Bir aylık faturamız 16 milyar dolar

ABD'ye yönelik 11 Eylül'de meydana gelen terörist saldırıların Türkiye ekonomisine çıkardığı 1 aylık fatura 16 milyar dolara ulaÅŸtı. Geçen 1 aylık sürede sadece borsadaki ÅŸirketlerin deÄŸer kaybı 8.6 milyar dolar oldu.Krizdeki Türkiye ekonomisine fazladan yük bindiren ABD'ye yönelik terörist saldırıların üzerinden 1 ay geçti. 11 Eylül'deki saldırıdan, bugüne kadar geçen bir aylık sürenin Türkiye'ye çıkardığı fatura 16 milyar dolara ulaÅŸtı. Bu süre içinde, geçen yıl Kasım ayı ve bu yıl Åžubat ayında yaÅŸanan iki finansal krizden sonra yüzde 50 kadar küçülen Türkiye ekonomisi, saldırılardan sonra sadece kur yükseliÅŸi ve sermaye piyasasındaki kayıplar nedeniyle yaklaşık 11 milyar dolar kaybetti.Bankacılık sistemi ise yaklaşık 40 milyar dolar döviz hesabından hareketle 8 katrilyon Türk Lirası daha oluÅŸturma zorunluluÄŸuyla karşı karşıya kaldı. Bu rakamın dahil olmasıyla, ABD'deki terörist saldırıların Türkiye'de neden olduÄŸu kurdaki yükseliÅŸ, borsadaki düşüş, bankacılık kesiminin fazladan TL üretme sorunu, sanayinin karşılığını TL olarak elde etme ihtimali yüksek olan döviz borçlanmaları gibi nedenlerle toplam yükü 16 milyar dolara çıktı.Ayrıca 11 Eylül tarihi itibarıyla, Hazine MüsteÅŸarlığı yüzde 84.91 düzeyine indirmeyi baÅŸardığı iç borçlanma faizinde yeniden yüzde 92-93'e çıkılmasına razı oldu. Ancak Hazine'nin bu faiz yükseliÅŸi karşısında, 2001 yılı borçlanma ortalamasını düşürememek dışında fazlaca kaybı olmadı.Çünkü Hazine MüsteÅŸarlığı'nın yeniden faiz yükseliÅŸi yaÅŸanmaya baÅŸlandığı dönemde gerçekleÅŸtirdiÄŸi ihalelerdeki borçlanma miktarı düşük kaldı. Faiz artışı nedeniyle Hazine'nin üzerine fazladan yaklaşık 25 milyon dolarlık yük bindi.BORSADA AÄžIR KAYIPABD'deki terörist saldırıların neden olduÄŸu en ağır kayıp Ä°stanbul Menkul Kıymetler Borsası (Ä°MKB)'nda yaÅŸandı. 10 Eylül Pazartesi günü 9.517 puandan kapanan Ä°MK-100 Endeksi, 11 Eylül'de ‘Türkiye saati ile’ (TSÄ°) 16.00 sularında baÅŸlayan saldırılardan olumsuz etkilenip satışla karşılaÅŸmış ve 9.295 puandan kapanmıştı.Yaklaşık yarım saat içinde borsanın piyasa deÄŸeri 800 milyon dolar düştü. 10 Eylül tarihinde 31.6 milyar dolar olan borsa deÄŸerleri toplamı, 11 Eylül'de saldırılar sonrasındaki satışlarla 30.8 milyar dolara indi.Ancak, borsadaki esas kayıp sonraki günlerde yaÅŸandı. Saldırılar sonrasında bir gün kapalı kalan ve 13 Eylül PerÅŸembe günü yeniden açılan Ä°MKB'de yüzde 8.9 düşüş meydana geldi. 13 Eylül'de 8.259 puana kadar düşüp, 8.465 puandan kapanan borsa 14 Eylül Cuma günü, 7.843 puana kadar inip, 7.937 puandan kapandı ve günlük kaybı yüzde 6.2 oldu. Bu süre içinde sürekli yükselen dolar kurunun da etkisiyle borsa piyasa deÄŸeri toplamı 28 milyar dolara kadar çekildi. Daha sonra 17 Eylül Pazartesi seanslarında 6.881 puana kadar düşen borsa 7.766 puandan kapandı. Sonraki günlerde borsa kapanış itibariyle 7.306 puana kadar indi. En son dün 7.800 seviyesinde olan Ä°MKB'nin toplam piyasa deÄŸeri 23 milyar dolar seviyesinde kaldı. Sadece borsadaki ÅŸirketlerin 1 aylık piyasa deÄŸeri kaybı 8.6 milyar dolar oldu.DOLAR 1.6 MÄ°LYON OLDUABD'deki saldırıların olduÄŸu 11 Eylül günü 1 milyon 428 bin lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru, önceki gün 1 milyon 628 bin liraydı. Dolar kuru, saldırıdan sonra yaklaşık bir ay sonra 200 bin liranın üzerinde artış kaydetti. Saldırılardan sonra ABD ekonomisinin yaÅŸadığı durgunluÄŸun derinleÅŸeceÄŸi endiÅŸeleriyle dolar yen ve euro karşısında yüzde 2'ye varan oranda deÄŸer kaybederken, TL karşısında yaklaşık yüzde 15 deÄŸer kazandı.HAZÄ°NE FAÄ°ZÄ° YÃœKSELDÄ°Åžubat kirizinden sonra yüzde 193.7'ye kadar çıkan, daha sonra yüzde 72'ye kadar düşen iç borçlanma faizi, saldırının olduÄŸu 11 Eylül tarihinde yapılan Hazine iç borçlanma ihalesinde yüzde 84 düzeyindeydi. Yüzde 84'e, yüzde 104 düzeyinden kademeli olarak çekilen iç borçlanma faizleri, saldırı sonrasında yeniden yüzde 93.56'ya çıktı. Bu yükseliÅŸ, Hazine'nin bu yıl için hedeflediÄŸi yüzde 81'lik iç borçlanma ortalama oranının, yakalanma ihtimalini artık ortadan kaldırdı. Bu nedenle, Türkiye'nin yeniden dış borçlanma ihtiyacı ortaya çıktı. 