Hazine'ye yeni bir borçlanma yolu

BORÇLANMA Kanunu ile Hazine yeni bir borçlanma kaynağı buluyor. Yıl içinde oluşabilecek nakit ihtiyacı dolayısıyla öngörülemeyen durumlarda Hazine'nin kısa vadeli para piyasasından borçlanabilmesine izin veriliyor.Bu çeşit borçlanmanın gerekçesi hem çok masum, hem de çok gerçekçi. Fakat, çok masum ve gerçekçi nedenlerle başlatılan bazı uygulamalar daha sonra amacından uzaklaştırılıp çok kötü kullanılabiliyor. İstikrarsızlığın kaynağı haline dönüşebiliyorlar.ESKİ BİR OLAYYıllarca ekonomik istikrarsızlığın nedeni olan Hazine'nin Merkez Bankası'ndan kullandığı kısa vadeli avans hesabı da çok masum bir şekilde başlatılmıştı. Bu uygulamanın daha sonraları nasıl kullanıldığını kısa vadeli avans hesabını icat edenler bilebilselerdi, büyük bir olasılıkla bu işe girişmezlerdi. Çünkü, Merkez Bankası'nı kuran o dönemin siyasetçilerinin en çok korktukları şey, karşılıksız para basmaktı.Eski siyasetçiler karşılıksız para basmaktan o kadar korkuyorlardı ki, İkinci Dünya Savaşı'nın yarattığı ekonomik güçlükler içinde dahi ihtiyaç duydukları parayı karşılıksız olarak Merkez Bankası'na bastırmamışlardır.30 Mayıs 1940 tarihinde 250 milyon liralık Fevkalade Avans açılmasına dair 3850 sayılı kanun şöyle diyor:‘‘Fevkalade ve geçici surette olmak üzere Cumhuriyet Merkez Bankası'ndan 250 milyon liraya kadar avans akdi için Maliye Vekáletine salahiyet verilmiştir.Bu salahiyet 1939 Avrupa harbinin bitişini takip eden bir sene nihayetine kadar olan müddet zarfında kullanılabilir.8 Ocak 1940 tarihli anlaşma mucibince istikraz edilen 15 milyon İngiliz Liralık altın, bu avans mukabilinde Cumhuriyet Merkez Bankası'na tevdi olunur. Avansın faizi ve itfa şartları, Banka ile Hazine arasında akdedilecek bir mukavele ile tespit ve tayin olunur.’’Bu yasanın yürürlük tarihi daha sonra 6 Ocak 1941 tarihli 3978 sayılı yasa ile üç yıl uzatılmıştır. Savaşın bitiminden sonra, Hazine, Merkez Bankası'na olan borcunu 1946 yılında kapatmış ve çıkarılan 4997 sayılı ‘‘1947 Yılı Bütçe Kanunu’’ ile bu konudaki tüm yasalar yürürlükten kaldırılmıştır.DAHA SONRASIBu titizliği gösteren zamanın siyasetçileri, aynı bugün olduğu gibi, çok masum bir şekilde kısa vadeli avans hesabını da icat etmişler ve bu konuda da son derece dikkatli davranmışlardır. Fakat, daha sonra iktidara gelenler aynı titizliği göstermediğinden, kısa vadeli avans hesabı karşılıksız para basmanın yolu olmuştur.Bugün Hazine'nin kısa vadeli para piyasalarından borçlanmasının yolunu açanlar çok dikkatli olabilirler ve gerçekten de bu borçlanma yolu amacına uygun bir biçimde kullanılabilir. Ama, daha sonra iktidara geleceklerin bu yetkiyi nasıl kullanacaklarını kestirmek mümkün değildir.Yetki çok geniş ve tehlikeli boyutlarda kullanılabilecek niteliktedir. O nedenle, böyle bir yetkinin Hazine'ye verilmemesi en iyi çözümdür. Pazar günü kısa vadeli avans hesabını ne hale getirdiğimizi anlatacağım.