Merkez: Düşük enflasyon için programda kararlılık şart

Güncelleme Tarihi: Mart 11, 2003 10:57

Oluşturulma Tarihi: Mart 11, 2003 10:57

Merkez Bankası, enflasyonist süreçteki temel eğilimin düşüş eğilimi olmasının, tasarlanan önlemlerin hayata geçirilmesi ve programın kararlılıkla uygulanmasına bağlı olacağını bildirdi. Irak sorununun bitmesi halinde enflasyonun düşüş eğiliminin süreceği belirtildi.

Haberin Devamı

Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamada, Şubat ayı enflasyonu ve görünüm değerlendirildi.�
�
Açıklamada, bu temel eğilimin, orta vadede enflasyonun gelişmiş ülkelerde gözlenen düzeylere yaklaşmasına mümkün kılabileceği belirtildi.�

Açıklamada, ''Yine bu önlemler ve kararlılığın devamı koşuluyla 'olağanüstü dönem' olarak adlandırılan dönemde hangi senaryonun gerçekleşeceğine bağlı olarak, ya bu temel eğilimden önemli bir sapma olmayacağı ya da oluşan sapmanın geçici bir nitelik taşıyacağı öngörülmektedir'' denildi.

Enflasyonun önümüzdeki dönemde nasıl bir seyir izleyeceğinin temelde iki unsura bağlı olduğu bildirilen açıklamada, bunların her zaman olduğu gibi iktisadi temeller ile Irak'la ilgili gelişmelerin Türkiye'yi nasıl etkileyeceği konusu olduğu belirtildi.�

Haberin Devamı

EK ÖNLEMLER
�
Faiz dışı fazla hedefinin tutturulması için 2003 yılı bütçesinde alınan ek önlemler ve süren parasal disiplin, iktisadi temelleri daha da sağlamlaştırılacağı anlamına geldiği ifade edilen açıklamada, şöyle denildi:

''Programın, enflasyonu 2002 yılı içinde keskin bir biçimde düşürmede gösterdiği başarı da dikkate alındığında, alınan önlemlerin zamanında ve kararlılıkla hayata geçirilmesi koşuluyla, enflasyondaki düşüş eğiliminin sürmesini beklemek gerçekçi olacaktır. Hem nominal hem de reel faizlerin programda öngörülen düzeylere inmesi ancak bu koşullar altında mümkün olacaktır.''�

Ayrıca bu önlemlerin düzenleniş biçiminin 2003 yılının kalan bölümünde kamu kaynaklı enflasyonist baskının yüksek olmayacağı sinyalini verdiği kaydedilen açıklamada, aksine söz konusu önlemlerin bir bölümünün personel harcamalarında tasarruf ve emlak ile taşıt vergilerinde artış öngörmesi dolayısıyla, iç talep üzerinde sınırlayıcı bir etki yapması beklendiği ifade edildi.�
�
IRAK
�
Irak sorununun nasıl çözümleneceğine, eğer bir askeri operasyon olacaksa bu operasyonun ne kadar süreceğine ve Türkiye'nin olası konumuna bağlı olarak, enflasyonun bu süreçte izleyebileceği seyire ilişkin alternatif senaryoları türetmek mümkün olduğu bildirilen açıklamada şöyle denildi:�

Haberin Devamı

''Burada vurgulanması gereken önemli nokta şudur: İçinde bulunduğumuz andan Irak sorununun biteceği ana kadar olan dönem "olağanüstü dönem" olarak adlandırılırsa, sağlamlaştırılan iktisadi temeller ile birlikte programın kararlılıkla uygulanması halinde, olağanüstü dönemden sonraki dönemde de, enflasyonun düşüş eğilimini sürdüreceği açıktır. Bu nokta dikkatlerden kaçmamalıdır.�

Enflasyonla mücadeledeki başarısı yüksek olan programın kararlılıkla uygulanması halinde, enflasyondaki düşüş eğiliminin temel eğilim olacağı, "olağanüstü dönemde" oluşabilecek maliyet artışlarının yaratabileceği fiyat artışlarının, bu temel eğilimden geçici sapmalar olarak kalacağı açıktır. Ancak, şüphesiz "geçici" nitelemesi, temel eğilimden sapmanın mutlaka çok kısa süreceği anlamına da gelmemektedir.''�

