Kriz, ‘günlük hesap’ doğurdu

Son üç haftadır mali piyasaları etkisi altına alan likidite krizi, bir de yeni mevduat türü yarattı. Bazı bankalar mevzuatta yer almamasına karşın ‘‘bir günlük mevduat hesabı’’ açmaya başladı.

MALİ piyasalarda kasım ayının ortalarından bu yana yaşanan likidite darlığı ile birlikte bazı bankalar ‘‘bir günlük’’ mevduat uygulamasına başladı. Yüksek faiz getirisi ile repoya rakip olan bir günlük mevduatın uygulayıcıları arasında bazı fon bankalarının yer aldığı da öğrenildi.

Merkez Bankası'nın mevduat türleri ve kapsamı ile vade dilimleri hakkında 97/1 sayılı tebliğinde yer almayan günlük mevduat, likidite sıkıntısının baş gösterdiği, repo faizlerinin çıldırdığı günlerden bu yana yaygın olarak uygulanılıyor. Günlük mevduat uygulamasında faiz oranları ise değişik bankalardan alınan oranlara göre, kriz günlerinde yüzde 125 ile yüzde 800 arasında değişiklik gösterdi. Halen gecelik faizler 95-100 aralığında iken, günlük mevduatta faiz oranı yüzde 100 ile yüzde 250 arasında uygulanıyor.

BANKA VE MÜŞTERİ AVANTAJLI

Günlük mevduat hesabı açtıran müşterilerin birkaç günde bir bankaya uğrayarak hesabı yenilemesi ile devamlılığı sağlanan bu uygulama, hem müşteri, hem de banka açısından birkaç avantaj yaratıyor.

Yüksek faiz getirisi peşinde olan müşteri, öncelikle bunu elde ediyor. Çünkü bankalar günlük mevduata repoya uyguladıklarından daha yüksek faiz veriyor. Banka müşterisinin bir diğer avantajı ise, parasının güvence kapsamında olması. Yaşanan likidite darboğazı ile yatırımcının gözdesi haline gelen repo, mevduat sigorta kapsamı dışında bulunmasına karşılık, günlük mevduat risksiz bir yatırım aracı olarak müşteri açısından daha cazip oluyor.

Bu yönteme başvuran bankaların ise, öncelikle ellerinde repo karşılığı olarak ayıracak kağıt konusunda bir sıkıntı içinde oldukları belirtiliyor. Likidite sıkıntısı nedeniyle çok miktarda bono satışı yapan bankalar, paraya olan ihtiyaçlarını günlük mevduat uygulayarak gideriyor. Bankanın bunun yanı sıra bir avantajı da, mevduat miktarını yüksek tutabilmesi. Faizlerin yükseldiği dönemde pek çok hesap sahibi vadesini bozdurup, repoya geçmek istediği için banka, bir günlük vade uygulamasıyla parayı kendi hesabında üstelik mevduat olarak tutabiliyor.

Mevzuata aykırı mı?

BAZI bankacılar böyle bir mevduat türünden habersiz olduklarını dile getirirken, mevzuatta bir günlük vade diye bir şey olmadığına dikkat çekti. Hatta bazıları bu uygulamayı ‘‘mevzuata aykırı’’ olarak nitelendirdi. Ancak, bu konuda bilgisine başvurduğumuz bazı bankacılar ise, mevzuatta yer almamasına karşın, bir günlük mevduat uygulamasının daha öncesinden de bankalar tarafından zaman zaman uygulanan bir yöntem olduğunu belirtti. Mevzuata göre, en kısa vade ihbarlı olarak adlandırılan 7 günlük olabiliyor. Kırık vade olarak da bilinen bu uygulama, 1994 krizi sonrasında doğan ihtiyaçtan dolayı mevzuatta yerini almıştı.