Karşılıksız burslara dikkat

Tahsilde bulunan öğrencilere yapılan maddi yardım olarak tanımlanabilecek burslar; uygulamada, öğrencilerin öğrenim hayatları sonunda belirli bir hizmet ile yükümlü tutulmaları şeklinde bir karşılık belirlenerek verilebildiği gibi bir hibe ya da bağış şeklinde karşılıksız olarak da verilebiliyor.

Karşılıklı Burs Ödemeleri Ücrettir

Bir hizmet vaadi ya da taahhüdü ile karşılıklı verilen burslar konusunda gelir idaresinin genel tebliğ ile düzenleme altına aldığı görüşü, bunların gelecekte yapılacak hizmetlerin karşılığını teşkil eden bir ücret ödemesi niteliği taşıdığı ve gelir vergisinin konusuna girdiği yönünde bulunuyor. Bununla birlikte, Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye verilen karşılıklı burslar ile resmi ve özel müesseseler ile şahıslar hesabına yurt dışında tahsilde bulunan öğrencilere gider karşılığı olarak verilen paralar vergiden istisna tutulmuştur. Bir başka deyişle, karşılıklı burslar konusunda Gelir Vergisi Kanunu uyarınca yerine getirilecek her hangi bir yükümlülük bulunmuyor.

İstisna uygulamasında; yurt içinde tahsil yapan öğrencilere verilecek burslar için her hangi bir miktar sınırlaması bulunmazken, yurt dışında tahsilde bulunan öğrencilere özel müesseseler tarafından yapılacak ödemelerin benzeri Devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktar kadarı vergiden istisna edilebilecek, kalan tutar ise ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır. Benzeri Devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktar için ise 1416 Sayılı “Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanun” uyarınca Milli Eğitim Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı'nca ortak olarak ve resmi müesseseler itibariyle belirlenen tutarlara bakmak gerekiyor.

Karşılıklı Bursların Gider Kaydı Mümkün

Karşılıklı burslar bir ücret ödemesi niteliği taşıdığından, doğal olarak bunların genel giderler kapsamında kayıtlara intikal ettirilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, muvazaa iddiaları ile karşı karşıya kalmamak ve hizmet ilişkisini daha iyi ortaya koyabilmek bakımından gider kaydı yapmadan önce bazı hususların göz önünde bulundurulması yararlı olacaktır.Öncelikle, verilecek bursların işletmenin faaliyet konusu ile ilgili olması gerektiğinden; burs verilen öğrenciler ile, mezuniyeti müteakiben işletmede hizmet yükümlülüğü nedeniyle çalışacaklarını gösteren noter tasdikli bir sözleşme düzenlenmelidir.

Bunun yanı sıra, yurt içinde okuyan öğrencilere verilecek bursun miktar ve süresi  konusunda her hangi bir belirleme bulunmamakla birlikte miktar ve süre, işin önemi ve genişliği ile orantılı olmalıdır. Bu konuda, Türk Ticaret Kanunu’nun 20/2. maddesinde bahsi geçen “basiretli bir tüccar” gibi hareket edilmesi ve muvazaaya yer vermeyecek bir sürenin belirlenmesi doğru bir yaklaşım olacak ve bu yolla olası bir vergi incelemesinde tenkit riski önlenebilecektir.

Karşılıksız Bursları Bekleyen Vergi

Bir hizmet vaadi ya da taahhüdü olmaksızın karşılıksız verilen burslar ise bir tür bağış ya da hibe niteliği taşıdığından veraset ve intikal vergisinin konusuna girmektedir. Ancak; Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’na göre; kamu idareleri ile kamuya yararlı dernek ve vakıf gibi vergiden muaf kurumların verdiği karşılıksız burslar ile toplam tutarı 2005 yılı için belirlenmiş 1.748 YTL’nin altında kalan burslar veraset ve intikal vergisine tabi bulunmuyor.

VİVK hükümleri ile genel tebliğ düzenlemeleri uyarınca; belirli bir süreklilik kazandığı açık olan ve hukuken de tevsiki mümkün bulunan (örneğin bir sözleşme ile belirli bir süre burs verilmesi kararlaştırılmış ise) burslar için vergilemenin toplu tutarlar üzerinden yapılması ve 1.748 YTL’lik istisna tutarının hesabında verilen bursların, aylık yerine toplam tutarlarının dikkate alınması gerekmektedir. Ancak Danıştay’ın bu konuda aksi yönde kararlarının bulunabildiğini de hemen belirtelim.

Dolayısıyla; karşılıksız olarak verilen burslar veraset ve intikal vergisinin konusuna girdiğinden, vergiden muaf tutulmamış kişi ya da kurumlar tarafından ve istisna haddini aşan tutarlarda verilen burslar için veraset ve intikal vergisinin söz konusu olacağı ve vergi mükellefinin de burs alan öğrenci olacağı hatırdan çıkarılmamalıdır.

Geniş Bilgi Vergi Sorunları’nda

Burs vermek, öğrenci okutmak ve bu yolla öğrencilerin eğitim hayatlarına devam etmelerine ve Devletin, halkın eğitim ve öğrenim ihtiyaçlarını sağlama görevine katkıda bulunmak her açıdan doğru ve teşvik edilmesi gereken bir hareket tarzıdır. İlgilenenler için belirtelim: burslar konusundaki vergisel yükümlülükler hakkında daha geniş bilgi ve örnekli açıklamalar bu ay piyasaya çıkan Vergi Sorunları Dergisi Ağustos sayısında yer alıyor.

NOT: 10.08.2005 tarihli Referans Gazetesinde yayımlanmıştır.Vergi Sorunları Dergisi Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organıdır