Haberin Devamı

''NE ÖLÇÜDE SAPMA?''
�
Bu aşamada sorulması ve yanıtlanması gereken sorunun, ''Olağanüstü dönem'' olarak adlandırılan bu dönemde enflasyondaki temel eğilimden ne ölçüde sapma beklemek gerçekçidir?'' konusu olduğu belirtilen açıklamada, bu senaryolardan bir kısmının gerçekleşmesi halinde, söz konusu dönemde enflasyonda yukarıya doğru önemli sayılabilecek bir hareketlenme beklenmemesi gerektiği bildirildi.�

Dolayısıyla, enflasyondaki temel eğilim olan düşüş eğiliminden geçici de olsa bir sapma olması bu senaryolar altında düşük bir olasılık olduğu belirtilen açıklamada, enflasyondaki temel eğilimden geçici sapmalara yol açabilecek senaryoların gerçekleşmesi halinde ise, özellikle maliyet baskılarının söz konusu olacağı düşünüldüğü ifade edildi.�
�
PETROL FİYATLARI
�
Petrol fiyatlarının daha da artması olasılığı üretim maliyetlerini etkileyebilecek önemli bir unsur olarak görüldüğü anlatılan açıklamada, bu dışsal şokun beklentilerde yaratabileceği bozulmanın ve buna bağlı olarak piyasalarda görülebilecek dalgalanmaların enflasyonu olumsuz yönde etkileme olasılığı bulunduğu bildirildi.�
�
İç talebin bu koşullar altında enflasyon üzerinde baskı yaratmayacağı dikkate alınırsa, bu etkilerin bir miktar telafi edilebileceğini belirtmenin mümkün olduğu belirtilen açıklamada, dolayısıyla, yılın ilk yarısında yıllık enflasyon oranlarında belirgin bir azalma görülmemesi ya da Şubat ayında olduğu gibi az da olsa bir artış gerçekleşmesinin, enflasyonun düşme eğiliminin durduğu veya tersine döndüğü anlamına gelmemesi gerektiği üzerinde duruldu.

TARIM VE GIDA ENFLASYON ÜZERİNDE BELİRLEYİCİ

Açıklamada, tarım ve gıda fiyat artışlarının, TEFE ve TÜFE enflasyonu üzerinde belirleyici olduğu belirtildi�

Açıklamaya göre TÜFE artışını sınırlayan en önemli alt kalem kira olurken, Türk Lirasının güçlenmesinin de etkisiyle yavaşlayan özel imalat sanayi fiyatları, TEFE artışını aşağı çekti.

TÜFE artışının önemli ölçüde gıda fiyatlarındaki yüzde 4,8'lik artıştan kaynaklandığı belirtilen açıklamada, gıda fiyatlarında Ocak ayında görülmesi beklenen mevsimsel yükselişin bir kısmının 2003 yılında Şubat ayında gerçekleştiğinin görüldüğü bildirildi.�

Açıklamada, tarım fiyatlarında 2002 yılı son çeyreğinden bu yana devam eden yüksek artışların gıda fiyatlarına yansımalarının da Şubat ayı gıda fiyatları artışında etkili olduğu düşünüldüğü ifade edildi.�

Kira artışının, Şubat ayı TÜFE enflasyonunu sınırlayan en önemli alt kalem olduğu, konut kiralarının yüzde 0,9 ile 1994 Ocak - 2003 Şubat döneminin en düşük aylık artışını gösterdiği belirtilen açıklamada, ''özellikle kira artışlarının yılın geri kalan döneminde izleyeceği seyir, enflasyon hedefi açısından önem taşımaktadır'' denildi.�

Açıklamada, akaryakıt fiyat artışlarının etkisinin görüldüğü alt gruplardan ulaştırma sektöründe Şubat ayında yüzde 4,1 olarak gerçekleşen fiyat artışının TÜFE genel artışının oldukça üzerinde kaldığı bildirildi.�

Açıklamada, ''Ayrıca uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle son dönemlerde hızlanan akaryakıt fiyat artışlarının, önümüzdeki dönemde ulaşım hizmetleri fiyatlarına da yansıma olasılığı bulunmaktadır'' ifadelerine yer verildi. �

