Bir aylık faturamız 16 milyar dolar
Güncelleme Tarihi:
Hurrem ŞATIROĞLU
Oluşturulma Tarihi: Ekim 11, 2001 02:03
ABD'ye yönelik 11 Eylül'de meydana gelen terörist saldırıların Türkiye ekonomisine çıkardığı 1 aylık fatura 16 milyar dolara ulaştı. Geçen 1 aylık sürede sadece borsadaki şirketlerin değer kaybı 8.6 milyar dolar oldu.
Krizdeki Türkiye ekonomisine fazladan yük bindiren ABD'ye yönelik terörist saldırıların üzerinden 1 ay geçti. 11 Eylül'deki saldırıdan, bugüne kadar geçen bir aylık sürenin Türkiye'ye çıkardığı fatura 16 milyar dolara ulaştı. Bu süre içinde, geçen yıl Kasım ayı ve bu yıl Şubat ayında yaşanan iki finansal krizden sonra yüzde 50 kadar küçülen Türkiye ekonomisi, saldırılardan sonra sadece kur yükselişi ve sermaye piyasasındaki kayıplar nedeniyle yaklaşık 11 milyar dolar kaybetti.
Bankacılık sistemi ise yaklaşık 40 milyar dolar döviz hesabından hareketle 8 katrilyon Türk Lirası daha oluşturma zorunluluğuyla karşı karşıya kaldı. Bu rakamın dahil olmasıyla, ABD'deki terörist saldırıların Türkiye'de neden olduğu kurdaki yükseliş, borsadaki düşüş, bankacılık kesiminin fazladan TL üretme sorunu, sanayinin karşılığını TL olarak elde etme ihtimali yüksek olan döviz borçlanmaları gibi nedenlerle toplam yükü 16 milyar dolara çıktı.
Ayrıca 11 Eylül tarihi itibarıyla, Hazine Müsteşarlığı yüzde 84.91 düzeyine indirmeyi başardığı iç borçlanma faizinde yeniden yüzde 92-93'e çıkılmasına razı oldu. Ancak Hazine'nin bu faiz yükselişi karşısında, 2001 yılı borçlanma ortalamasını düşürememek dışında fazlaca kaybı olmadı.
Çünkü Hazine Müsteşarlığı'nın yeniden faiz yükselişi yaşanmaya başlandığı dönemde gerçekleştirdiği ihalelerdeki borçlanma miktarı düşük kaldı. Faiz artışı nedeniyle Hazine'nin üzerine fazladan yaklaşık 25 milyon dolarlık yük bindi.
BORSADA AĞIR KAYIP
ABD'deki terörist saldırıların neden olduğu en ağır kayıp İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)'nda yaşandı. 10 Eylül Pazartesi günü 9.517 puandan kapanan İMK-100 Endeksi, 11 Eylül'de ‘Türkiye saati ile’ (TSİ) 16.00 sularında başlayan saldırılardan olumsuz etkilenip satışla karşılaşmış ve 9.295 puandan kapanmıştı.
Yaklaşık yarım saat içinde borsanın piyasa değeri 800 milyon dolar düştü. 10 Eylül tarihinde 31.6 milyar dolar olan borsa değerleri toplamı, 11 Eylül'de saldırılar sonrasındaki satışlarla 30.8 milyar dolara indi.
Ancak, borsadaki esas kayıp sonraki günlerde yaşandı. Saldırılar sonrasında bir gün kapalı kalan ve 13 Eylül Perşembe günü yeniden açılan İMKB'de yüzde 8.9 düşüş meydana geldi. 13 Eylül'de 8.259 puana kadar düşüp, 8.465 puandan kapanan borsa 14 Eylül Cuma günü, 7.843 puana kadar inip, 7.937 puandan kapandı ve günlük kaybı yüzde 6.2 oldu. Bu süre içinde sürekli yükselen dolar kurunun da etkisiyle borsa piyasa değeri toplamı 28 milyar dolara kadar çekildi. Daha sonra 17 Eylül Pazartesi seanslarında 6.881 puana kadar düşen borsa 7.766 puandan kapandı. Sonraki günlerde borsa kapanış itibariyle 7.306 puana kadar indi. En son dün 7.800 seviyesinde olan İMKB'nin toplam piyasa değeri 23 milyar dolar seviyesinde kaldı. Sadece borsadaki şirketlerin 1 aylık piyasa değeri kaybı 8.6 milyar dolar oldu.
