Emlak vergileri yeni doğalgaz faciası olacak
Güncelleme Tarihi:
Abdulkadir KÜŞİN
Oluşturulma Tarihi: Ocak 16, 2002 02:05
Cumhurbaşkanı 'nın onayını bekleyen ve metropollerde Emlak Vergisi oranlarını yüzde 100 artıran yasa, yeni bir doğalgaz faciasına neden olacak.
4 yıldır, 1998'de belirlenen rayiç bedeller üzerinden ödenen vergiler, bu kez 10 ile 40 kat artırılmış bedeller üzerinden verilecek. Böylece, 1998 yılı rayiç değerleri ile 10 milyar lira olan bir emlak için ödenen 10 milyon liralık Emlak Vergisi, evin bulunduğu semte göre 800 milyon liraya kadar çıkabilecek.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in onayında bekleyen ve büyükşehirlerde Emlak Vergisi oranlarını yüzde 100 artıran yasa, yeni bir doğalgaz faciasına neden olacak. Çünkü, son dört yıldır 1998 yılında belirlenen rayiç bedeller üzerinden ödenen vergiler, bu kez 1998'e göre 10 ile 40 kat artırılmış rayiç bedeller üzerinden verilecek. Bunun sonucunda, 1998 yılı rayiç değerleri ile 10 milyar lira olan bir emlak için ödenen 10 milyon liralık Emlak Vergisi, bugün evin bulunduğu semte göre 800 milyon liraya kadar çıkabilecek.
1998 yılındaki Emlak Vergisi genel beyan döneminin üzerinden tam dört yıl geçti. O dönemlerde vergi oranının düşürülmesi, emlak değerlerinin yükseltilmesi, sonra tekrar indirilmesi ile ilgili olmak üzere epey kargaşa yaşanmıştı. 1998 yılındaki yazılarımızda, Maliye'nin isteğine rağmen, zorunlu olmadığı için emlak vergi değerlerinin yükseltilmemesi hususunda okurlarımızı uyarmıştık. O zamanki vergi idaresi ise, dört kat yükseltenlerin binde dört değil, binde bir oranında vergi vereceğini, vergi miktarının değişmeyeceğini söyleyerek, matrah yükseltilmesini teşvik etmiş ve mükellefleri yanıltmıştı. Zaman bizi haklı çıkardı. Matrah yükseltenler, çok büyük zararlara uğradılar. Aynı bırakanlar, yükseltenlere göre dörtte bir oranında vergi ödediler.
Yeni genel beyan döneminin başlaması ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı, 32 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği'ni yayınladı. Bu tebliğe göre;
1. Emlak Vergisi dokuzuncu genel beyan dönemi 1 Ocak 2002 tarihinde başlayacaktır.
2. Emlak Vergisi mükellefleri bina, arsa ve arazileri için 2002 yılının Mart, Nisan ve Mayıs aylarında gayrimenkullerinin bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye 2002 bütçe yılı başından (01.01.2002'den itibaren) geçerli olmak üzere genel beyanda bulunacaklardır.
3. 1 Ocak 2002-28 Şubat 2002 tarihleri arasında gayrimenkullerini devir ve temlik edecek olan mükelleflerin de Mart, Nisan ve Mayıs aylarında gayrimenkullerinin bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye genel beyan dolayısıyla beyanname vermeleri gerekmektedir.
Tebliğe göre, beyannameler Mart başından Mayıs sonuna kadar verilecek fakat Ocak 2002 başından yıl sonuna kadar olan dönemi kapsayacaktır. Ve bu beyan edilen değerler, önümüzdeki dört yılın vergilerine de temel teşkil edecektir.
40 KAT ARTIŞ
Şimdi yeni bir emlak vergi dönemi başlıyor. İlk kez Ağustos ayındaki yazımızda, arsa değerlerinin yeniden tespit edildiğini ve dört yıl öncesine göre, 10-40 kat arasında yükseltildiğini ifade etmiştik.
