Dolara üçlü kıskaç

Enis Öksüz'ün UlaÅŸtırma Bakanlığından istifasıyla piyasalara hakim olan olumlu hava, dün Merkez Bankası'nın etkin operasyonuyla sürdü. Böylece dolar 1 milyon 335 bin liraya indi.Dövizde spekülasyon yapan yabancı bankalar denetime alındı. Vadeli döviz piyasasının yeniden iÅŸlemeye baÅŸlaması güven verdi.Merkez Bankası döviz interbankında doları yükseltenin tepesine bindi.Merkez Bankası, üçlü bir operasyonla döviz kurunda frene bastı, faiz piyasalarını rahatlattı. Bono ve tahvil piyasasında iÅŸlem gören kamu menkul kıymetlerinin yıllık bileÅŸik oranlarında dün 5 puana varan gerilemeler oldu. Olumlu iÅŸaretleri alan Ä°stanbul Menkul Kıymetler Borsası da (Ä°MKB) dün yüzde 6.09 yükseldi. Ä°yi havanın etkisiyle ihale açma gereÄŸi de duyulmaksızın Merkez Bankası dolar satış kuru önceki güne göre yüzde 2.6 düşüp 1 milyon 35 bin liraya çekildi.Atılan ilk ve en önemli adım önceki günden itibaren Merkez Bankası'nın döviz interbankında el yakmaya baÅŸlaması oldu. Önceki günden itibaren döviz interbankında iÅŸlem yapmaya baÅŸlayan Merkez Bankası, bu yöntemle, bir yandan piyasalara kur üzerinde fazla etkin olmadan yön gösterirken, diÄŸer taraftan, kurla oyun oynamak isteyenler ortaya çıktıklarında daha düşük veya yüksek kur kotasyonu verip oyunları bozmaya baÅŸladı.Merkez Bankası bu uygulamayı dolar kurunda etkin hale gelen bazı bankalara uzmanlarını gönderip denetlemeye baÅŸladıktan sonra devreye aldı. Önceki gün baÅŸalayan ikili bu operasyona dün vadeli döviz iÅŸlemlerinin dahil edilmesi dolar üzerindeki karamsarlığın biraz daha azalmasını saÄŸladı. Böylelikle Merkez Bankası tamamen teknik bir dizi düzenleme ve yerli bankalarla yaptığı görüşmeler sonucunda ortaya koyduÄŸu anlaÅŸma zemini sayesinde fazla döviz kaybı oluÅŸmaksızın ve dalgalı kur sistemine de gereÄŸinden fazla müdahale etmeden kur üzerinde etkin rol oynamaya baÅŸladı.FAÄ°Z DE GEVÅžEDÄ°Merkez Bankası'nın piyasalara kaynak tüketmeden etkin ÅŸekilde dönmesi ve vadeli iÅŸlemler piyasasının çalışmaya baÅŸlaması bono ve tahvil oranları üzerinde de yüksek oranlı düşüşlere neden oldu.Vadeli iÅŸlemler piyasasında gerçekleÅŸen iÅŸlemlerdeki kur deÄŸerlerine uygun olarak getiri hesabı yapılabildiÄŸinden, faizlerde de ön görülü davranmak mümkün oldu. Bono ve tahvil piyasasının en çok iÅŸlem gören bonosununyıllık bileÅŸik oranı önceki günkü deÄŸeri olan yüzde 100.57'den, yüzde 96.24'e çekildi. Bono ve tahvil piyasasında çok düşük iÅŸlem hacimleriyle, vadesinin dolmasına kısa süre kalan menkul kıymetlerin oranlarında yükseliÅŸler de gerçekleÅŸti.BORSA YÃœKSELDÄ°Dolar kurunda ve faizlerdeki gerileme borsayı yükseltici etki yaptı. Geçen hafta seans içinde 8.326 puana kadar düşen ve yeniden toparlanmaya çalışan borsa, önceki gün 417 puan yükseldikten sonra dün de 609 puan artıp 9.715 puana ulaÅŸtı. Borsadaki yükseliÅŸ sırasında önceki gün artan ve 515 trilyon liraya çıkan iÅŸlem hacminin gerilediÄŸi dikkat çekti. Dün piyasanın iÅŸlem hacmi 413 trilyon lira olarak önceki güne göre yüzde 19.8 düştü.BORSANIN YÖNÃœDünkü yükseliÅŸe ilave olarak dolar ve faizler üzerindeki beklentiler, borsanın kısa vadede 10 binli puanlara kadar çıkabileceÄŸi beklentisini oluÅŸturdu. Ä°MKB-100 Endeksi'nin teknik olarak 10.500 puana