2002 yılında IMF'ye yapılacak olan 5.5 milyar dolarlık borç ödemesinin ertelenmesine ilave olarak, 2001 yılı sonlarına doÄŸru sıkışacak olan Hazine'nin, hem gelecek 2.5 aylık sürede hem de 2002 yılında yeniden dış kaynakla desteklenmesi gerekecek. Hazine'nin ihtiyaç duyacağı dış kaynak her ne kadar görüşmeler sonucu belirlenecek ve yine en alt seviyede tutulmaya çalışılacak olsa da gelecek 14 ay için 7-8 milyar dolar daha gerekecek.Turizmdeki kayıp 200 milyon dolarTürkiye'nin ABD'deki saldırılar nedeniyle uÄŸradığı kayıplara turizm sektöründen de 200 milyon dolar ekleniyor. Bu yıl Türkiye'nin turizm gelirlerinin artacağı tahmin ediliyordu. Türkiye Seyahat Acentaları BirliÄŸi (TÃœRSAB) BaÅŸaran Ulusoy'un yaptığı açıklamaya göre, saldırının ardından 130 bin rezervasyon iptali oldu ve bu 200 milyon dolarlık zarar oluÅŸturdu.Borsa ‘taze para’ kokusu aldıİstanbul Menkul Kıymetler Borsası (Ä°MKB) dün yüzde 5.38 yükselip 8.048 puana çıktı. Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından Türkiye'ye ek kaynak saÄŸlanacağına yönelik inancın arttığı borsada dün yabancı yatırımcıların da alım yaptığına yönelik söylentilerin yayılması piyasanın 8 bin puanın üzerine çıkması sonucunu doÄŸurdu. Böylece Ä°MKB-100 Endeksi 27 gün sonra yeniden 8 binli puanla ulaÅŸtı.New York yenilenmek için 54 milyar dolar istiyor11 Eylül'de gerçekleÅŸen terörist saldılarından sonra ekonomik sıkıntıya giren New York, hükümetten 54 milyar dolar yardım istedi. New York'un istediÄŸi bu miktar IMF ve Dünya Bankası'nın meydana gelen krizlerden kurtulması için Türkiye'ye 2001 yılında vereceÄŸi kredinin üç katından fazla. New York Valisi George Pataki ve Belediye BaÅŸkanı Rudolph Giuliani tarafından dün açıklanan yardım planı çerçevesinde, hükümetten New York ekonomisi yeniden inÅŸa etmek, aÅŸağı Manhattan'ı yeniden geliÅŸtirmek ve Dünya Ticaret Merkezine yapılan saldırılarla büyük darbe gören iÅŸ dünyasına yardım etmek için teÅŸvikler, vergi kesintileri ve direkt ödemelerden oluÅŸan 54 milyar dolarlık bir yardım saÄŸlanmasını istedikleri belirtildi. New York'un saldırılardan sonra hükümetten enkazı kaldırmak, kurbanları bulmak ve genel altyapıyı yeniden inÅŸa etmek için ilk olarak talep ettiÄŸi yardım 17.5 milyar dolardı. Ancak dün New York Valisi Pataki bu rakamın yeniden hesaplanarak 34 milyar dolara çıktığını belirtirken, bölge ekonomisine teÅŸvik içinde 20 milyar dolar gerektiÄŸini kaydetti.Vali ve Belediye baÅŸkanı tarafından hazırlanan yardım planı çerçevesinde, harap olan bölge içinde ofis alanı oluÅŸturmak isteyenlere vergi muafiyeti getirilip, iÅŸverenlerin mevcut ofislerini bu bölgelerden taşımamasının saÄŸlanması öngörülüyor. Savaşın keyfini Aselsan çıkartıyorABD'nin Afganistan'a yönelik operasyonlarının baÅŸlamasıyla birlikte özellikle ABD borsalarında savunma sanayi ÅŸirketlerinin hisseleri prim yapmaya baÅŸladı. Ä°stanbul Borsası'nda iÅŸlem gören Aselsan hisse senetleri de önceki günden itibaren yükseliÅŸe geçti. Pazartesi günü 8.500 liradan kapanan Aselsan, dün 11.750 liraya kadar çıktı. Åžirketin iki günde yüzde 38.2 prim yapma gerekçesi olarak, savaÅŸ sistemleri üretmesi gösterildi.Dolar yine yükseldiGeçen hafta 1 milyon 670 bin liraya dayanınca Merkez Bankası'nın müdahalesiyle karşılaÅŸan ve 1 milyon 582 bin liraya inen dolar kuru dün 1 milyon 644 bin lira oldu. Önceki gün 1 milyon 628 binlira olan Merkez Bankası d olar satış kuru dün yüzde 1.01 arttı. 21 Åžubat tarihinde 688.696 lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru, dalgalı kur uygulamasına geçilmesinden sonra yüzde 138.8 yükseldi.Â