TEFE
�
Şubat ayı TEFE artış oranında, uluslararası ham petrol fiyatlarındaki artışın etkili olduğu gözlendiği anlatılan açıklamada, akaryakıttan alınan özel tüketim vergisinin (ÖTV) bir önceki ayın enflasyonuna göre ayarlanması dolayısıyla yükselmesinin TEFE artış oranını olumsuz etkileyen diğer bir unsur olduğu belirtildi.�

Açıklamada, mevsimsel etkiler yanında, Antalya yöresinde meydana gelen sel felaketine bağlı olarak artan tarım fiyatları da Şubat ayında TEFE'yi yukarı çeken unsurlardan biri olduğu kaydedildi.�

Tarım sektörü dışarıda tutulduğunda, TEFE artış oranının Ocak ayına göre gerileyerek yüzde 2,4 düzeyinde gerçekleştiğinin görüldüğü ifade edilen açıklamada, Şubat ayında yüzde 4,1 artan kamu imalat sanayi fiyatlarında, yükselen uluslararası ham petrol fiyatlarının etkili olduğu görüldüğü bildirildi.

Nitekim, Şubat ayında kamu imalat sanayi fiyat artış oranına en büyük katkıyı yüzde 6,5 oranında artan petrol ürünleri imalatı sektörü yaptığı anlatılan açıklamada, petrol ürünleri imalatı sektörü dışarıda bırakıldığında kamu imalat sanayi fiyat artış oranı yüzde 1,2'ye gerilediği bildirildi.

Açıklamada, şöyle denildi: ''Bu oranın Ocak ayındaki yüzde 6.6'lık artışa göre düşük kalması kamu fiyat ayarlamalarının göreli olarak yavaşladığını göstermektedir. Yine de, yıllık bazda kamu imalat sanayi fiyat artış oranı yükselişini sürdürmüş ve yüzde 48,8 seviyesine çıkmıştır.''�
�
Özel imalat sanayi fiyat artış oranının, Ocak ayına göre önemli ölçüde gerilediği belirtilen açıklamada, şubat ayı özel imalat sanayi fiyat artış oranına en yüksek katkıyı, kamu imalat sanayinde olduğu gibi petrol ürünleri imalatı sektörü yaptığı kaydedildi.

MALİ DİSİPLİN

Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamada, mali disiplinin büyüme ve enflasyon açısından önemi değerlendirildi.

Açıklamada, bunu başarmanın yolunun bütçe disiplininden geçtiği ifade edilerek, bu sayede, enflasyonu makul düzeylere indirmenin, dahaadil gelir dağılımına ve potansiyel büyüme düzeyinde bir büyüme hızına ulaşmak eşanlı olarak mümkün olacağı vurgulandı. �

Kamunun borç düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde, borç stokunun çevrilebilirliği konusundaki bekleyişlerin, bu ülke ekonomilerindeki gelişmelerin, özellikle de enflasyon ve büyüme dinamiklerinin temel belirleyicisi olduğu belirtilen açıklamada, kamu borcunun milli gelire oranının, iç ve dış piyasaların odaklandığı çok önemli bir büyüklük olduğu, bunun Maastricht kriterleri arasında da yer aldığı hatırlatıldı.�
�
Bu oranın mevcut değerinin, bir ülkede geçmişten bu yana sürdürülen ekonomi politikalarının ciddiyeti hakkında çok önemli ipuçları verdiği kaydedilen açıklamada, ''öte yandan, söz konusu oranın gelecek dönemlerde alacağı değerler de bugün ve bundan sonra izlenecek ekonomi politikaların ne ölçüde doğru politikalar olduklarının temel göstergesi olacaktır'' denildi.�

KAMU BORCUNUN MİLLİ GELİRE ORANI
�
Türkiye ekonomisinde reel faizlerin ulaştığı kabul edilemez düzeyin makul düzeylere indirilmesinin yegane yolunun, kamu borcunun milli gelire oranının zaman içerisinde azalma eğilimine sokulmasından geçtiği belirtilen açıklamada, bunun Türkiye ekonomisi açısından yerine getirilmesi kaçınılmaz bir zorunluluk olduğu kaydedildi.