DOLAR 1.6 MİLYON OLDU
ABD'deki saldırıların olduğu 11 Eylül günü 1 milyon 428 bin lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru, önceki gün 1 milyon 628 bin liraydı. Dolar kuru, saldırıdan sonra yaklaşık bir ay sonra 200 bin liranın üzerinde artış kaydetti. Saldırılardan sonra ABD ekonomisinin yaşadığı durgunluğun derinleşeceği endişeleriyle dolar yen ve euro karşısında yüzde 2'ye varan oranda değer kaybederken, TL karşısında yaklaşık yüzde 15 değer kazandı.
HAZİNE FAİZİ YÜKSELDİ
Şubat kirizinden sonra yüzde 193.7'ye kadar çıkan, daha sonra yüzde 72'ye kadar düşen iç borçlanma faizi, saldırının olduğu 11 Eylül tarihinde yapılan Hazine iç borçlanma ihalesinde yüzde 84 düzeyindeydi. Yüzde 84'e, yüzde 104 düzeyinden kademeli olarak çekilen iç borçlanma faizleri, saldırı sonrasında yeniden yüzde 93.56'ya çıktı. Bu yükseliş, Hazine'nin bu yıl için hedeflediği yüzde 81'lik iç borçlanma ortalama oranının, yakalanma ihtimalini artık ortadan kaldırdı. Bu nedenle, Türkiye'nin yeniden dış borçlanma ihtiyacı ortaya çıktı. 2002 yılında IMF'ye yapılacak olan 5.5 milyar dolarlık borç ödemesinin ertelenmesine ilave olarak, 2001 yılı sonlarına doğru sıkışacak olan Hazine'nin, hem gelecek 2.5 aylık sürede hem de 2002 yılında yeniden dış kaynakla desteklenmesi gerekecek. Hazine'nin ihtiyaç duyacağı dış kaynak her ne kadar görüşmeler sonucu belirlenecek ve yine en alt seviyede tutulmaya çalışılacak olsa da gelecek 14 ay için 7-8 milyar dolar daha gerekecek.
Turizmdeki kayıp 200 milyon dolar
Türkiye'nin ABD'deki saldırılar nedeniyle uğradığı kayıplara turizm sektöründen de 200 milyon dolar ekleniyor. Bu yıl Türkiye'nin turizm gelirlerinin artacağı tahmin ediliyordu. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başaran Ulusoy'un yaptığı açıklamaya göre, saldırının ardından 130 bin rezervasyon iptali oldu ve bu 200 milyon dolarlık zarar oluşturdu.
Borsa ‘taze para’ kokusu aldı
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) dün yüzde 5.38 yükselip 8.048 puana çıktı. Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından Türkiye'ye ek kaynak sağlanacağına yönelik inancın arttığı borsada dün yabancı yatırımcıların da alım yaptığına yönelik söylentilerin yayılması piyasanın 8 bin puanın üzerine çıkması sonucunu doğurdu. Böylece İMKB-100 Endeksi 27 gün sonra yeniden 8 binli puanla ulaştı.
