi kartlarıyla yapılan alışveriÅŸin toplam tutarı 40.2 katrilyon liraya yaklaÅŸtı. Toplam tüketim harcamaları içinde tüketici kredileriyle yapılanların payı yüzde 9.3, kredi kartlarıyla yapılanların payı da yüzde 22.6 oldu. Tüketici kredileri ve kredi kartlarıyla gerçekleÅŸtirilen harcamaların toplam harcamalar içindeki payı da yüzde 31.9’u buldu. Tüketici kredisi ve kredi kartlarıyla yapılan harcamaların, toplam tüketim harcamaları içindeki payı geçen yılın tümünde oldukça düştü. Geçen yıl 239.6 katrilyon liralık tüketim harcaması yapıldı. Bu harcamanın 10.5 katrilyon liralık bölümü tüketici kredisiyle, 40.3 katrilyon liralık bölümü de kredi kartlarıyla gerçekleÅŸtirildi.Zengin, yoksuldan 4.5 kat fazla harcıyorTÃœRKÄ°YE’deki en zengin ve en yoksul kesimler arasındaki harcama farkı geçen yıl 4 kattan 4.5 kata yükseldi. Türkiye’deki özel nihai tüketim harcamalarının yüzde 8.8’ini en yoksul yüzde 20’lik dilimi oluÅŸturan ailelerin yaptığı, en varlıklı yüzde 20’lik dilimin toplam harcamalar içerisindeki payının ise yüzde 38.9 düzeyinde bulunduÄŸu hesaplandı. Yoksul kesimle zengin kesim arasındaki farkın 2003’te önceki yıla göre önemli ölçüde açıldığı gözlendi. Gelire göre harcamaların dağılımına bakıldığında, 2002’de yüzde 9.3 olan en yoksul yüzde 20’lik ailenin Türkiye’nin toplam özel tüketim harcamaları içerisindeki payının yüzde 8.8’e gerilemesine karşılık, en zengin yüzde 20’lik kesimin toplam harcamalar içerisindeki payının ise yüzde 38.2’den yüzde 39.8’e yükseldiÄŸi belirlendi. 2002’de iki kesim arasında 4.1, 2003’te de 4.5 kat fark bulunuyordu.. Harcama paylarındaki bu deÄŸiÅŸim, Türkiye’deki gelir dağılımındaki bozukluÄŸun da giderek arttığına iÅŸaret ediyor.Â