Açıklamada, ''borç stokunun milli gelire oranının zaman içerisinde azalma eğilimine girmesi, faiz dışı bütçe fazlası verilmesine, büyüme hızının artmasına, reel faizlerin düşmesine ve Türk Lirasının reel olarak değer kaybetmemesine bağlıdır'' denildi.�

Borç dinamiğini rayına oturtmak açısından, faiz dışı bütçe fazlası verilmesi gerekliliğinin temel nedeninin, yalnızca faiz dışı bütçe fazlasının borcun milli gelire oranını doğrudan düşürüyor olması olmadığı hatırlatılan açıklamada, bunun önemli olduğu, ancak faiz dışıfazla verilmesinin borç dinamiği üzerine dolaylı yollardan en az bunun kadar önemli olumlu üç etkisi daha bulunduğu hatırlatıldı.�

''ANAHTAR OLGU''
�
Ekonomik birimlerin borcun çevrilebilirliğine ikna olmaları anahtar olgu olduğu belirtilen açıklamada, faiz dışı bütçe fazlasının alacağı düzeyin, borcun çevrilebilirliği hakkındaki düşünceleri yakından etkilediği bildirildi.�

Borcun çevrilebilirliği hakkındaki olumlu bekleyişler ne kadar yaygınlaşır, ne kadar güçlenirse, risk priminin o denli azalacağı, reel faizlerin o denli düşeceği belirtilen açıklamada şöyle denildi:�

''2002 yılının ilk yarısında ve hemen seçim sonrası reel faizlerde görülen çarpıcı düşüş bunun en büyük kanıtıdır. Bu birinci etkidir. Risk primin azalması, tıpkı 2002 yılının ilk yarısı ve seçimin hemen sonrasında olduğu gibi Türk lirasının reel olarak değer kaybetmesini engelleyecektir. Bu, borç dinamiği üzerine ikinci olumlu etkidir.''�
�
''BÜYÜME''
�
Üçüncü olumlu etkinin ise çoğu kesimlerce henüz ayrımına tam olarak varılamayan büyüme etkisi olduğu kaydedilen açıklamada, genellikle, faiz dışı bütçe fazlasının bir yandan kamu harcamalarına getirdiği kısıtlamalara, diğer yandan da vergilerde yol açtığı artışlara dikkat çekilerek, toplam talebi azaltıcı yönde çalıştığı belirtildiği ve dolayısıyla da büyüme üzerine olumsuz etkileri olduğunun belirtildiği ifade edildi.
�
''Faiz dışı bütçe fazlasının tek etkisi gerçekten bu olsaydı, faiz dışı bütçe fazlası ile büyüme arasında ters yönlü bir ilişki kuranlar haklı olacaklardı'' ifadelerine yer verilen açıklamada şu görüşlere yer verildi:

''Önemli ölçüde düşen reel faizler ve istikrarlı bir döviz kuru yoluyla, hem tüketici hem de yatırımcı güveni artacak, bu yolla da tüketim ve yatırım harcamaları uyarılacaktır. Bunlara ek olarak, böyle bir istikrarlı ortam, Avrupa Birliği'ne aday ülkeler arasında en büyük ekonomiye sahip olan Türkiye'yi, yabancı sermaye açısından da giderek daha cazip bir ortam haline getirecektir.�

Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamada, mali disiplinin büyüme ve enflasyon açısından önemi değerlendirildi.

Haberin Devamı

KAMU BORCUNUN MİLLİ GELİRE ORANI
�
Türkiye ekonomisinde reel faizlerin ulaştığı kabul edilemez düzeyin makul düzeylere indirilmesinin yegane yolunun, kamu borcunun milli gelire oranının zaman içerisinde azalma eğilimine sokulmasından geçtiği belirtilen açıklamada, bunun Türkiye ekonomisi açısından yerine getirilmesi kaçınılmaz bir zorunluluk olduğu kaydedildi.