New York yenilenmek için 54 milyar dolar istiyor
11 Eylül'de gerçekleşen terörist saldılarından sonra ekonomik sıkıntıya giren New York, hükümetten 54 milyar dolar yardım istedi. New York'un istediği bu miktar IMF ve Dünya Bankası'nın meydana gelen krizlerden kurtulması için Türkiye'ye 2001 yılında vereceği kredinin üç katından fazla. New York Valisi George Pataki ve Belediye Başkanı Rudolph Giuliani tarafından dün açıklanan yardım planı çerçevesinde, hükümetten New York ekonomisi yeniden inşa etmek, aşağı Manhattan'ı yeniden geliştirmek ve Dünya Ticaret Merkezine yapılan saldırılarla büyük darbe gören iş dünyasına yardım etmek için teşvikler, vergi kesintileri ve direkt ödemelerden oluşan 54 milyar dolarlık bir yardım sağlanmasını istedikleri belirtildi. New York'un saldırılardan sonra hükümetten enkazı kaldırmak, kurbanları bulmak ve genel altyapıyı yeniden inşa etmek için ilk olarak talep ettiği yardım 17.5 milyar dolardı. Ancak dün New York Valisi Pataki bu rakamın yeniden hesaplanarak 34 milyar dolara çıktığını belirtirken, bölge ekonomisine teşvik içinde 20 milyar dolar gerektiğini kaydetti.
Vali ve Belediye başkanı tarafından hazırlanan yardım planı çerçevesinde, harap olan bölge içinde ofis alanı oluşturmak isteyenlere vergi muafiyeti getirilip, işverenlerin mevcut ofislerini bu bölgelerden taşımamasının sağlanması öngörülüyor.
Savaşın keyfini Aselsan çıkartıyor
ABD'nin Afganistan'a yönelik operasyonlarının başlamasıyla birlikte özellikle ABD borsalarında savunma sanayi şirketlerinin hisseleri prim yapmaya başladı. İstanbul Borsası'nda işlem gören Aselsan hisse senetleri de önceki günden itibaren yükselişe geçti. Pazartesi günü 8.500 liradan kapanan Aselsan, dün 11.750 liraya kadar çıktı. Şirketin iki günde yüzde 38.2 prim yapma gerekçesi olarak, savaş sistemleri üretmesi gösterildi.
Dolar yine yükseldi
Geçen hafta 1 milyon 670 bin liraya dayanınca Merkez Bankası'nın müdahalesiyle karşılaşan ve 1 milyon 582 bin liraya inen dolar kuru dün 1 milyon 644 bin lira oldu. Önceki gün 1 milyon 628 binlira olan Merkez Bankası d olar satış kuru dün yüzde 1.01 arttı. 21 Şubat tarihinde 688.696 lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru, dalgalı kur uygulamasına geçilmesinden sonra yüzde 138.8 yükseldi.
Bankacılık sistemi ise yaklaşık 40 milyar dolar döviz hesabından hareketle 8 katrilyon Türk Lirası daha oluşturma zorunluluğuyla karşı karşıya kaldı. Bu rakamın dahil olmasıyla, ABD'deki terörist saldırıların Türkiye'de neden olduğu kurdaki yükseliş, borsadaki düşüş, bankacılık kesiminin fazladan TL üretme sorunu, sanayinin karşılığını TL olarak elde etme ihtimali yüksek olan döviz borçlanmaları gibi nedenlerle toplam yükü 16 milyar dolara çıktı.
Ayrıca 11 Eylül tarihi itibarıyla, Hazine Müsteşarlığı yüzde 84.91 düzeyine indirmeyi başardığı iç borçlanma faizinde yeniden yüzde 92-93'e çıkılmasına razı oldu. Ancak Hazine'nin bu faiz yükselişi karşısında, 2001 yılı borçlanma ortalamasını düşürememek dışında fazlaca kaybı olmadı.
Çünkü Hazine Müsteşarlığı'nın yeniden faiz yükselişi yaşanmaya başlandığı dönemde gerçekleştirdiği ihalelerdeki borçlanma miktarı düşük kaldı. Faiz artışı nedeniyle Hazine'nin üzerine fazladan yaklaşık 25 milyon dolarlık yük bindi.