Durum böyle iken geçtiğimiz hafta emlak vergisi oranları sessiz bir şekilde büyük şehir bölgelerindeki konutlarda binde birden, binde ikiye çıkarıldı. Oranın bir kat yükseltilmesi basına, 'emlak vergileri bir kat arttırıldı' şeklinde yansıdı. Emlak vergileri keşke bir kat arttırıllmış olsa. Oranın bir kat arttırılması ile emlak vergileri geçen beyan dönemine göre 10 ila 40 kat arttı. Çünkü emlak vergileri, bina değerinin vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunuyor. Çarpanlardan biri 10 ila 40 kat yükselirken, diğer çarpanın iki kata çıkması ortaya çok büyük vergiler çıkartacaktır. Ocak ayında halkın gündemi 'doğalgaz faturaları' idi. Önümüzdeki ayların 'doğalgazı', emlak vergileri olacaktır.
Vergi değerleri ile vergi oranları artışının aynı dönemde yapılması bir zamanlama hatasıdır. Kaz fazla bağırırsa, hiç yolunamaz.
10 milyonluk Emlak Vergisi nasıl 800 milyona çıkar?
1998 yılında belirlenen rayiç bedellere göre 10 milyar liralık bir konut için, binde 1 oranında, yani 10 milyon lira Emlak Vergisi ödeniyordu.
Bu vergi, 1998 yılından sonraki 4 yıl boyunca her yıl, açıklanan yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırıldı.
2002 yılı itibarıyla arsa ve emlak rayiç bedelleri yeniden belirlenirken, büyük şehirlerde, Emlak Vergisi oranlarının da bir kat artırılması öngörülüyor.
Arsa ve emlak rayiç bedellerinde, 40 kata ulaşan artışlar yapıldı.
Yani, 1998 yılında 10 milyar lira olan emlak, bugünkü rayiç bedelle 100 milyara, hatta 400 milyar liraya kadar çıktı.
Eğer, 10 milyar liralık bu ev, rayiç bedellerin 10 kat arttığı bir semtte ise, bugün 100 milyar lira değerinde kabul edilecek. Ve bu kez binde 1 yerine binde 2 oranında vergilendirilecek. Böylece, evin bu yılki Emlak Vergisi 200 milyon liraya çıkacak.
Eğer, 10 milyar liralık bu ev, rayiç bedellerin 40 kat arttığı bir semtte ise, bugün 400 milyar lira değerinde kabul edilecek. Ve binde 1 yerine binde 2 oranında vergilendirilecek. Böylece, evin bu yılki Emlak Vergisi 800 milyon liraya çıkacak.
Bu kadar yüksek Emlak Vergisi'ni belediyeler zor toplar
Hükümetin, büyükşehir belediyelerinin vergi gelirlerine ve nüfuslarına göre genel bütçe paylarını yeniden düzenlemesi ve Cumhurbaşkanlığı'nda bekleyen büyükşehir belediyelerinin emlak vergisi oranlarını ikiye katlayan yasa, yeni emlak vergisi beyan döneminde ilçe belediyelerle vatandaşı karşıkarşıya getirecek. Çünkü bugüne kadar emlak vergisi payını geleneksel olarak ilçelere bırakan büyükşehirler kendi gelir kaybını telafi için ilçelere bıraktığı payı almaya kalkışacak. Ayrıca emlak vergisinde tahsilatçı konumundaki ilçeler yeni beyan dönemi ve büyükşehir mücavir alanlarında iki misli vergi alınacak olması yüzünden çok yükselecek tahakkukları tahsilatta zorlanacak. Böylece ilçeler bir taraftan vatandaşla daha çok kavga etmek zorunda kalacak, bir taraftan da kavgaya rağmen geçen yıllarda yüzde 85-95 seviyesine yükselen tahakkuk tahsilat oranları yeniden yüzde 50'lerin altına inecek.
Türkiye'nin en deneyimli belediye bürokratlarından Bahçelievler Belediyesi Teknik Başkan Yardımcısı Reşat Akçay, ‘‘Ankara ile büyükşehirler kavga edecek, kabak ilçe belediyeler ile vatandaşın başında patlayacak. Çünkü bir türlü paylaşılamayan emlak vergisini ödeyen vatandaş tahsil eden ise ilçe belediyeler’’ diye konuştu.