''ANAHTAR OLGU''
�
Ekonomik birimlerin borcun çevrilebilirliğine ikna olmaları anahtar olgu olduğu belirtilen açıklamada, faiz dışı bütçe fazlasının alacağı düzeyin, borcun çevrilebilirliği hakkındaki düşünceleri yakından etkilediği bildirildi.�

''2002 yılının ilk yarısında ve hemen seçim sonrası reel faizlerde görülen çarpıcı düşüş bunun en büyük kanıtıdır. Bu birinci etkidir. Risk primin azalması, tıpkı 2002 yılının ilk yarısı ve seçimin hemen sonrasında olduğu gibi Türk lirasının reel olarak değer kaybetmesini engelleyecektir. Bu, borç dinamiği üzerine ikinci olumlu etkidir.''�
�
''BÜYÜME''
�
Üçüncü olumlu etkinin ise çoğu kesimlerce henüz ayrımına tam olarak varılamayan büyüme etkisi olduğu kaydedilen açıklamada, genellikle, faiz dışı bütçe fazlasının bir yandan kamu harcamalarına getirdiği kısıtlamalara, diğer yandan da vergilerde yol açtığı artışlara dikkat çekilerek, toplam talebi azaltıcı yönde çalıştığı belirtildiği ve dolayısıyla da büyüme üzerine olumsuz etkileri olduğunun belirtildiği ifade edildi.
�
''Faiz dışı bütçe fazlasının tek etkisi gerçekten bu olsaydı, faiz dışı bütçe fazlası ile büyüme arasında ters yönlü bir ilişki kuranlar haklı olacaklardı'' ifadelerine yer verilen açıklamada şu görüşlere yer verildi:

İşte bu etkiler, kamu borcunun yüksek düzeylerde olduğu ülkelerdeki gibi, Türkiye'de de faiz dışı bütçe fazlası verilmesinin büyümeye olumlu katkı yapmasına yol açacaktır.''

Mali disiplinin enflasyon açısından temel öneminin, kamu harcamalarını kısıtlayarak toplam talebi sınırlaması olmadığının açıkça ortaya çıkmış olması gerektiği belirtilen açıklamada, enflasyon açısından daha önemlisinin, faiz dışı bütçe fazlasının borcun çevrilebilirliği hakkında ekonomik birimlere güven vererek mali piyasalarda oluşturduğu istikrar olduğu kaydedildi.�

Bu istikrarın, şüphesiz, maliyet enflasyonunu düşük boyutlara çektiği ifade edilen açıklamada. bunun 2002 yılında, enflasyonda gerçekleşen çarpıcı düşüşün temel nedeni olduğu hatırlatıldı Açıklamada şöyle denildi:�

'' Diğer bir deyişle, borcun çevrilebilirliği konusunda yaratabileceği etkileri analiz etmeden, salt toplam talebi kısıtlamasına odaklanarak, faiz dışı bütçe fazlasının belli bir enflasyon oranına tekabül edeceği söylenemez. Enflasyon oranının alacağı düzeyin temel belirleyicisi, faiz dışı bütçe fazlasının düzeyinin yanı sıra bu düzeyin ekonomik birimler (piyasalar) tarafından borcun sürdürülebilirliği hakkında ne ölçüde ikna edici bulunduğudur.''�

Faiz dışı bütçe fazlasının nasıl sağlandığının önemli olduğu vurgulanan açıklamada, dışsal şokların zorunlu kıldığı fiyat ayarlamaları bir tarafa bırakıldığında, kamu fiyatlarının hedef alınan enflasyonun üzerinde yükseltilmesi seçeneği düşünülmemesi gereken bir seçenek olduğu üzerinde duruldu.

Açıklamada, devamla şunlar kaydedildi: ''Zira böyle bir politika, başlangıçta bütçe fazlası yaratsa da, orta vadede enflasyonun yükselmesine ve bütçede harcama kalemlerinin nominal olarak büyümesine yol açacak bir politikadır. Öte yandan yine olumlu dış gelişmelerin sağladığının dışında, enflasyon hedefinin altında bir kamu fiyatlaması davranışı da, mali disiplini tehlike altına alacak ve uygun olmayacaktır.''

Haberle ilgili daha fazlası:

Merkez: Düşük enflasyon için programda kararlılık şart

Merkez Bankası, enflasyonist süreçteki temel eğilimin düşüş eğilimi olmasının, tasarlanan önlemlerin hayata geçirilmesi ve programın kararlılıkla uygulanmasına bağlı olacağını bildirdi. Irak sorununun bitmesi halinde enflasyonun düşüş eğiliminin süreceği belirtildi.

BAKMADAN GEÇME!