kadar çıkma ihtimalinin bulunduÄŸunu ancak bu arada piyasada kár amaçlı satışların da görülebileceÄŸi belirtildi.Piyasaların bankalarla görüşülerek yeniden çalıştırılmaya baÅŸlanmasıyla dolar kurunun daha makul bir seviyeye inmasi beklentisi oluÅŸtu. Doların çok fazla düşmese de geride kalan günlerdeki gibi sert hareketler yapmaması bekleniyor.Bankalardan piyasaya vadeli döviz dopingiBankalar piyasalarda belirsizlikler sonucu vadelerin iyice kısalması nedeniyle kullanılmayan vadeli döviz piyasasına yeniden teklif girmeye baÅŸladı. Dün yapılan 3 iÅŸlemle, döviz kuru 26 Temmuz için 1 milyon 376 bin lira, 2 AÄŸustos için 1 milyon392 bin lira, 20 AÄŸustos için de 1 milyon 418 bin lira olarak belirlendi.Bu hafta içinde doların 1 milyon 600 bin liraya kadar yükselmesinden rahatsız olan Merkez Bankası, önceki gün Ankara'da özel sektör bankacılarıyla yapılan toplantıda, vadeli iÅŸlemler piyasasını kullanmalarını istedi. Merkez Bankası nezdinde 1988 yılında kurulan vadeli TL/döviz piyasasını uzun zamandır kullanmayan bankalar aslında baÅŸlangıçta, bu teklife biraz temkinli yaklaÅŸtılar. Birkaç gündür Merkez Bankası'nın da desteÄŸi ile yüklü miktarda satış yaparak, kurun yukarı doÄŸru dalgalanmasını engellemeye çalışan bankaların, vadeli iÅŸlemler konusundaki çekincesi, ‘‘bir ay sonra kur 1 milyon 415 bin lira dediÄŸiniz zaman halk alışa geçebilir’’ yönünde oldu. Ancak bunun tamamen bir teknik iÅŸlem olduÄŸu ve özellikle reel sektöre vereceÄŸi mesajın daha önemli olduÄŸu yönünde ikna olunca, dün bu piyasada ilk ilk iÅŸlemler de gerçekleÅŸti. Merkez Bankası nezdindeki vadeli TL/döviz piyasasında ilk iÅŸlemler, 26 Temmuz, 2 AÄŸustos ve 20 AÄŸustos valörlü olarak gerçekleÅŸti. Piyasada iÅŸlemler, 1'er milyon dolar için, 26 Temmuz tarihli valörde 1 milyon 376 bin liradan, 2 AÄŸustos tarihli valörde 1 milyon 392 bin liradan, 20 AÄŸustos tarihli valörde de 1 milyon 418 bin liradan yapıldı. Doların dünkü vadeli kurları Tarih Kur (TL)26 Temmuz 1.366.0002 AÄŸustos 1.392.00020 AÄŸustos 1.418.000DerviÅŸ, yabancı bankalarla görüştüDevlet Bakanı Kemal DerviÅŸ, önceki gün Türk bankalarının temsilcileriyle yaptığı toplantıdan sonra dün de bazı yabancı banka temsilcileriyle biraraya geldi. DerviÅŸ'in Hazine MüsteÅŸarlığı'nda, aralarında Citibank, Deutsche Bank, ABN AMRO ve Chase Manhattan Bank'ın olduÄŸu bazı yabancı banka temsilcilerini ile yaptığı görüşme, yaklaşık 1.5 saat sürdü. Devlet Bakanı DerviÅŸ'in yabancı banka temsilcileri ile yaptığı görüşmede, mali piyasalarda faiz ve kurlardaki artış baÅŸtaolmak üzere, ekonomi ve finans kesiminin içinde bulunduÄŸu sorunlar ele alındı.Merkez Bankası vadeli döviz piyasası nasıl iÅŸliyor?Vadeli iÅŸlemler, piyasa oyuncularının bir günden daha uzun vadelerle dolar alış ve satışı yaptığı bir piyasa. Bu piyasada vade iki üç gün olabileceÄŸi gibi bir ay, bir kaç ay veya bir yıl olabilir. Bu piyasada yapılan iÅŸlemler, önceden belirlenmiÅŸ olan gelecekteki her hangi bir günde, yine önceden belirlenmiÅŸ olan deÄŸerler üzerinden alış veriÅŸin tamamlanması ÅŸeklinde yapılıyor. Ä°ÅŸlemin gerçekleÅŸtiÄŸi gün kur deÄŸeri, önceden kontrat altına alınmış olan deÄŸerden farklı olabilir. ÖrneÄŸin, bir kurum, bugün 15 AÄŸustos tarihinde gerçekleÅŸmek üzere 5 milyon