Hiç bu kadar ‘zengin’ olmamıştık

Türkiye ekonomisi 2003’te tahminlerin üzerinde yüzde 5.9 büyüdü ve kiÅŸi başına milli gelirde 3 bin 383 dolar ile cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı. Rekorları getiren geliÅŸme yılın son çeyreÄŸinde yüzde 7.2’lik büyümeyle yaÅŸandı. Ekonominin 8 çeyrek dönemdir ‘özel sektör eliyle’ büyüdüğü ortaya çıktı.EKONOMÄ°DE 2003 büyüme rakamları tahminleri aÅŸtı, rekorlar kırdı. Devlet Ä°statistik Enstitüsü (DÄ°E) verilerine göre, Türkiye ekonomisinde, yılın son çeyreÄŸinde yüzde 7.2’lik hızlı bir büyümeye yaÅŸandı ve yılın tümündeki büyüme oranı yüzde 5.9 oldu. Toplam ve kiÅŸi başına milli gelirde de cumhuriyet tarihinin rekorları kırıldı.Türkiye’nin 2003’teki toplam gayri safi milli hasılası (GSMH) 239.2 milyar dolara, kiÅŸi başına geliri de 799 dolar yükselerek 3 bin 383 dolara ulaÅŸtı. KiÅŸi başına milli gelir, 2002 yılında 2 bin 584 dolardı. 2003 yılında kiÅŸi başına milli gelirde dolar kurundaki düşüş nedeniyle dolar bazındaki artış oranı da yüzde 30.2 oldu. KiÅŸi başına gelir 1988 yılından sonra ilk defa 3 bin doların üzerine yükseldi.DÄ°E’nin açıkladığı geçici verilere göre, büyüme hızında en fazla artış yüzde 22.6 ile ithalat vergisinde saÄŸlandı. Geçen yıl ‘sabit fiyatlarla’ ticaret sektörü yüzde 8.1, ulaÅŸtırma ve haberleÅŸme sektörü yüzde 8.4, sanayi sektörü yüzde 7.8, serbest meslek ve hizmetler sektörü yüzde 5.2 büyürken, devlet hizmetlerindeki büyüme yüzde 0.8, konut sahipliÄŸindeki büyüme ise yüzde 1.4’te kaldı. Aynı dönemde tarım yüzde 2.5, inÅŸaat sektörü yüzde 9, mali kuruluÅŸlar yüzde 6.3, kar amacı olmayan kuruluÅŸlar ise yüzde 1 küçüldü.‘Cari fiyatlarla’ Türkiye’nin GSMH’si yılın son çeyreÄŸinde yüzde 18.3, yılın tamamında yüzde 29.7, GSYÄ°H ise son çeyrekte yüzde 17.6, yılın tamamında ise yüzde 29.6 arttı. DÄ°E, 2002 yılı GSMH hesaplamalarını da revize ederek, geçen yıl yüzde 7.8 olarak açıkladığı 2002 yılı büyüme oranını da yüzde 7.9’a yükseltti.ÖZEL SEKTÖR ELÄ°YLEEkim, kasım, aralık aylarını kapsayan geçen yılın son çeyreÄŸinde imalat sanayiinin, önceki yılın aynı dönemine göre büyüme oranı ise yüzde 10 açıklandı. Ä°malat sanayiindeki büyüme, özel sektör kaynaklı oldu. Bu dönemde özel sektör imalat sanayinde yüzde 14.4 büyüme olurken, kamu imalat sanayi yüzde 2.2 küçüldü.Kamu kesimi imalat sanayiinde, gıda yüzde 12.8, içki yüzde 21.1, tütün sanayi yüzde 18.8, dokuma sanayi yüzde 84, ayakkabı dışında giyim eÅŸyası ile ayakkabı sanayi yüzde 100, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 80.3, çeÅŸitli petrol ve kömür türevleri yüzde 67.2, plastik ürünler yüzde 45.6, makine sanayi yüzde 25.3, taşıt araçları da yüzde 56.2 oranında küçüldü. Kamuda; diÄŸer gıda maddeleri yüzde 82.4, basım, yayın yüzde 11.6, ana kimya sanayi yüzde 2.6, diÄŸer kimyasal ürünler yüzde 12.1, petrol rafinerileri yüzde 7.1, metal ana sanayi yüzde 6.8, elektrik makineleri ve aygıtları yüzde 48.9, metal eÅŸya sanayi de yüzde 14.7 oranında büyüdü. Özel sektör imalat sanayiinde ise en yüksek üretim artışı yüzde 48.6 ile taşıt araçları sektöründe kaydedildi. Yılın son çeyreÄŸinde, özel sektör imalat sanayiinde; gıda maddeleri yüzde 8.3, içki sanayi yüzde 21.2, deri ve benzeri maddeler yüzde 32.9, mobilya yüzde 15.3, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 