Görev Bulmaca

MERKEZ Bankası’nın faiz kararının yanı sıra son günlerin en önemli tartışma maddelerinden biri de görevi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önceki gün Hürriyet Yazarı Akif Beki’ye verdiği röportajda “Merkez Bankası sadece benim görevim enflasyon ve fiyat istikrarı derse, bir defa kendi görevini anlayamamış demektir” diye konuştu. Erdoğan, Merkez Bankası’nın istikrar, büyüme ve kur hareketlerini takip etmek durumunda olduğunu belirtti. Finans uzmanları ise görevi konusunda Merkez Bankası Yasası’nın dördüncü maddesine dikkat çekiyor. O maddede görevi şöyle tanımlıyor: “Merkez Bankası’nın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikasını doğrudan kendisi belirler.”
Uzmanlar bankaya verilecek yeni bir görevin ancak yasa değişikliği ile mümkün olduğunu da söylüyor.

BÜYÜMEYE DESTEK

Merkez Bankası Yasası’nda ayrıca “Banka, fiyat istikrarını sağlama amacı ile çelişmemek kaydıyla hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını destekler” ifadesi yer alıyor. Merkez Bankası bu desteği vermesi nasıl vermesi gerektiğini ise şöyle açıklıyor: “Düşük enflasyon oranı, uzun vadeli ekonomik amaçlara ulaşabilmek için gerekli koşulların başında geliyor. Dolayısıyla, ekonomik büyüme ve istihdama yönelik politikalara Merkez Bankası’nın yapabileceği en büyük katkı fiyat istikrarını sağlamak. Böylelikle bir yandan fiyatların istikrarlı olmasından ötürü ekonomik birimlerin daha iyi bilgiye dayalı karar alması ve dolayısıyla kaynakların daha etkin şekilde dağılımı mümkün olurken, diğer yandan da düşük enflasyonun yaratacağı enflasyon risk primindeki azalış sayesinde reel faiz oranlarının düşük seyretmesi yatırım kararlarını destekleyecektir.” Yani Merkez Bankası büyüme ve istihdam politikalarına da desteğini ancak fiyat istikrarıyla vereceğini vurguluyor.

HÜKÜMETLE BERABER

Enflasyon hedeflerini tutturma konusunda da Merkez Bankası eleştirilerin odağında. Finans uzmanları bu konunun da Merkez Bankası Yasası’nda yer aldığını vurguluyor. Yasanın Para Politikası Kurulu’nun görevlerini belirleyen 22’nci maddesinde şöyle deniliyor: “Fiyat istikrarını sağlamak amacıyla para politikası ilke ve stratejilerinin belirlenmesi. Para politikası stratejisi içinde hükümetle beraber enflasyon hedefinin belirlenmesi.” Merkez Bankası ve hükümet bu enflasyon hedeflerini 3 yıllık olarak belirliyorlar ve bunlar Orta Vadeli Program ile ilan ediliyor.

BÜYÜMENİN YOLU FİYAT İSTİKRARINDAN GEÇER

Garanti Yatırım Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç Merkez Bankası’nın kanunla belirtilmiş görevinin fiyat istikrarını sağlamak olduğunu belirterek şöyle konuştu: “Yani enflasyonun belli bir seviyede uzun süre seyretmesi için politikalar oluşturmak ve bunu uygulamaktır. Fiyat istikrar hedefine ulaşmak için de Merkez Bankası faiz , munzam karşılıklar likidite yönetimi gibi pek çok para politikası aracı kullanmaktadır. Temelde arzu edilen uzun vadeli sürdürülebilir bir büyümeyi yakalamaktır. Bunun yolu da fiyat istikrarından geçer. Enflasyonu uzun süre belli bir seviyede tutamazsanız, bu durumda büyümeden feragat etmeniz gerekir ve sürdürülebilir bir büyüme seviyesini yakalayamazsınız. Benzer şekilde yüksek enflasyonunuz varken agresif faiz indirimleri yaparsanız, paranız değer kaybeder bu da size önce yüksek enflasyon sonra da düşük büyüme olarak geri döner maalesef. Türkiye’de büyüme faizden ziyade kura duyarlıdır. TL’nin çok değer kaybettiği dönemlerde büyüme de düşük olur. Faiz ise bir sonuçtur.”

Şu anda da Merkez Bankası’nın, var olan görevini en iyi ve doğru şekilde yerine getirmeye çalıştığını belirten Gizem Öztok Altınsaç “Geçmiş 10 yıllık dönem için konuşursak, zaman zaman para politikasında yaşanan aksamaları da doğal karşılamak gerekir, dünyanın her yerinde para politikası uygulamalarında sorunlar yaşanmaktadır, bu sadece Türkiye’ye has bir durum değildir. Burada en kritik nokta ise, para politikası uygulayıcılarının otoritelerine ve itibarına zarar verilmemesidir ki para politikasının etkinliği ve gücü devam etsin” dedi.