Cari açık 18.7 milyar dolara ulaştı

Merkez Bankası'nın açıkladığı Ocak-Kasım dönemi “Ödemeler Dengesine Gelişmelerine” göre, cari açıkta en büyük paya sahip olan dış ticaret açığı, ödemeler dengesi tablosunda yer aldığı şekliyle,  önceki yılın aynı ayına göre yüzde 29,7 oranında artarak 2 milyar 615 milyon dolara ulaştı.

Kasım ayı tahmini net turizm gelirleri ise önceki yılın aynı ayına göre yüzde 22,6 oranında artarak 788 milyon dolara yükseldi.

Böylece 2004 yılı Ocak-Kasım döneminde 12 milyar 694 milyon dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, 2005 yılının aynı döneminde yüzde 47,6 artışla 18 milyar 740 milyon dolar olarak hesaplandı.

Türkiye'nin 2005 yılı Ocak-Kasım dönemi verilerine göre dış ticaret dengesi, ödemeler dengesi gösterimi uyarınca bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 38,8 artışla 28 milyar 968 milyon dolar tutarında açık verdi.

Bu gelişme, ihracat gelirlerinin yüzde 16,5 oranında artarak 65 milyar 994 milyon dolar olarak gerçekleşmesine rağmen, bavul ticaretinin yüzde 6,5'lik düşüşle 3 milyar 332 milyon dolar ve altın dahil ithalat harcamalarının yüzde 20,1 oranında artarak 104 milyar 527 milyon dolarına ulaşmasından kaynaklandı. Öte yandan ödemeler dengesi bilançosuna göre, net hata noksan kalemine bakıldığında, Kasım ayında 1 milyar 265 milyon dolar, Ocak-Kasım döneminde de 3 milyar 826 milyon dolar kaynağı belli olmayan para girişi oldu. Merkez Bankası tarafından açıklanan 2005 Ocak-Kasım dönemi ödemeler dengesi verilerine göre, hizmetler kalemi, 2005 yılının ilk 11 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15 oranında artarak 14 milyar 161 milyon dolar tutarında fazla verdi. 

Turizmle ilgili 4. dönem anket çalışmaları henüz sonuçlanmadığından Ekim ve Kasım ayları için kullanılan tahmini verilere göre turizm gelirleri, Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15,6 artarak 17 milyar 602 milyon dolara ulaşırken, turizm giderleri yüzde 10 oranında artarak 2 milyar 554 milyon dolara yükseldi. 
Bunun sonucunda, bir önceki yılın Ocak-Kasım döneminde 12 milyar 909 milyon dolar olan net turizm gelirlerinin bu yılın aynı döneminde yüzde 16,6 oranında artarak 15 milyar 48 milyon dolara  yükselmesi beklendi. 

Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kalemi incelendiğinde ise gelirler, 2004 yılının Ocak-Kasım dönemine göre yüzde 26,4 oranında arttı. Taşımacılık kaleminin bir alt kalemi olan navlun giderlerinde ithalattaki artışa paralel olarak gözlenen yüzde 22,6'lık artıştan dolayı taşımacılık giderleri yüzde 24,4 oranında arttı.     Böylece net taşımacılık giderleri, 2005 yılı Ocak-Kasım döneminde 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 18,5 oranında artarak 1 milyar 164 milyon dolara yükseldi. 
    
YATIRIM GELİRİ DENGESİ

2004 yılının 11 aylık döneminde 5 milyar 172 milyon dolar net çıkışla sonuçlanan yatırım geliri kalemi, 2005 yılının aynı döneminde de 5 milyar 232 milyon dolar net ödemeyle sonuçlandı. Bu yılın Kasım ayında yatırım geliri dengesi kaleminin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkışlar, sırasıyla 66 milyon, 29 milyon ve 418 milyon dolar oldu. Bu yılın Ocak-Kasım döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 15,8 oranında artarak 4 milyar 591 milyon dolar olarak gerçekleşti. 
   
CARİ TRANSFERLER 

Bir önceki yılın Ocak-Kasım dönemiyle karşılaştırıldığında cari transferler, 2005 yılının aynı döneminde yüzde 26,7 oranında artarak 1 milyar 299 milyon dolar oldu. Söz konusu dönemde, işçi gelirleri ve resmi transferlerden kaynaklanan girişler sırasıyla 752 milyon ve 547 milyon ABD Doları olarak belirlendi. 

2005 yılının Ocak-Kasım döneminde finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 33,1 artarak 14 milyar 914 milyon doları oldu. 
    
DOĞRUDAN YATIRIMLAR

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, 2004 yılının Kasım ayında 137 milyon dolar olarak gerçekleşirken bu yılın aynı ayında 3 milyar 80 milyon dolara yükseldi. Söz konusu tutarın büyük kısmı, yurtdışında yerleşik Alfa Telecom firmasının Çukurova Grubu'na sağladığı finansman paketi çerçevesinde Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş'de yüzde 13,22 oranında dolaylı hisse edinimi ile Ojer Telekomünikasyon firmasının özelleştirme ihalesi sonucunda Türk Telekom A.Ş'de edindiği yüzde 55 oranındaki hisseye karşılık yaptığı ilk taksit ödemesinden oluştu. 

Yurtiçindeki yatırımlar, Ocak-Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 177,6 artarak 7 milyar 249 milyon dolara çıktı. 2005 yılının Ocak-Kasım döneminde doğrudan yatırımlar kaleminde gerçekleşen net girişler, bir önceki yıla oranla yüzde 246,2 artarak 1 milyar 823 milyon dolardan 6 milyar 311 milyon dolara yükseldi.  �

 PORTFÖY YATIRIMLARI

Portföy yatırımlarında 2004 yılının Ocak-Kasım döneminde 5 milyar 946 milyon dolar olarak gerçekleşen net sermaye girişi, 2005 yılının aynı döneminde 11 milyar 203 milyon dolara yükseldi. Yurtdışında yerleşik kişiler, Kasım ayında hisse senedi piyasasında 977 milyon dolar, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında da 418 milyon dolar tutarında net alım gerçekleştirdi. Böylece, 2005 yılı Ocak-Kasım döneminde söz konusu piyasalarda sırasıyla 5 milyar 528 milyon ve 4 milyar 243 milyon dolar net alım yapıldı.