BORSADA AĞIR KAYIP
ABD'deki terörist saldırıların neden olduğu en ağır kayıp İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)'nda yaşandı. 10 Eylül Pazartesi günü 9.517 puandan kapanan İMK-100 Endeksi, 11 Eylül'de ‘Türkiye saati ile’ (TSİ) 16.00 sularında başlayan saldırılardan olumsuz etkilenip satışla karşılaşmış ve 9.295 puandan kapanmıştı.
Yaklaşık yarım saat içinde borsanın piyasa değeri 800 milyon dolar düştü. 10 Eylül tarihinde 31.6 milyar dolar olan borsa değerleri toplamı, 11 Eylül'de saldırılar sonrasındaki satışlarla 30.8 milyar dolara indi.
Ancak, borsadaki esas kayıp sonraki günlerde yaşandı. Saldırılar sonrasında bir gün kapalı kalan ve 13 Eylül Perşembe günü yeniden açılan İMKB'de yüzde 8.9 düşüş meydana geldi. 13 Eylül'de 8.259 puana kadar düşüp, 8.465 puandan kapanan borsa 14 Eylül Cuma günü, 7.843 puana kadar inip, 7.937 puandan kapandı ve günlük kaybı yüzde 6.2 oldu. Bu süre içinde sürekli yükselen dolar kurunun da etkisiyle borsa piyasa değeri toplamı 28 milyar dolara kadar çekildi. Daha sonra 17 Eylül Pazartesi seanslarında 6.881 puana kadar düşen borsa 7.766 puandan kapandı. Sonraki günlerde borsa kapanış itibariyle 7.306 puana kadar indi. En son dün 7.800 seviyesinde olan İMKB'nin toplam piyasa değeri 23 milyar dolar seviyesinde kaldı. Sadece borsadaki şirketlerin 1 aylık piyasa değeri kaybı 8.6 milyar dolar oldu.
DOLAR 1.6 MİLYON OLDU
ABD'deki saldırıların olduğu 11 Eylül günü 1 milyon 428 bin lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru, önceki gün 1 milyon 628 bin liraydı. Dolar kuru, saldırıdan sonra yaklaşık bir ay sonra 200 bin liranın üzerinde artış kaydetti. Saldırılardan sonra ABD ekonomisinin yaşadığı durgunluğun derinleşeceği endişeleriyle dolar yen ve euro karşısında yüzde 2'ye varan oranda değer kaybederken, TL karşısında yaklaşık yüzde 15 değer kazandı.
HAZİNE FAİZİ YÜKSELDİ
Şubat kirizinden sonra yüzde 193.7'ye kadar çıkan, daha sonra yüzde 72'ye kadar düşen iç borçlanma faizi, saldırının olduğu 11 Eylül tarihinde yapılan Hazine iç borçlanma ihalesinde yüzde 84 düzeyindeydi. Yüzde 84'e, yüzde 104 düzeyinden kademeli olarak çekilen iç borçlanma faizleri, saldırı sonrasında yeniden yüzde 93.56'ya çıktı. Bu yükseliş, Hazine'nin bu yıl için hedeflediği yüzde 81'lik iç borçlanma ortalama oranının, yakalanma ihtimalini artık ortadan kaldırdı. Bu nedenle, Türkiye'nin yeniden dış borçlanma ihtiyacı ortaya çıktı. 2002 yılında IMF'ye yapılacak olan 5.5 milyar dolarlık borç ödemesinin ertelenmesine ilave olarak, 2001 yılı sonlarına doğru sıkışacak olan Hazine'nin, hem gelecek 2.5 aylık sürede hem de 2002 yılında yeniden dış kaynakla desteklenmesi gerekecek. Hazine'nin ihtiyaç duyacağı dış kaynak her ne kadar görüşmeler sonucu belirlenecek ve yine en alt seviyede tutulmaya çalışılacak olsa da gelecek 14 ay için 7-8 milyar dolar daha gerekecek.