Akçay, emlak vergisindeki yeni beyan dönemi ile büyükşehir belediyeleri mücavir alanları içindeki emlak vergilerinin iki misli tahsilini öngören kanun yüzünden vatandaşın ödeyeceği verginin bu defa katmerli artacağını söyledi. Akçay, bu artış yüzünden de geçen yıllarda yüzde 85-90 oranına ulaşan tahsilat tahakkuk oranının hızla tekrar aşağı ineceğini savundu. Akçay, ‘‘Vatandaşın normalde ödeyeceği vergi yeni beyan dönemi olduğu için zaten artacak. Bir de büyükşehir ile ilgili kanun yürürlüğe girerse artmış oran bir kez daha katlanacak. Tabii ki vatandaş da vergi ödemeyecek. Çünkü ödememe halinde çok etkili cezai yaptırımlar kalmadı. Bu kadar yükselen vergiyi kim nasıl tahsil edebilecek biz de merak ediyoruz’’ diye konuştu.
İlçelere bıraktığımız payları geri alabiliriz
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna da Emlak Vergisi'ndaki büyük artıştan memnun değil. Bugüne kadar toplanan Emlak Vergileri'ni ilçe belediyelere bırakan İstanbul Büyükşehir Belediyesi, genel bütçeden aldığı payın yüzde 40'ını İller Bankası'na bırakmasına neden olacak yeni düzenleme nedeni ile mali açıdan sıkıntılı günler yaşayacak. Gürtuna, mecbur kalındığında bu kaybı telafi için bugüne kadar ilçelere bıraktıkları Emlak Vergisi paylarını bile alabilecekleri söyledi. Gürtuna, ‘‘Ancak bu para kaybedeceğimiz gelirin yanında deve ve tüy oranı gibi. Kaybedeceğimiz 500 trilyonu bulabilir. Emlak vergileri payımız ise 10-15 trilyonu geçmez. Üstelik ilçe belediyelerin durumu da içler acısı. Ayakta duracak halleri yok’’ dedi. Gürtuna, Byükşehir olarak ilçelere ellerinden geldiği kadar destek olmaya çalıştıklarını kişisel olarak da partizanlığa ve başka sebeplerle kayırmacılığa her zaman karşı olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in onayında bekleyen ve büyükşehirlerde Emlak Vergisi oranlarını yüzde 100 artıran yasa, yeni bir doğalgaz faciasına neden olacak. Çünkü, son dört yıldır 1998 yılında belirlenen rayiç bedeller üzerinden ödenen vergiler, bu kez 1998'e göre 10 ile 40 kat artırılmış rayiç bedeller üzerinden verilecek. Bunun sonucunda, 1998 yılı rayiç değerleri ile 10 milyar lira olan bir emlak için ödenen 10 milyon liralık Emlak Vergisi, bugün evin bulunduğu semte göre 800 milyon liraya kadar çıkabilecek.
1998 yılındaki Emlak Vergisi genel beyan döneminin üzerinden tam dört yıl geçti. O dönemlerde vergi oranının düşürülmesi, emlak değerlerinin yükseltilmesi, sonra tekrar indirilmesi ile ilgili olmak üzere epey kargaşa yaşanmıştı. 1998 yılındaki yazılarımızda, Maliye'nin isteğine rağmen, zorunlu olmadığı için emlak vergi değerlerinin yükseltilmemesi hususunda okurlarımızı uyarmıştık. O zamanki vergi idaresi ise, dört kat yükseltenlerin binde dört değil, binde bir oranında vergi vereceğini, vergi miktarının değişmeyeceğini söyleyerek, matrah yükseltilmesini teşvik etmiş ve mükellefleri yanıltmıştı. Zaman bizi haklı çıkardı. Matrah yükseltenler, çok büyük zararlara uğradılar. Aynı bırakanlar, yükseltenlere göre dörtte bir oranında vergi ödediler.
