Doğalgazda donduran rezalet

Kısa süre öncesine kadar alternatif yakıtlar içinde düşük fiyatıyla talep gören doğalgaz, arka arkaya yapılan zamlardan sonra en pahalı yakıta dönüştü. Büyükşehir belediyeleri ile BOTAŞ arasında çıkan fiyat gerginliği ‘donduran rezalet’e dönüştü. Milyonlarca doğalgaz abonesi, şişmiş faturalar karşısında şok yaşadı.

Ekonomik krizin ardından alım gücü düşen doğal gazaboneleri şimdi de, fatura şoku yaşıyor. Doğalgaz fiyatlarına yüksek oranlarda yapılan zamlardan olumsuz etkilenen milyonlarca abone, doğalgazdan kaçmaya başladı. Düne kadar, alternatif yakıtlar içinde cazip fiyatıyla yer alan doğalgaz, bugün pahalı yakıtlar arasına girdi. Buna bir de, BOTAŞ ile belediyeler arasında çekişme eklenince, soğuk kış günlerinde ‘‘donduran rezalet’’ yaşanmaya başlandı. Bütün bunlar yetmiyor gibi, yeni yıldan geçerli olmak üzere doğalgazdan alınması düşünülen metreküp başına 5 bin liralık Akaryakıt Tüketim Vergisi (ATV) fiyatları daha da artıracak.

Doğalgazı temin eden ve dağıtımı gerçekleştiren BOTAŞ ve belediyeler arasında yaşanan çekişme, vatandaşın mağdur olmasına neden oluyor. Doğalgaz faturaları karşısında şok olan vatandaşlar şimdi, ısınmak için yeniden evlerinde soba kurmaya başladı.

Botaş, doğalgaz fiyatlarının belediyelerin kár oranlarını yüksek tutması nedeniyle kaynaklandığını savunurken, belediyeler de doğalgaza çok az kár payı koyduklarını, pahalılığın kaynağının BOTAŞ olduğunu ileri sürüyor. İki kuruluş arasındaki bu çekişme devam ederken, alım gücü olmadığı için ısınma ihtiyacını gideremeyen ya da evlerine soba kuran vatandaşlar yirmi yıl öncesine dönmek zorunda kalıyor.

Dolara endeksli olarak ithal edilen doğalgaz Ankara'da bir yıl içinde yüzde 135 zamlandı. Bu süre içinde doların artışı yüzde 116 oldu ve doğalgaz doları solladı. Doğalgaz Ankara'da 441 bin, İstanbul'da 399 bin, İzmit'te ise 403 bin liradan satılıyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın tebliği uyarınca, büyükşehir belediyeleri, BOTAŞ'tan aldıkları doğalgazı, üzerine yüzde 45'i geçmemek üzere kár ekleyerek satabiliyorlar.

İSTANBUL'DA DURUM

İstanbul'da ise doğalgaza ödenen her 100 liranın 24 lirası İGDAŞ'a gidiyor. 100 liranın 61 lirası BOTAŞ'a, 15 lirası da KDV olarak Maliye'ye ödeniyor. İGDAŞ, kár marjını minimize etmek için büyük gayret sarfettiklerini söylüyor. İGDAŞ Genel Müdürü Süreyya Polat, doğalgaz faturalarındaki fiyatların kendisini de usandırdığını belirterek, ‘‘Bu sorunun çözümü için hükümet, BOTAŞ ve İGDAŞ elele vermeli. Hatta İstanbullular da binalarında yalıtım sağlayarak, daha az gaz harcayabilirler’’ dedi.

Polat, BOTAŞ'ın her ay bir metreküp gaz için 147 cent karşılığı Türk lirası aldığını belirterek, şunları söyledi: ‘‘BOTAŞ, gazı kaça aldığını söylemiyor. Basından öğrendiğimize göre 73 cente alıyormuş. Bu durumda, asıl problem BOTAŞ'tan kaynaklanıyor. Dolardaki yükseliş nedeniyle doğal gaz fiyatı geçen yıla oranla yüzde 138 arttı. Mayıs'tan beri de hükümet yüzde 18 KDV uygulamaya başladı. Bunların hepsi üst üste binince fiyat çok yükseldi. Herkes bize yükleniyor. Biz her ay BOTAŞ'a ödediğimiz birim fiyatının üzerinde yüzde 39 kár ekleyip, buna da KDV katarak, faturaları hazırlıyoruz. Hem BOTAŞ, hem hükümet hem de biz fedakarlık yaparsak, bu rakamlar düşer.’’

Gürtuna: Yüzde 5 indirim yapabiliriz

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ali Müfit Gürtuna, hükümet akaryakıt vergisinde indirim yapmasa bile, doğal gaz fiyatlarını azami yüzde 5 indirebileceklerini söyledi.

Gürtuna, ‘‘Yüzde 10 oranında KDV'yi kaldırır, akaryakıt vergisinde yüzde 5 ve BOTAŞ'da yüzde 5 indirim yaparsa, biz de yüzde 5 indirim sağlarız. Toplam yüzde 25 yapar. Halkımız da bir nefes alır. Ancak sadece bizim yapacağımız yüzde 5'lik bir indirim vatandaşı tatmin etmez. Çünkü bu da bizim yatırımlardan keseceğimiz bir rakam’’ dedi.

