IMF’ye ‘özerklik’ resti çekti, vergi denetimine ‘nazik standart’ yazdı

KISA bir süre öncesine kadar Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) ‘Gelir idaresi özerk olsun’ talebini, “IMF’nin emrinde değiliz, bu özerkliği kabul edemeyiz” diyerek geri çeviren hükümet, vergide denetime ‘nazik’ formül buldu. Buna göre, Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu, Bakan Mehmet Şimşek’in de oluruyla vergi incelemeleri dahil bütün teftiş, inceleme ve soruşturmalar için “görev standartları” hazırlayarak, uygulamaya koydu.

Doğru, dürüst ve nazik

Bütün teftiş, inceleme, soruşturma ve diğer denetim görevlerinde kullanılacak yeni görev standartları, 4 temel başlık altında sıralandı. Bunlar da, “etik ilkeler ve temel mesleki nitelik standartları”, “çalışma standartları”, “raporlama standartları” ve “görevlerin yönetimi ve kalite kontrol standartları” olarak belirlendi. Görev standartlarıyla, denetim elemanlarından inceleme, soruşturma ve teftiş sırasında adil, doğru, dürüst ve nazik olmaları, imtiyazlı muamelede bulunmamaları, herhangi bir baskıya ve yönlendirmeye maruz kalmadan görevlerini yerine getirmeleri, temkinli hareket etmeleri, vergi incelemelerinde mükellef haklarına saygı göstermeleri ve Hazineci yaklaşımdan kaçınmaları istendi.

Verimli, etkin ve etik

Diğer denetim birimlerince de kullanılması öngörülen bu görev standartlarıyla şunlar amaçlanıyor: “Görevlerin amacına uygun şekilde, verimli, etkin ve etik ilkeler içinde gerçekleştirilmesi, görev sonuçlarının adil ve güvenilir olması ve görevlerin kalite kontrol, görevlilerin de performans bakımından değerlendirilmesine ortam hazırlanması.

Denetimin etkinliği

Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanvekili Genç Osman Yaraşlı, görev standartlarıyla ilgili değerlendirmesinde, şunları söyledi: “Yönetimin bir fonksiyonu olan ve bir doğruluk, uygunluk, akılcılık sorgulaması niteliğinde bulunan denetim faaliyetinin bizzat kendisinin etkinliğinin de sorgulanması gerekiyor. Bu konuda dünyada, ‘denetim faaliyetlerinin gerek kalite, gerekse güvenirlilik yönüyle standarda bağlanması’ eğilimi bulunuyor. Denetim standartlarının, denetim faaliyetlerinin icrasına yönelik teknik esaslarla birlikte, denetçinin sahip olması gereken etik ve mesleki niteliklere yönelik düzenlemeleri de içeriyor.”

Denetimde hangi ilkelere uyulacak

TEFTİŞ Kurulu kanalıyla Maliye Bakanlığı’nda uygulamaya giren denetimle ilgili görev standartlarında yer alan bazı ilkeler şöyle:
Adil olma ve hukukun üstünlüğü ilkesine bağlılık.

Doğruluk, dürüstlük. (Çıkar çatışmasından kaçınma, kamusal bilgilerin, mesleki konumun ve kamu kaynağının doğru kullanımı.)

Zihni özgürlük. (Bağımsızlık. Herhangi bir baskıya, etkilenmeye veya yönlendirmeye maruz kalınmadan görev yerine getirilecek. Tarafsız davranılacak. Ön yargısız olunacak.)

Sosyal ilişkiler. (Nazik, saygılı ve ölçülü davranılacak. Fiilen görev yapmayan meslektaşlara imtiyazlı muamelede bulunulmayacak.)

Gizliliğe özen. (Görev nedeniyle vakıf olunan meslek sırlarının dışarıya sızmaması hususunda büyük titizlik gösterilecek.)

İyi niyet ve masumiyet. (Asıl olan teftiş edilen, incelenen kişinin iyi niyeti, soruşturulan kişinin masumiyetidir.)

Temkinli ve şüpheci tavır sergileme. (Görev konusuyla ilgili bilgi, belge, ifade ve kayıtlara temkinle yaklaşılacak, tüm unsurlar gerçek ve doğru olarak tespit edilecek, emin olunmayan hususlar şüpheyle yaklaşılıp, irdelenecek.)

İnsanın önceliği. Teftişte derinlilik. Risk odaklılık.

Mükellef haklarına saygı. (İnceleme faaliyetlerinde mükelleflerin yasal haklarına saygı gösterilecek, inceleme elemanı olarak vergi mahremiyeti başta olmak üzere yasal yükümlülükler eksiksiz yerine getirilecek. Çalışma saatleri dışında mükellefin işyerinde çalışılmayacak.)

Hazineci yaklaşımdan kaçınma. (İncelemede bulunanın görevi, ödenmesi gereken vergi tutarını doğru olarak tespit etmektir.)