Yeni genel beyan döneminin başlaması ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı, 32 seri nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği'ni yayınladı. Bu tebliğe göre;
1. Emlak Vergisi dokuzuncu genel beyan dönemi 1 Ocak 2002 tarihinde başlayacaktır.
2. Emlak Vergisi mükellefleri bina, arsa ve arazileri için 2002 yılının Mart, Nisan ve Mayıs aylarında gayrimenkullerinin bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye 2002 bütçe yılı başından (01.01.2002'den itibaren) geçerli olmak üzere genel beyanda bulunacaklardır.
3. 1 Ocak 2002-28 Şubat 2002 tarihleri arasında gayrimenkullerini devir ve temlik edecek olan mükelleflerin de Mart, Nisan ve Mayıs aylarında gayrimenkullerinin bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye genel beyan dolayısıyla beyanname vermeleri gerekmektedir.
Tebliğe göre, beyannameler Mart başından Mayıs sonuna kadar verilecek fakat Ocak 2002 başından yıl sonuna kadar olan dönemi kapsayacaktır. Ve bu beyan edilen değerler, önümüzdeki dört yılın vergilerine de temel teşkil edecektir.
40 KAT ARTIŞ
Şimdi yeni bir emlak vergi dönemi başlıyor. İlk kez Ağustos ayındaki yazımızda, arsa değerlerinin yeniden tespit edildiğini ve dört yıl öncesine göre, 10-40 kat arasında yükseltildiğini ifade etmiştik.
Durum böyle iken geçtiğimiz hafta emlak vergisi oranları sessiz bir şekilde büyük şehir bölgelerindeki konutlarda binde birden, binde ikiye çıkarıldı. Oranın bir kat yükseltilmesi basına, 'emlak vergileri bir kat arttırıldı' şeklinde yansıdı. Emlak vergileri keşke bir kat arttırıllmış olsa. Oranın bir kat arttırılması ile emlak vergileri geçen beyan dönemine göre 10 ila 40 kat arttı. Çünkü emlak vergileri, bina değerinin vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunuyor. Çarpanlardan biri 10 ila 40 kat yükselirken, diğer çarpanın iki kata çıkması ortaya çok büyük vergiler çıkartacaktır. Ocak ayında halkın gündemi 'doğalgaz faturaları' idi. Önümüzdeki ayların 'doğalgazı', emlak vergileri olacaktır.
Vergi değerleri ile vergi oranları artışının aynı dönemde yapılması bir zamanlama hatasıdır. Kaz fazla bağırırsa, hiç yolunamaz.
10 milyonluk Emlak Vergisi nasıl 800 milyona çıkar?
1998 yılında belirlenen rayiç bedellere göre 10 milyar liralık bir konut için, binde 1 oranında, yani 10 milyon lira Emlak Vergisi ödeniyordu.
Bu vergi, 1998 yılından sonraki 4 yıl boyunca her yıl, açıklanan yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırıldı.
2002 yılı itibarıyla arsa ve emlak rayiç bedelleri yeniden belirlenirken, büyük şehirlerde, Emlak Vergisi oranlarının da bir kat artırılması öngörülüyor.
Arsa ve emlak rayiç bedellerinde, 40 kata ulaşan artışlar yapıldı.
Yani, 1998 yılında 10 milyar lira olan emlak, bugünkü rayiç bedelle 100 milyara, hatta 400 milyar liraya kadar çıktı.
Eğer, 10 milyar liralık bu ev, rayiç bedellerin 10 kat arttığı bir semtte ise, bugün 100 milyar lira değerinde kabul edilecek. Ve bu kez binde 1 yerine binde 2 oranında vergilendirilecek. Böylece, evin bu yılki Emlak Vergisi 200 milyon liraya çıkacak.
Eğer, 10 milyar liralık bu ev, rayiç bedellerin 40 kat arttığı bir semtte ise, bugün 400 milyar lira değerinde kabul edilecek. Ve binde 1 yerine binde 2 oranında vergilendirilecek. Böylece, evin bu yılki Emlak Vergisi 800 milyon liraya çıkacak.