doları 1 milyon 400 bin liradan satacağını duyurur. Bu iÅŸlem kontrata baÄŸlandığı takdirde, satıcı kurum, 15 AÄŸustos günü geldiÄŸinde 5 milyon doları 1 milyon 400 bin lira deÄŸerle alıcı kuruma devreder. Ä°ÅŸlemin gerçekleÅŸtiÄŸi gün dolar kuru 1 milyon 350 bin veya 1 milyon 500 bin lira olabilir. Bu durum vadeli iÅŸleme konu olan her hangi bir deÄŸeri deÄŸiÅŸtirmez. Yapılan iÅŸlemlerde kur deÄŸerleri, iÅŸleme konu olan vadedeki faiz beklentisine göre hesaplandığından, faizler üzerindeki beklentileri de etkileyebiliyor.Vadeli iÅŸlemler halkı etkiler mi?Vadeli iÅŸlemler piyasası, profesyonellere dönük bir piyasa. Bu piyasada oluÅŸan kur deÄŸerleri, bazı beklentilere dayalı bir dizi teknik yöntemle hesaplanıyor. Hesaplamada, mevcut kur deÄŸerine, beklenen günlük, haftalık, aylık getiri tahmininin eklenmesiyle vadeli iÅŸlemlerdeki kur deÄŸerleri hesaplanıyor. Bugün için, aÄŸustos ayında mevcut ÅŸartlarda 1 milyon 400 bin lira olacağı tahmin edilebilecek dolar kurunun, 1 milyon 300 bin lira olması da mümkün. Profesyoneller, bu hesapları hergün yaptığından, bugün yaptığı hesaplamada zarar edeceÄŸi bir durumu, yarın yapacağı hesaplamayla ortadan kaldırmaya çalışır. Ancak vatandaşın bu imkanı elde etmesi mümkün deÄŸil.Adım adım operasyonMerkez Bankası, önce gecelik Türk Lirası faizlerini yüzde 63'ten yüzde 67'ye yükseltti. Bu artırımın nedeni, Merkez Bankası'nın yasayla tanınmış enflasyon beklentisine göre para politikası oluÅŸturma hakkı olarak gösterildi. Ancak piyasalar, operasyonu TL borçlanıp, dolar alanların maliyetini yükseltmek için atılan bir adım olarak algıladı. Piyasalar bu nedenle Merkez Bankası'nı eleÅŸtirdi.Haklarında ‘Spekülasyon yapıyor’ iddiaları olan yabancı bankalar denetim altına alındı.Önceki gün yapılan ve Devlet Bakanı Kemal DerviÅŸ ile ekonomi kormaylarının da katıldığı zirvede, ekonomi bürokrasisine ‘Etkinizi gösterin’ talimatı verildi.Liderlerin aÄŸzından gücünü kullanma emri alan Merkez Bankası döviz interbankına girdi. Burada, bankalararası piyasadaki dolar kotasyonlarına göre deÄŸiÅŸkenlik gösterecek ÅŸekilde Merkez Bankası kur fiyatı vermeye baÅŸladı. Verilen fiyatlar dövizde aşırı fiyatlarla yapılan iÅŸlemleri gerçekleÅŸtirenlerin zarar etmesine neden olacak ÅŸekilde ayarlanmaya baÅŸlandı.Kemal DerviÅŸ, bu adımlar atılırken, önceki gün Türk bankalarının temsilcileriyle bir toplantı yaptı. Toplantıda sonucunda piyasalara bir güven havası da oluÅŸtu.Son adım olarak dün Merkez Bankası vadeli iÅŸlemler piyasası küçük miktarlı iÅŸlemlerle de olsa çalışmaya baÅŸladı. Bu adımla da en azından kısa vadeli iÅŸlemlerde piyasanın önünü görme imkanı saÄŸlandı.Dolar kurunda iki gün içinde ‘öngörülebilir’ kurların ortaya çıkması ve piyasanın speküle edilmemesi için önlemlerin alınması, dolaylı olarak faiz oranlarını etkiledi. Önceki gün bono ve tahvil piyasasında baÅŸlayan gerileme dün 10 puana varan düşüşlere dönüştü.Åžimdi, önümüzdeki hafta yapılacak olan Hazine ihalesi önemli hale geldi. Düşmesi gereken Hazine faizinin gerçekten düşüp düşmeyeceÄŸi, ihaleye katılımın olup olmayacağı beklenecek.Önümüzdeki hafta salı günü yapılacak ihaleye katılımın yüksek olması ve faizin düşmesi, son aylardaki dalgalanmalardan sonra piyasalar açısından bir tür müjde olacak.Â