Günay: Akaryakıt tüketimi azalmadı
Güncelleme Tarihi:
EPDK Başkanı Yusuf Günay, geçen yıl trafiğe çıkan araç sayısı artarken akaryakıt tüketiminin azaldığını ve bunun da akaryakıt kaçakçılığından kaynaklandığı yönündeki saptamaların yanlış olduğunu ileri sürdü. Günay, bunun nedeninin eski araçların yüksek oranda trafikten çıkması ve "bir çok evde de iki araba birden bulunmasına" bağladı.
Yusuf Günay, EPDK’nın Türkiye’ye ne kadar kaçak akaryakıt geldiğine ilişkin saptaması olup olmadığı sorusuna karşılık olarak, "Çeşitli rakamlar var. Sektörlerin açıkladığı rakamlar ve TBMM’nin açıkladığı rakamlar var. 2 milyarla 8 milyar dolar arasında değişen rakamlar var deniliyor. 8 milyar dolar olamaz" dedi. Günay, kaçak akaryakıta karşı ulusal marker uygulamasıyla etkin sonuç alınacağını düşündüğünü açıkladı.
Günay, son birkaç aydır "kimi yetkisiz ve ilgisiz kişilerin" 2005 yılının akaryakıt piyasası açısından çok iyi geçmediği, çünkü akaryakıt üretimi, satışları ve tüketimi gibi kalemlerde ciddi oranlarda azalmalar yaşandığı yönünde açıklamalar yaptığını belirterek, "Bu yorumlarda evvela geçtiğimiz yıl trafiğe çıkan araç sayısı artarken akaryakıt tüketiminin azaldığı söyleniyor. Sonra da araçlar suyla çalışmadığına göre yakıtın mutlaka bir yerlerden alınacağı bu durumda, piyasada kaçak, kayıt dışı akaryakıt satışının giderek arttığı sonucuna varılıyor" dedi. Türkiye akaryakıt piyasasının 2005 yılında bir önceki yıla göre herhangi bir durgunluğa girmediği, bir tüketim daralması yaşanmadığı, aksine gelişmeye devam ettiğini kaydeden Günay, Dünya petrol fiyatlarındaki artışların ise bu gelişimin daha büyük olmasını etkilediğini savundu. Günay, "Akaryakıt tüketimi azalmadığına göre, sadece buradan yola çıkıp akaryakıt kaçakçılığının arttığına dair çıkarımlarda bulunmak, üstelik sektörün disipline edilemediğine dair sonuçlara varmak doğru değildir" dedi.
Günay bu tip iddialar gündeme getirilirken "trafiğe yeni taşıtlar girdiği gibi, yüksek oranda eski araçların da trafikten çıkması" ve "bazı evlerde iki araç bulunması nedeniyle ikinci aracın daha az kullanılması" gibi unsurların gözden kaçırıldığını savundu.
HAM PETROL TEMİNİ
EPDK’nın Akaryakıt Piyasası Gelişim Raporu’nda, TÜPRAŞ’ın, 2005 yılı ham petrol temininin 2004 yılına göre yüzde 4.7 oranında artış göstererek, 24.5 milyon tondan 25.8 milyon tona ulaştığına dikkat çekildi. Raporda yer alan verilere göre ham petrol ithalatı yüzde 5.5 oranında artarak, 22.3 milyon tondan 23.5 milyon tona çıkarken yerli ham petrol temini ise yüzde 3.4 oranında azalarak 2.3 milyon tondan 2.2 milyon tona geriledi.
ÜRETİM
TÜPRAŞ’ın, 2005 yılı toplam akaryakıt üretimi; yüzde 5.8 oranında artış göstererek, 16.5 milyon tondan 17.4 milyon tona ulaştı. Benzin türleri üretimi yüzde 11 oranında artarak 3.2 milyon tondan 3.5 milyon ton yükseldi. Motorin türleri üretimi yüzde 5.1 artarak 7.2 milyon tondan 7.6 milyon tona çıktı. Fuel oil türleri üretimi yüzde 4.6 oranında artarak 6 milyon tondan 6.3 milyon ton çıktı. Gazyağı üretimi yüzde 63.6 oranında azalarak, 44 milyon tondan 16 milyon tona geriledi.
TÜRPAŞ’IN SATIŞLARI
TÜPRAŞ’ın 2005 yılı toplam akaryakıt satışı ise yüzde 2 oranında azalarak 14.2 milyon tondan 13.9 milyon ton indi.
Benzin türlerinin satışı yüzde 9 oranında azalarak, 2.1 milyon tondan 2 milyon ton inerken, fuel oil türlerinin satışı yüzde 7 oranında azalarak 5.1 milyon tondan 4.8 milyon tona geriledi. Motorin satışı ise yüzde 3 oranında artarak 6.8 milyon tondan 7 milyon ton çıktı.