Gürtuna, ‘‘Bu yüzde 24'ün içinde neler var? Doğalgazda indirim yapmayı düşünüyor musunuz?’’ sorularını şöyle yanıtladı. ‘‘Bu yüzde 24'ün içinde yatırımlarımız, işletme, personel giderleri var. Bir yılda ne oldu? 600 bin liralık dolar, 1.5 milyona çıktı. Biz mi çıkardık? Yüzde 8 olan kdv 18'e çıkmış. Biz mi çıkardık? Yüzde 5 akaryakıt vergisini biz mi koyduk?’’

Eskişehir ve Bursa'da yüzde 5 indirim

Enerji Bakanı Zeki Çakan, Bursa ve Eskişehir'de doğalgaz satış fiyatının yüzde 5, tüm sanayi kuruluşları için de ortalama yüzde 3.9 oranında indirildiğini açıkladı. Çakan yaptığı yazılı açıklamada. Doğalgaz satış fiyatlarındaki indirimin Botaş'ın kár oranının düşürülmesiyle gerçekleştirildiğini bildirdi. Çakan, son günlerde doğalgaz satış fiyatları ve tüketimi konusunda kamuoyundaki tartışmalar ile doğalgaz sisteminin ekonomisi dikkate alın Botaş Yönetim Kurulu'nun, doğal gazı doğrudan tüketiciye sunduğu Bursa ve Eskişehir'de nihai tüketici fiyatlarında yüzde 5 indirim kararı aldığını bildirdi.

Botaş'ın Bursa ve Eskişehir'de yüzde 5 oranında fiyat indirimine gittiğini hatırlatan Çakan, yüzde 10'a ulaşan indirimin vatandaşları rahatlatacağını ifade etti. Çakan, ayrıca doğalgaz kullanan tüm otoprodüktör ve sanayiciler için de fiyatlarda ortalama yüzde 3.89 oranında indirim yapıldığını bildirdi. Bursa Organize Sanayi Bölgesi'ne verilen gazın fiyatında ise yüzde 2 oranında indirim yapıldı. İndirim kararı 1 Ocak 2001'den itibaren geçerli olacak.

Gökçek: Bizim kárımız yüzde 5

Belediyelerin elinde istediği fiyatı koymak gibi bir yetkisi olmadığını belirten Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, ‘‘Fiyatı BOTAŞ belirliyor. BOTAŞ fiyatı ne kadar arttırırsa, biz de vatandaşa o kadar yansıtıyoruz. Pahalılığın sorumlusu BOTAŞ'dır’’ iddiasında bulundu.

LPG, motorin, benzin gibi yakıtların rafineri çıkış fiyatlarının belli olduğu halde doğalgaz fiyatının özellikle gizlendiğini ileri süren Gökçek, belediyelere yüzde 45 kár verildiği söylenerek kamuoyunun yanıltıldığını iddia etti. Bu oranın yüzde 40'ının masraflara gittiğini ileri süren Gökçek, belediyenin kárının yüzde 5 olduğunu ileri sürdü. BOTAŞ'ın üzerindeki baskıyı azaltmak için belediyeleri kullandığını savunan Gökçek şunları söyledi.

‘‘Aralık ayında Ankara'da doğalgazda 0.97 artış olurken dolar 4.67 düştü. Bu fiyatlara yansıtılmalı. Dolar artarken doğalgazın fiyatını arttıran BOTAŞ, dolar düştüğü zamanda bile doğalgaza zam yapıyor. Bu herşeyi açıklıyor’’

Vatandaş kömüre dönüyor zehirli günler geliyor

Son yıllarda doğalgazın yaygınlaşmasıyla kömür kokusunu unutan İstanbullular, son günlerde yeniden hava kirliliğiyle karşı karşıya kaldı. İGDAŞ'ın doğalgazdan vazgeçen abone sayısının çok düşük olduğunu savunmasına rağmen, İstanbul'da Erenköy, Göztepe, Suadiye, Bostancı, Kızıltoprak, Acıbadem, Bahçelievler, Bakırköy gibi gözde semtlerde bile, bacalardan çıkan kömürün kokusu hissedilir boyutlara ulaştı. Öte yandan kömür satıcıları talepte bir artış olmadığını söylemelerine rağmen, İstanbul'da tüten bacalar ve yayılan koku, kaçak kömüre yönelindiği sinyalini veriyor. Çok sayıda Hürriyet okuru, telefonla, doğal gaz fiyatını protesto ettiklerini belirttiler. İstanbullu doğalgaz abonelerinin bir çoğu ‘‘Kirlilik artık bizi ilgilendirmiyor. Gelen kabarık faturalar yüzünden en kısa zamanda kömür yakamaya başlayacağız’’ dediler.

İlk kez katı atıklı merkezi sistem ısıtma kazanları üreten Baymak'ın Fabrika Müdürü Orkun Erdiş, ‘‘Türkiye genelinde, katı yakıtlı kazanlarda, son 2 yıldır, yüzde 800 talep artışı oldu’’ dedi. İstanbul'da kömür ya da fuel oil'den doğalgaza dönüşüm taleplerin yüzde 50 azaldığını belirten Erdiş, şunları söyledi: ‘‘Doğalgazın pahalı olduğu ve kömüre karşı talebin canlandığı aşikar. Mazot tipi kat kaloriferi talebi yüzde 600 oranında düştü. Çok az da olsa doğal gazdan ve mazottan kömüre dönüşüm talebi var. İstanbul'da bina yapıları gereği zorunlu olarak insanlar kombi yaptırıyorlar. İstanbul dışında ve İstanbul'da yeri olanlar katı yakıtlı kat kaloriferlerini tercih ediyorlar.’’