Banttan günde 40 Togg iniyor

TOGG seri üretim başladıktan sonra ilk kez Bursa’nın Gemlik ilçesinde bulunan fabrikasının kapılarını Türkiye’deki otomotiv gazetecilerine açtı. Aynı zamanda seri üretim bandından inen otomobilleri de trafiğe açık alanda test ettirdi. Tüm gün süren etkinlik üç bölümden oluştu. İlkinde fabrikanın “gövde”, “boya” ve “montaj” hattından oluşan seri üretim bölümlerini dolaştık. Sonrasında bu bantlarda üretilmiş olan ve kullanıcılara teslim edilmeye hazır elektrikli araçları test ettik. Günün sonunda ise gerek vatandaşların merak ettikleri gerekse bizim aklımıza takılan bütün soruları Togg CEO’su Gürcan Karakaş’a yönelttik.

Fabrikada dikkatimi çeken ilk şey Kasım 2022’de yaptığımız son ziyarete kıyasla daha yoğun bir mesaiyle karşılaşmamız oldu. Çalışan sayısının arttığı gözle görülüyor ve araçlar kullanıcıların renk, donanım, versiyon gibi taleplerine göre üretim bantlarında sıralanıyordu. Kasım 2022’de fabrikaya gittiğimizde seri üretim bantları yine hazırdı ancak Avrupa testleri için az sayıda üretim yapılıyordu. Araçların bu testleri tamamlamadan trafiğe çıkması imkânsızdı. Mart ayı itibarıyla tüm sertifikasyon süreçlerinin tamamlanmasının ardından, seri üretimin artık kullanıcı siparişleri için başladığını resmen gördük. Aldığımız bilgilere göre, fabrikada istihdam son altı ayda iki kat artarak 2 bin 200’ü geçmiş. Günlük üretilen Togg T10X adedi ise 40 civarında.

Peki, bu adetler siparişleri karşılamaya yeter mi? Teslimatlarda gecikme var mı? Neden önce Bakanlıklara Togg verildi? Togg CEO’su Gürcan Karakaş’ın merak edilen sorulara verdiği yanıtlar şu şekilde:

YÜZDE 51 YERLİLİK AZ MI

Öncelikle fikri mülkiyetin yerli olması çok daha değerli. Ülkemizde üretilen otomobillerin yüzde 50-68 arasında değişen yerlilik oranları var. Ticari araçlarda bu oran yüzde 80’lere çıkıyor. 50 senede geldiğimiz nokta bu mu? Yani ilk senemiz için yüzde 51 yerlilik oranı çok iyi. Biz şu anda hücreleri ithal ediyoruz ama ortağı olduğumuz Siro ile Türkiye’de hücreyi hem üretecek hem de geliştireceğiz. Batarya fabrikası 2024 sonunda bitiyor, hücre üretimi de 2026 dedik ama daha erkene çekme niyetimiz var.

‘ÇİN VERGİSİ’ TOGG İÇİN Mİ

Avrupa iki senedir Çin’den gelen araçları tartışıyor. CEO’lar her platformda Çin’den gelen araçların pazara etkisini dile getiriyor. Araçların satış fiyatına bakıldığında burada farklı destekler var mı diye düşünüyorlar fakat çözemiyorlar ve ‘tarife dışı ne yapabiliriz’ diyorlar. Bu bir ülke tercihi, Türkiye’de böyle bir karar verdi. Bunun tersini sormak lazım ‘acaba Çin’den buraya gelecek araçların farklı bir desteği mi var’ diye. Sonuç olarak bir ülke, bir şirket için makroekonomik düzenlemeler yapmaz.

ÜRETİMDE GECİKME VAR MI

Şu anda günde ortalama 40 adet üretiyoruz. İstesek 80 adet üretebiliriz ama yeni bir organizasyon olduğumuz için kontrolleri ve testleri titizlikle yürütüyoruz. 2-3 hafta içerisinde günde 80’e, temmuz sonu itibarıyla günde 160-170 adetlere ulaşırız. Biz havuz sistemiyle üretim yapmıyoruz. Kullanıcıların istediği özellikleri topluyor, planlıyor, tedarikçilerimizle paylaşıyoruz. Bir aracımız 5 bin parçadan oluşuyor, 130’a yakın tedarikçimiz var. Böyle bir süreç dünyadaki tüm otomobil firmalarında 7-8 haftadan az değil. Orada 7-8 hafta beklemek çok normal ise bizde de kura çekildikten sonra 6-8 hafta beklemenin bir sorun olmaması gerekiyor. Sıfırdan kurulan ve üretime başlayan bir fabrika için çok normal bir süreç yaşıyoruz.