DAĞITIM ŞİRKETLERİNİN SATIŞI
Dağıtım şirketlerinin toplam akaryakıt türleri satışı ise geçen yıl yüzde 5.9 oranında artarak 16.9 milyon tondan 17.9 milyon ton yükseldi. Motorin türleri satışı 13 artarak 10.1 milyon tondan 11.5 milyon tona çıkarken, benzin türleri satışı ise yüzde 3.9 oranında azalarak, 2.8 milyon tondan 2.7 milyon tona geriledi. Fuel oil türleri satışı ise yüzde 5.3 oranında azalarak, 3.8 milyon tondan 3.6 milyon tona indi.
HAM PETROL FİYATLARI
Raporda 2005 yılında Brent ham petrolünün varil fiyatının 54.5 dolar ortalamasıyla 2004 yılına göre yüzde 43 daha yüksek bir seviyeye ulaşmıştığına dikkat çekildi. Ham petrolün 2004 yılı ortalama fiyatının 38.2 dolar, 2003 yılı ortalamasının ise 29 dolar olduğuna dikkat çekildi. Petrol fiyatlarındaki artışın 2005 yılında akaryakıt tüketimini olumsuz yönde etkilediği ileri sürüldü.
OTOGAZ
EPDK’nın raporunda 2004 ve 2005 yıllarında otogaz kullanımının önemli ölçüde artış kaydettiği vurgulandı. 2004 yılında yüzde 20.9 oranında genişleyerek toplam 1 milyon 387 bin tona çıkan otogaz pazarının 2005 yılında da yüzde 8.2 oranında büyüyerek toplam 1 milyon 501 bin tona ulaştığı belirtildi.
DOĞALGAZ
Türkiye’nin doğal gaz tüketiminin de yıllar itibarıyla artış gösterdiği ifade edilen raporda, doğal gaz tüketimindeki artışın, akaryakıt sektörünü olumsuz yönde etkilediği ve fuel oil tüketiminde yüzde 7 oranında bir düşüşe neden olduğu ifade edildi.
ÖTV ARTTI
Akaryakıt piyasasında 1 Ocak 2005 tarihi itibarı ile serbest piyasa/serbest fiyatlandırma dönemine geçiş yapıldığı belirtilen raporda, bu tarih itibarıyla akaryakıt ürünlerindeki ÖTV’nin de sabitlendiği belirtildi. 2005 yılında 95 oktan kurşunsuz benzinden 2004 yılına göre yüzde 31, 98 oktanda yüzde 21, süper benzinden yüzde 30, motorinden yüzde 19 ve fuel oilden de yüzde 61 oranında daha fazla ÖTV alındığı vurgulandı.
PAHALI ELEKTRİK
Günay, sanayi sektörünün "pahalı enerji"den şikayet ettiği hatırlatılarak yöneltilen bir soruyu şöyle yalıtladı: "Elektrik piyasası açısından da sanayideki tüketim açısında da enerji sıkıntılı bir süreç. Elektrik fiyatları piyasa koşulları açısından oluşturulmadı. Dağıtım bölgelerine göre fiyat değişmeliydi. Elektrik dağıtımının özelleştirilmesiyle gerçek tarifelere geçilecekti. Hala bir belirsizlik var. Özeleştirmeler geciktikçe böyle sıkıntıları göreceğiz. Özelleştirmelerde 1.5 yıllık bir gecikme oldu. Bunun bedelini hep birlikte ödeyeceğiz.".
Elektrikte kaçak kullanım oranının yüzde 80 olduğu bölgeyle yüzde 10 olan bölgeye aynı fiyat tarifesinin uygulandığını hatırlatan Günay, "Elektiriği kaça ulaştırırsan ulaştır aynı parayı alıyorsun. Pahalılık Ankara’dakiyle Urfa’dakinden aynı parayı almaktan kaynaklanıyor" dedi.
1974 İSTASYON MÜHÜRLENDİ
Akaryakıt piyasasında yapılan lisans denetimleri kapsamında mühürlenen istasyon sayısının bin 974’e, madeni yağ tesisi sayısının 40’a ulaştığını belirten Günay, "Toplam 84 milyon YTL para cezası kesilen 1472 benzin istasyonundan 878’i para cezalarının iptali ve yürütmeyi durdurma talebi ile Kurumumuz aleyhine Danıştay’a dava açmıştır. Bugüne kadar bu davalardan hiçbirinde yürütmeyi durdurma yönünde bir karar çıkmamıştır" dedi.
Günay, ayrıca denetim programı kapsamında lisanssız faaliyet gösteren veya kaçak ve standart dışı akaryakıt taşıdığı tespit edilen 234 aracın mühürlendiğini ve kaçak- standart dışı akaryakıt sattığı gerekçesi ile 116 şirket hakkında soruşturma açıldığını kayddetti.
Günay, son dört ayda lisans denetimleri sırasında ve ihbar ve şikayetlere göre şüphe üzerine laboratuvarlara gönderilen 1120 adet akaryakıt numunesinden 477’sinin standart dışı çıktığına dikkat çekti