Ege'nin en büyük firmaları

Buna göre ilk sırada Tüpraş yer alırken, onu Habaş, Vestel, Petkim ve Philsa izledi.

Ege Bölgesi Sanayi Odasının (EBSO) yaptığı “Ege Bölgesinin 100 Büyük Firması” çalışmasına göre 2008 yılında 100 büyük sanayi kuruluşunun toplam cirosu 48,4 milyar lira, üretimden satışları 44 milyar lira oldu. Toplam 67 firma 2,9 milyar lira kar bildirirken, bilançolarında zarar bildiren 33 firmanın toplam dönem zararı 766 milyon lira olarak gerçekleşti ve zarar cari olarak bir önceki yıla göre yüzde 278 arttı.

EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar düzenlediği basın toplantısında, oda tarafından üretimden satışlarda yıllık 17 milyon lirayı aşan 294 firma üzerinde yapılan çalışmanın sonuçlarını açıkladı.

Ege Bölgesi'nin 100 büyük firmasının 66'sının İzmir, 17'sinin Manisa, 8'inin Denizli, 4'ünün Aydın, 3'ünün Kütahya ve 2'sinin Muğla firması olduğunu aktaran Yorgancılar, 2007 yılında 5 adet kamu firması 100 büyük listesinde bulunurken, 2008'de bu sayının 4'e düştüğünü söyledi.

Üretimden satışlarına göre en büyük 100 firma arasında birinci sırada yine TÜPRAŞ'ın yer aldığını kaydeden Yorgancılar, 2007 sıralamasında PETKİM'in yerine geçerek 3. sıraya yerleşen HABAŞ'ın bu yükselişini sürdürdüğünü ve 2008 yılında VESTEL'in yerini alarak 2. sıraya yükseldiğini, PETKİM'in yine 4. sırada yer aldığını, Philsa Philip Morris'in de beşinciliğini koruduğunu dile getirdi.

Yorgancılar, TÜPRAŞ'ın geçen yıl 10 milyar 657 milyon 101 bin 156 liralık, HABAŞ'ın 3 milyar 476 milyon 676 bin 148 liralık, Vestel Elektronik'in 2 milyar 371 milyon 851 bin 254 liralık, PETKİM'in 2 milyar 291 milyon 684 bin 633 liralık, Philsa Philip Morris'in 1 milyar 438 milyon 111 bin 814 liralık üretimden satış gerçekleştirdiğini ifade etti.

Ege Bölgesi'nin 100 büyük firmasının yoğun olarak 20 firmayla metal ana sektöründe, 15 firmayla gıda sektöründe, 9 firmayla taşıt sektöründe ve 8 firmayla toprak sektöründe yer aldığı bildiren Yorgancılar, üretimden satış rakamı en yüksek olan sektörlerin ise sırasıyla petrol ürünleri, metal ana, kimya ve elektrik-teçhizat olduğunu söyledi.

Ender Yorgancılar, 100 büyük sanayi kuruluşunun toplam cirosunun 48,4 milyar lira, üretimden satışlarının ise 44 milyar lira olarak gerçekleştiğini belirterek, bunların toplam cirolarının yüzde 91'inin üretimden satışlarından, yüzde 9'unun ise diğer satışlarından elde edildiğini kaydetti.

2008 yılında 100 büyük firmanın toplam cirosunun önceki yıla göre yüzde 16 artarken, üretimden satışlarının yüzde 22 yükseldiğini aktaran Yorgancılar, “Geçen seneki durumdan farklı olarak firmalarımız, cirolarını ticaret yaparak değil bu koşullarda üreterek artırmışlardır” dedi.

Yorgancılar, kamu firmalarının üretimden satışlarının önceki döneme göre yüzde 40 azaldığını söyledi.