FİYATLAR ARTACAK MI BİR SONRAKİ SİPARİŞLER NE ZAMAN

Açıkladığımız ilk fiyatlarda şu anda bir değişiklik yok. Ancak yıl sonuna kadar bu fiyatlar sabit kalacak diye bir şey yok. Şu an için böyle bir dünya yok. Yine çok ilgi var diye fiyat arttırmıyoruz. İhtiyaç duyarsak yeni fiyat listesini açıklarız. Bu yıl 28 bin adet üreteceğiz ve teslim edeceğiz. Dolayısıyla bu yıl için yeniden bir sipariş açmayacağız. 2024 yılının ilk çeyreğinde yeni siparişleri açabiliriz. Önümüzdeki yıl için 50 bin adet üretim planlamıştık. Planladığımız bu 50 bin adedin üzerinde bir üretim olacağı bir gerçek.

NEDEN ÖNCE BAKANLARA VERDİNİZ

Burada bizim muhatabımız, müşterimiz DMO (Devlet Malzeme Ofisi). Yıllar önce yapılan bir alım garantisi kararı var (bu yıl için 500 adet, 2035’e kadar 30 bin adet Togg). O garanti doğrultusunda alınan siparişler var. O siparişler içerisinde dört çekerler de vardı. Dolayısıyla faturayı biz DMO’ya keseriz. Bu noktada bizim Bakanlıklara doğrudan teslimatımız bulunmuyor.

İTALYA’DA MI ÜRETİLİYOR SİYASİ ENDİŞE TAŞIYOR MUSUNUZ

Tedarikçilerimizle birlikte 8-10 bin kişi gece gündüz Togg için çalışıyor. İtalya’da üretim, montaj gibi yakıştırmaları onlara yapılmış bir saygısızlık olarak görüyorum. Ne amaçla yapıldığını anlamış değiliz. Togg doğru zamanda başlamış, ülkemize değer katan bir proje. Sonuçta özel sektörün kurduğu bir yapıyız. Bakanların bizim araçları kullanmasından memnun oluruz. Tabi ki devlet desteğimiz var, yok diyemem. Benzer teşvikler Türkiye’de üretim yapan farklı otomotiv markalarına veriliyor. Biz tedarikçilerimizle birlikte ülkemizdeki dönüşümün hızlandırılması bakımından projenin değerli olduğunu düşünüyoruz. O nedenle böyle değerli bir projenin destekleneceğine ve desteklenmeye devam edeceğine inanıyoruz.

150 KM YOL YAPTIK

Fabrika gezisinin ardından teslimata hazır Togg T10X’leri trafiğe açık alanda 150 km’lik bir rotada test ettik. Bursa’nın dağ yollarında, şehir içinde ve otobanda sürüş yaptık. Kullandığım test aracı, 218 (160 kW) beygir güce sahip arkadan itişli ve 523 km yani uzun menzilli versiyondu. Bu haliyle fiyatı 1 milyon 250 bin TL olarak açıklanmıştı. 3 saatlik sürüşün ardından aracın bende uyandırdığı ilk izlenimler şu şekilde oldu:

* Sürüş dinamikleri, süspansiyon ayarı, yol tutuşu ve performansı beklentimin ötesinde başarılı. Bana “Alman” hissetirdi.

* Silecek kolları, Cruise Control ve iç kapı kolları dışında malzeme kalitesi gayet yeterli geldi.

* Sürücü ekranını da sayarsak otomobilde tam beş ekran var. Adeta bir bilgisayarın içerisinde gidiyor gibisiniz. Çok fazla ekran ve komut işlemciye o kadar yük demek. Ufak da olsa ekranlarda bazı takılmalar yaşadım.

* Araç internete bağlı geliyor. Yani kendi interneti ve hatta uygulama mağazası bile var. Örneğin, e-Devlet uygulamasına bilgilerimi girip seçmen kâğıdımı Togg T10X’e indirdim.

* Orta konsolun karşısında bulunan kontrol ekranına alışmak uzun zaman alıyor. Yan aynalar, Cruise Control vb. atamalar biraz zahmetli daha doğrusu alışmak gerekiyor. Ergonomik açıdan otomobili rahat kullanmak için en azından 4-5 güne ihtiyacınız var.

* Çift motora fazla para vermeye gerek yok, arkadan itişli versiyon da performans ihtiyaçlarını fazlasıyla karşılıyor.