11.4, petrol rafinerileri yüzde yüzde 5.9, lastik ürünleri yüzde 22.3, makine sanayi yüzde 29, elektrik makineleri ve aygıtları yüzde 20.4, metal eÅŸya sanayi yüzde 9 büyüdü. Buna karşılık diÄŸer gıda maddelerinde yüzde 6.7, tütün sanayinde yüzde 3.5, diÄŸer imalat sanayinde de yüzde 31.6 oranında daralma yaÅŸadı. Bu yılın son çeyreÄŸine iliÅŸkin toplam imalat sanayii üretim deÄŸeri içinde kamu kesiminin payı yüzde 24.5, özel kesimin payı ise yüzde 75.5 düzeyinde bulunuyor. Devlet harcamaları kıstıHARCAMA gruplarına göre geliÅŸme hızlarına bakıldığında, sabit fiyatlarla özel nihai tüketim harcamalarında, geçen yılın son çeyreÄŸinde yüzde 10.3, yılın tamamında ise yüzde 6.6 artış oldu. Devletin nihai tüketim harcamaları ise yılın son çeyreÄŸinde yüzde 4.2, yılın tamamında da yüzde 2.4 azaldı. Gayri safi sabit sermaye oluÅŸumunda, 4. üç aylık dönemde yüzde 19.2, yılın tamamında ise yüzde 10 artış oldu. Mal ve hizmet ihracatı, son çeyrekte yüzde 16.9, yılın tamamında yüzde 16, mal ve hizmet ithalatı ise son 3 ayda yüzde 33, yılın tamamında yüzde 27.1 arttı. 5 yıldır ilk kez 8 çeyrek hep büyüdükDÄ°E’nin 2003 yılı son çeyreÄŸine ve yılın tümüne iliÅŸkin GSMH sonuçlarına göre, büyüme oranı yılın son çeyreÄŸinde yüzde 7.2 ile tahminlerin üzerine çıktı. Türkiye ekonomisi son beÅŸ yılda ilk defa sekiz çeyrek üst üste büyüme baÅŸarısını gösterdi. Bu büyüme sabun köpüğü gibi bir büyüme deÄŸilTÃœRKÄ°YE Odalar ve Borsalar BirliÄŸi (TOBB) BaÅŸkanı Rifat HisarcıklıoÄŸlu, 2002 ve 2003’te ekonominin özel sektör eliyle büyüdüğünü belirterek, ‘Bu öyle sabun köpüğü gibi hormonlu bir büyüme deÄŸil, özel sektör eliyle olduÄŸu için gerçek büyüme’ dedi. Bu haliyle büyümenin iki yıldır ilk kez saÄŸlıklı büyüme sayılabileceÄŸini vurgulayan HisarcıklıoÄŸlu şöyle devam etti: ‘Önceki büyümeler genellikle devletin musluklara açması sonucu olurdu. Bu yüzden ÅŸimdi saÄŸlıklı büyüyoruz. Bu büyümede 3 ana sektör etkin. Ancak tarım ve inÅŸaat gibi istihdam açısından son dere önemli iki sektör hala küçülüyor.’Enflasyonsuz da büyünüyormuÅŸANKARA Sanayi Odası (ASO) BaÅŸkanı Zafer ÇaÄŸlayan, büyümenin tahminleri aÅŸacağını beklediklerini ve kendileri için bu büyümenin sürpriz olmadığını söyledi. ÇaÄŸlayan, ‘Piyasa öyle gösteriyordu. Ancak bence önemli olan; yıllardır bize enflasyon olmazsa büyüme olmaz diye anlatanlara iyi bir ders oldu. Hem enflasyon iniyor hem de büyüme sürüyor’ dedi. ÇaÄŸlayan, hükümetin bundan sonrası için yatırım ve üretimin önünü açacak rekabet avantajlarını artıracak önlemler almasını istedi ve ‘EÄŸer sanayicinin maliyetleri düşürülmezse ihracattaki artış daha fazla süremez’ diye konuÅŸtu.Ekonomi daha saÄŸlıklı bir yapıya gidiyorÄ°STANBUL Sanayi Odası BaÅŸkanı Tanıl Küçük, büyümenin hedeflenenin üzerinde gerçekleÅŸmesinin sevindirici olduÄŸunu belirterek, ‘Daha da sevindirici olanı, bu sonuçlara harcamalar yönünden baktığımızda, yılın son çeyreÄŸinde, özellikle özel tüketim ve yatırım harcamalarında da beklenenin üzerinde artışlar gerçekleÅŸtiÄŸinin görülmesidir. 2002’deki ihracat ivmeli büyüme, 2003 yılında, yerini ihracatla birlikte iç talep ve yatırımlar ile desteklenmiÅŸ bir büyümeye bırakmıştır. Bu ekonomimizin, daha saÄŸlıklı ve dengeli bir yapıya doÄŸru yöneldiÄŸinin iÅŸareti olması açısından sevindiricidir’ dedi.Â