“KAMUNUN KARLILIĞI DAHA YÜKSEK”

Firmaların karlılıkları açısından oldukça olumlu geçen 2007'nin ardından, 2008 yılının özel sektör için karlılığın düşük kaldığı bir yıl olduğunun altını çizen EBSO Başkanı Yorgancılar, şu bilgileri verdi:

“2008 yılında 100 büyük içerisinde toplam 67 firma, 2,9 milyar lira kar bildirmiştir. Önceki seneye göre toplam kar, cari olarak yüzde 7 azalırken, reel olarak yüzde 11,6 azalmış, zarar geçen seneye göre cari olarak yüzde 278 artmıştır. Bilançolarında zarar bildiren 33 firmanın 1'i kamu, 32 tanesi özel sektör firmaları olup, toplam dönem zararları 766 milyon lira olarak gerçekleştirmiştir.

Yani her 3 büyük firmamızdan biri zarar bildirmiştir. Krizin yansımasını burada çok net gözlemleyebiliyoruz.”

Yorgancılar, özel sektörün özsermayesinin yüzde 13,7'si, aktiflerinin yüzde 6,8'i, toplam satışlarının ise yüzde 4,3'ü kadar kar elde ettiğini, kamudaysa özsermaye karlılığının yüzde 11,2, aktif karlılığının yüzde 9,1, toplam satış karlılığının ise yüzde 8,6 oranında gerçekleştiğini belirterek, “Kamu, özel sektörden önceki senenin aksine daha yüksek bir seviyede karlılık elde etmiştir” dedi.

2007'de 5,9 milyar lira katma değer üreten 100 büyük firmanın, 2008'de yüzde 6 azalarak 5,5 milyar liralık bir katma değer yarattığını bildiren Yorgancılar, bunun yüzde 25'inin metal ana, yüzde 19'unun tütün ve yüzde 15'inin kimya sektörü tarafından gerçekleştirildiğini dile getirdi.

Yorgancılar, “Önceki yıl artış oranı yüzde 35 idi. Bu sonuç çok önemlidir. Milli gelirin 2008 yılı rakamlarına döndüğümüzde, 1,1 oranında büyüyen bir Türkiye ve sadece 0,8 oranında büyüyen bir imalat sanayi karşımıza çıkmaktadır. Ülke genelinde bu yavaşlamanın firmalarımıza yansımaması mümkün olamazdı” diye konuştu.

Firmaların özsermaye toplamının 2007 yılına göre cari olarak yüzde 1 artarken, reel olarak yüzde 3,6 azaldığını, toplam aktif büyüklüklerinin cari olarak yüzde 2 yükselirken, reel olarak yüzde 2,7 düştüğünü belirten Yorgancılar, özel sektörün net aktifleri ve özsermayesinin reel olarak yüzde 2 büyüdüğünü söyledi.

“KAMUNUN BORCU AZALDI, ÖZEL SEKTÖRÜN ARTTI”

100 büyük firmanın 2008 yılı borç toplamının önceki yıla göre cari olarak yüzde 3,1 artarak 15 milyar liraya yükseldiğini, toplam borcun reel olarak yüzde 1,7 azaldığını ifade eden Yorgancılar, “Özel sektörün toplam borcu reel olarak yüzde 2 artarken, kamu kesiminin borcu yüzde 59 azaldı.”

Yorgancılar, firmaların ödediği toplam faizlerin cari fiyatlarla yüzde 53, reel olarak da yüzde 46 oranında arttığını, 2008 yılında toplam olarak 929 milyon lira faiz ödeyen firmaların, bu faizlerin yüzde 86'sını üretimde, yüzde 14'ünü ise yatırım faaliyetlerinde kullanmak üzere aldıkları krediler için ödediklerini bildirdi.

İSTİHDAM-ÜCRETLER

2008 yılında 100 büyük firmanın istihdamının yüzde 11,3 azalarak 72 bin 922 kişiye düştüğünü kaydeden Yorgancılar, “İstihdam özel sektörde yüzde 10, kamu kesiminde yüzde 21,4 azalmıştır. 82 bin 197 kişilik toplam çalışanın 65 bin 606'sı yani yüzde 90'ı özel sektörde, 7 bin 316'sı yani yüzde 10'u kamu sektöründe istihdam edilmektedir” dedi.