Bu kadar yüksek Emlak Vergisi'ni belediyeler zor toplar
Hükümetin, büyükşehir belediyelerinin vergi gelirlerine ve nüfuslarına göre genel bütçe paylarını yeniden düzenlemesi ve Cumhurbaşkanlığı'nda bekleyen büyükşehir belediyelerinin emlak vergisi oranlarını ikiye katlayan yasa, yeni emlak vergisi beyan döneminde ilçe belediyelerle vatandaşı karşıkarşıya getirecek. Çünkü bugüne kadar emlak vergisi payını geleneksel olarak ilçelere bırakan büyükşehirler kendi gelir kaybını telafi için ilçelere bıraktığı payı almaya kalkışacak. Ayrıca emlak vergisinde tahsilatçı konumundaki ilçeler yeni beyan dönemi ve büyükşehir mücavir alanlarında iki misli vergi alınacak olması yüzünden çok yükselecek tahakkukları tahsilatta zorlanacak. Böylece ilçeler bir taraftan vatandaşla daha çok kavga etmek zorunda kalacak, bir taraftan da kavgaya rağmen geçen yıllarda yüzde 85-95 seviyesine yükselen tahakkuk tahsilat oranları yeniden yüzde 50'lerin altına inecek.
Türkiye'nin en deneyimli belediye bürokratlarından Bahçelievler Belediyesi Teknik Başkan Yardımcısı Reşat Akçay, ‘‘Ankara ile büyükşehirler kavga edecek, kabak ilçe belediyeler ile vatandaşın başında patlayacak. Çünkü bir türlü paylaşılamayan emlak vergisini ödeyen vatandaş tahsil eden ise ilçe belediyeler’’ diye konuştu.
Akçay, emlak vergisindeki yeni beyan dönemi ile büyükşehir belediyeleri mücavir alanları içindeki emlak vergilerinin iki misli tahsilini öngören kanun yüzünden vatandaşın ödeyeceği verginin bu defa katmerli artacağını söyledi. Akçay, bu artış yüzünden de geçen yıllarda yüzde 85-90 oranına ulaşan tahsilat tahakkuk oranının hızla tekrar aşağı ineceğini savundu. Akçay, ‘‘Vatandaşın normalde ödeyeceği vergi yeni beyan dönemi olduğu için zaten artacak. Bir de büyükşehir ile ilgili kanun yürürlüğe girerse artmış oran bir kez daha katlanacak. Tabii ki vatandaş da vergi ödemeyecek. Çünkü ödememe halinde çok etkili cezai yaptırımlar kalmadı. Bu kadar yükselen vergiyi kim nasıl tahsil edebilecek biz de merak ediyoruz’’ diye konuştu.
İlçelere bıraktığımız payları geri alabiliriz
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna da Emlak Vergisi'ndaki büyük artıştan memnun değil. Bugüne kadar toplanan Emlak Vergileri'ni ilçe belediyelere bırakan İstanbul Büyükşehir Belediyesi, genel bütçeden aldığı payın yüzde 40'ını İller Bankası'na bırakmasına neden olacak yeni düzenleme nedeni ile mali açıdan sıkıntılı günler yaşayacak. Gürtuna, mecbur kalındığında bu kaybı telafi için bugüne kadar ilçelere bıraktıkları Emlak Vergisi paylarını bile alabilecekleri söyledi. Gürtuna, ‘‘Ancak bu para kaybedeceğimiz gelirin yanında deve ve tüy oranı gibi. Kaybedeceğimiz 500 trilyonu bulabilir. Emlak vergileri payımız ise 10-15 trilyonu geçmez. Üstelik ilçe belediyelerin durumu da içler acısı. Ayakta duracak halleri yok’’ dedi. Gürtuna, Byükşehir olarak ilçelere ellerinden geldiği kadar destek olmaya çalıştıklarını kişisel olarak da partizanlığa ve başka sebeplerle kayırmacılığa her zaman karşı olduğunu söyledi.