Devlette 'Elektronik Teftiş' dönemi

Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu, Bakanlığın Stratejik Planında da yer alan ve kamudaki israf ve suistimallerin önlenmesinin yanı sıra, yolsuzluklarla da daha etkin mücadeleyi amaçlayan elektronik teftişi uygulamaya koydu.

Otomasyon sistemlerini kullanan birimlerin karşılaştıkları riskleri tespit etmek, değerlendirmek ve yönetiminde danışmanlık sağlamayı da hedefleyen elektronik teftişte, mevcut veri bankalarındaki veriler önceden belirlenmiş kriterler ve risk göstergeleri doğrultusunda değerlendirmeye alınıyor. Oluşturulan programlar vasıtasıyla da bu veriler çapraz kontrole tabi tutuluyor. Uygulamayla çok büyük miktardaki veriler, çok kısa süre içinde değerlendiriliyor ve hata giderici teftiş sonuçlarına ulaşılıyor. Böylece E-Teftiş, iş ve işlemlerin daha ayrıntılı ve kapsamlı olarak incelenmesini sağlayarak, çok daha önleyici, çözüm önerici ve iyileştirici sonuç veriyor.

“Risk odaklılık, süreklilik, sistem, entegrasyon ve uzaktan gerçekleştirilmesi” E-Teftişin en temel özellikleri arasında bulunacak.

3 AYAKLI TEFTİŞ PLANI

Maliye Bakanlığınca hayata geçirilen E-Teftiş uygulaması 3 ayaktan meydana geliyor. E-Teftiş'in ilk ayağını, Vergi Daireleri Denetim Bilgi Sistemi (VEDEBİS) oluşturuyor.

VEDEBİS için Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın onayıyla ilk olarak Ankara'da bir pilot çalışma yapıldı. Pilot uygulamanın ardından İstanbul, Tekirdağ ve Balıkesir'deki bazı vergi dairelerinde E-Teftiş gerçekleştirildi.

VEDEBİS kapsamındaki bu teftişlerde 30 vergi dairesinde, 796 milyon 236 bin 618 YTL matrah, 11 milyon 556 bin 726 YTL vergi farkı tespit edildi ve 526 milyon 66 bin 835 YTL de ceza kesildi.

Saymanlıklar Denetim Bilgi Sistemi (SADEBİS) ve Milli Emlak Denetim Bilgi Sistemi (MİDEBİS) de E-Teftiş Projesinin diğer 2 ayağı olacak. Bu iki sistem ile de vergilerin dışında harcamalar ve milli emlak faaliyetleri denetim kapsamına alınacak. Bu 3 sistemin üstünde de MTK-DEBİS (Maliye Teftiş Kurulu-Denetim Bilgi Sistemi) bulunacak.

YOLSUZLUKLARLA DA MÜCADELE EDİLECEK

Elektronik Teftiş hakkında bilgi veren bir üst düzey yetkili, yeni sistem ile gerek ülke, gerek il bazında çapraz kontrolü de sağlayacak geniş çaplı bir denetim ağı kurulacağını belirterek, şunları söyledi:

“MTK Denetim Bilgi Sistemi ile kayıt dışı ekonominin azaltılması, veri tabanının genişletilmesi, kamu harcamalarında etkinliğin sağlanması, aynı şekilde yolsuzluk ve suistimalin önlenmesi çok daha kolay olacak.

E-Teftişin ilk ayağında VEDEBİS devreye sokuldu. VEDEBİS'in 2. aşamasında vergi incelemesi de yapacağız. Bütün incelemeler, elektronik ortamda gerçekleştirilecek. Kurduğumuz altyapı ile şu an bile bütün Türkiye'yi denetleyecek durumdayız. Sadece VEDEBİS'in bütçeye her yıl vergi gelirlerinin yüzde 1'i kadar ilave katkı sağlayabileceğini belirledik. 2009 bütçesindeki vergi hedefi dikkate alındığında bu yeni yılda 2 milyar YTL ilave vergi demektir. Sonraki yıllarda ise Hazineye çok daha fazla gelirin girmesi anlamına gelmektedir.

Artık klasik teftiş kalkıyor. Eski sistemde müfettiş veya diğer bir denetim elemanı, vergi dairesine gitse, en iyimser rakamla, mevcut mükelleflerin ancak yüzde 5'ini teftiş edebiliyor. Elektronik teftişle, Vergi Dairesindeki bütün dosyalar teftiş edilebiliyor.”

YAPILAN BİNA DA HAK EDİŞ DE SİSTEMDE GÖRÜLECEK

Bu arada Teftiş Kurulu Başkanlığı, E-Teftiş kapsamında yapılacak incelemeler için çeşitli programlar geliştiriyor. Kira gelirlerinin beyan edilip edilmediğini tarayacak olan GMSİ Programı da, bu programlar arasında yer alıyor. Aynı şekilde, vergi beyannamelerinde mevzuata aykırılıkların ortaya çıkarılacağı çeşitli programlar da uygulamaya konuluyor.

Maliye yetkilisi, bu konuda da şu açıklamada bulundu:

“Vergi mevzuatı gereği bağışlar vergiden düşüyor. Ancak bağış miktarı, beyannamedeki tutarın yüzde 5'ini aşamaz. Elektronik teftişte, bağış tutarı beyannamenin yüzde 5'inden fazla olanlara ilişkin bir program yapıldı. Bağış tutarı, bu sınırı aşan bütün beyannameler dökülüyor. Bunlar ayrılıyor ve burada data hatası bulunup bulunmadığına bakılıyor. Ardından da gelir ya da kurumlar vergisi beyannamesinde bağış miktarını yüksek tutan mükelefler için işlem yapılıyor.

SADEBİS ve MİDEBİS'in de devreye girmesiyle e-teftişin kapsamı genişleyecek. Diyelim baraj ihalesi yapılmış. Hak ediş ödeniyor. Say2000i'de bu görülüyor. Ancak hak ediş ödemesinin gelire eklenip eklenmediği, beyannamelere girip girmediği DEBİS'te görülecek.

Yine Milli Emlak Genel Müdürlüğü kanalıyla A şahsı, devletten arsa almış. Bunun üzerine iş yerleri ya da lüks konutlar inşa etmiş ve bunları satmış. Satış gelirlerinin mükellefin gelir hesaplarına intikal edip etmediğine de yine DEBİS'le bakılacak.”