En fazla istihdam barındıran sektörlerin yüzde 19 ile metal ana, yüzde 13 ile elektrik-techizatı, yüzde 12 ile giyim ve yüzde 11 ile taşıt olduğunu belirten Yorgancılar, gıda sektöründe faaliyet gösteren firma sayısının önceki seneye göre 1 tane artmasına rağmen, istihdamın geçen seneye göre yüzde 56 azalmasını “dikkati çekici” sözleriyle ifade etti.

Yorgancılar, 2008 yılında 100 büyük firmanın ödediği maaş ve ücretlerin cari fiyatlarla yüzde 3,4 artarak, 2 milyar 353 milyon lira olarak gerçekleştiğini, kişi başına düşen ortalama maaş ve ücretin ise yüzde 16,5 artarak 32 bin 277 lira olduğunu söyledi.

EBSO Başkanı Yorgancılar, firmaların ihracat rekorları kırması dolayısıyla yüksek üretim gerçekleştirebildikleri 2006'nın ardından 2007'de likidite bolluğunun yavaş yavaş sona erdiği ve krizin sinyal verdiği bir yıl olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

“Bu kapsamda firmalarımızın 2008 rakamları 2007'ye göre karda yüzde 7, istihdamda yüzde 11, katma değerde yüzde 6 düşme kaydetmiştir. 2008 yılına bu açıdan baktığımızda, son çeyrekte reel sektörü etkisi altına alan krizin yansımasını özellikle bilançolarında yer alan zarar hanelerinden çok net görebiliyoruz. 2007, 2006'ya göre üretimin yalnızca yüzde 6 arttığı bir yıl olmuş ve 2008'e geldiğimizde de yüzde 22'lik bir üretim artışı gerçekleşmiştir.

Son çeyrekte baş gösteren kriz, ilk 9 ayda yapılan üretim ve ihracat artışına engel olamamış ama beklenilen sonuç gerçekleşerek kriz bilançolara yansımıştır. TL'nin değer kaybıyla kaydedilen kur farkı giderlerinin baskısı ve maliyetlerdeki artış nedeniyle, firmalarımız satış artışını kara yansıtamamış ve mali tablolarında olumsuzluklara neden olmuştur. Bu da artan üretime ve ihracata rağmen, 100 büyük firmamızın karlarının ve karlılıklarının geçen seneye göre azalması sonucunu doğurmuştur.”

Özel sektörde ciddi bir karlılık sıkıntısı gözlendiğine dikkati çeken Yorgancılar, “Ancak tüm bunlara rağmen genel olarak baktığımızda, en yüksek üretim, en yüksek ihracat gerçekleştiren, en fazla istihdam ve katma değer sağlayan ilk 3 firma özel sektörden çıkmaktadır. 4 kamu firmasının üretimden satışları ilk sıradaki TÜPRAŞ'ın beşte biridir” dedi.

Ülke kalkınmasında reel sektörün etkisinin göz ardı edilemeyeceğini vurgulayan Yorgancılar, “Reel sektörün sorunlarının ihmal edilemeyecek kadar önemlidir, desteklenmesi ve teşvik edilmesi bugünün en önemli konusu olmalıdır” diye konuştu.

Yorgancılar, şu anda krizin hangi noktasında bulunulduğunu söylemek için erken olduğunu belirterek, sözlerini şöyle tamamladı:

“Ama şimdiye dek açıklanan verilerle şu anda aynı noktada değiliz, şimdi veriler daha olumlu. Ama bu çıkış mıdır, henüz değildir. Kapasite kullanım oranı yukarıya çıkmakta. Ama istihdamdaki rakamlar önemli. Avrupa'nın 6-7. büyük ekonomisi olacaksak, kesintisiz yüzde 7 büyümeliyiz. Bunun için de teşvik paketleri üretimin büyük kısmını gerçekleştiren KOBİ'leri desteklemesi gerekmektedir ve üretim ve istihdam odaklı olmalıdır.”