Turizmdeki kayıp 200 milyon dolar
Türkiye'nin ABD'deki saldırılar nedeniyle uğradığı kayıplara turizm sektöründen de 200 milyon dolar ekleniyor. Bu yıl Türkiye'nin turizm gelirlerinin artacağı tahmin ediliyordu. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başaran Ulusoy'un yaptığı açıklamaya göre, saldırının ardından 130 bin rezervasyon iptali oldu ve bu 200 milyon dolarlık zarar oluşturdu.
Borsa ‘taze para’ kokusu aldı
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) dün yüzde 5.38 yükselip 8.048 puana çıktı. Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından Türkiye'ye ek kaynak sağlanacağına yönelik inancın arttığı borsada dün yabancı yatırımcıların da alım yaptığına yönelik söylentilerin yayılması piyasanın 8 bin puanın üzerine çıkması sonucunu doğurdu. Böylece İMKB-100 Endeksi 27 gün sonra yeniden 8 binli puanla ulaştı.
New York yenilenmek için 54 milyar dolar istiyor
11 Eylül'de gerçekleşen terörist saldılarından sonra ekonomik sıkıntıya giren New York, hükümetten 54 milyar dolar yardım istedi. New York'un istediği bu miktar IMF ve Dünya Bankası'nın meydana gelen krizlerden kurtulması için Türkiye'ye 2001 yılında vereceği kredinin üç katından fazla. New York Valisi George Pataki ve Belediye Başkanı Rudolph Giuliani tarafından dün açıklanan yardım planı çerçevesinde, hükümetten New York ekonomisi yeniden inşa etmek, aşağı Manhattan'ı yeniden geliştirmek ve Dünya Ticaret Merkezine yapılan saldırılarla büyük darbe gören iş dünyasına yardım etmek için teşvikler, vergi kesintileri ve direkt ödemelerden oluşan 54 milyar dolarlık bir yardım sağlanmasını istedikleri belirtildi. New York'un saldırılardan sonra hükümetten enkazı kaldırmak, kurbanları bulmak ve genel altyapıyı yeniden inşa etmek için ilk olarak talep ettiği yardım 17.5 milyar dolardı. Ancak dün New York Valisi Pataki bu rakamın yeniden hesaplanarak 34 milyar dolara çıktığını belirtirken, bölge ekonomisine teşvik içinde 20 milyar dolar gerektiğini kaydetti.
Vali ve Belediye başkanı tarafından hazırlanan yardım planı çerçevesinde, harap olan bölge içinde ofis alanı oluşturmak isteyenlere vergi muafiyeti getirilip, işverenlerin mevcut ofislerini bu bölgelerden taşımamasının sağlanması öngörülüyor.
Savaşın keyfini Aselsan çıkartıyor
ABD'nin Afganistan'a yönelik operasyonlarının başlamasıyla birlikte özellikle ABD borsalarında savunma sanayi şirketlerinin hisseleri prim yapmaya başladı. İstanbul Borsası'nda işlem gören Aselsan hisse senetleri de önceki günden itibaren yükselişe geçti. Pazartesi günü 8.500 liradan kapanan Aselsan, dün 11.750 liraya kadar çıktı. Şirketin iki günde yüzde 38.2 prim yapma gerekçesi olarak, savaş sistemleri üretmesi gösterildi.
Dolar yine yükseldi
Geçen hafta 1 milyon 670 bin liraya dayanınca Merkez Bankası'nın müdahalesiyle karşılaşan ve 1 milyon 582 bin liraya inen dolar kuru dün 1 milyon 644 bin lira oldu. Önceki gün 1 milyon 628 binlira olan Merkez Bankası d olar satış kuru dün yüzde 1.01 arttı. 21 Şubat tarihinde 688.696 lira olan Merkez Bankası dolar satış kuru, dalgalı kur uygulamasına geçilmesinden sonra yüzde 138.8 yükseldi.