136 ülkeye ’el’ uzattık, 3 milyar dolar kalkınma yardımı verdik
Güncelleme Tarihi:
Ali ÖZTÜRK
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 26, 2009 00:00
Türkiye’de kamu kurumları yılda ortalama 650 milyon dolar resmi "kalkınma yardımı" yapıyor. İşadamlarının gelişmekte olan ülkelere yaptığı doğrudan yatırımlar da, kalkınma yardımı sayılıyor. Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanı Musa Kulaklıkaya, "Bunlar eklenince yıllık kalkınma yardımları 3 milyar dolar. Türkiye bugüne kadar 136 ülkeye, TİKA ile 111 ülkeye el uzattı" diyor.
TÜRKİYE, yaptığı kalkınma yardımları ile de "küresel oyuncu"lar arasına adını yazdırdı. OECD’nin belirlediği standartlara göre resmi kalkınma yardımı yapan 50 ülkeden biri olan Türkiye adına, çeşitli kurumların yaptığı kalkınma yardımlarını kayıt altına alıp rapor haline getiren Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi (TİKA), 17 yıllık tarihinde kendisi de 111 ülkede yaklaşık 800 milyon dolarlık proje hayata geçirdi. TİKA Başkanı Musa Kulaklıkaya, "Türk kamu kurumları; 2005’te 602 milyon, 2006’da Pakistan depreminin etkisiyle 714.21 milyon dolarlık resmi kalkınma yardımı yaptı. Bu rakam 2007’de 601 milyon dolar oldu" dedi. Kulaklıkaya, 2008 yılına ilişkin rakamın henüz açıklanmadığını, ancak bir önceki yıldan daha yüksek çıkmasının beklendiğini söyledi. Ülkelerin kamu kurumları yoluyla yaptığı resmi kalkınma yardımları 2007’de 107 milyar doları bulduğunu belirten Kulaklıkaya, şu bilgileri verdi:
Kamudan 650 milyon dolar
OECD standardında kalkınma yardımı yapan ülkelere "donör ülke" deniliyor. Türkiye bugüne kadar 136 ülkeye yardım yaptı. Türkiye, TİKA olarak biz, 111 ülkeye dost eli uzattık. Türkiye, OECD’nin yükselen donör ülkelerinden biri oldu. Son 3 yılda Türkiye’nin kamu kaynağı kullanarak yıllık ortalama 650 milyon dolar kalkınma yardımı yaptı.
Aslında, işadamlarının kalkınmakta olan ülkelerde yaptığı doğrudan yatırımlar da bu sınıfta kabul ediliyor. Bunlar eklenince kalkınma yardımlarımız 3 milyar doları buluyor. Türkiye yılda ortalama 650 milyon dolar resmi kalkınma yardımının, 7’de birini TİKA ile gerçekleştiriyor."
70 milyondan 700’e geldik
Türkiye’de , 2003-2004 yıllarından itibaren "kalkınma yardımı hafızası" oluşturmaya başladı. 2004 öncesi rakamlar çok düşüktü. 2003’te resmi kalkınma yardımı 70 milyon dolar civarıydı. 2004 ile ilgili bir çalışma yaptık; daha yaygın bir veri ağı oluşturduğumuz için 339 milyon dolar çıktı.
2005’te 602 milyon dolara, 2006’ta 714 milyon dolara, 2007’de ise 601 milyon dolara çıktı. Bu, radikal bir artıştan kaynaklanmıyor. Daha önce yaygın veri toplama sisteminin olmamasından kaynaklanıyor. Hem Türkiye kamuoyuna, hem İngilizce versiyonu ile yabancı kamuoyuna duyuruyoruz. OECD de, Türkiye bölümünde yayınlıyor."
’Donör ülke’ler liginde lider ABD’yi Fransa izliyor
TÜRKİYE, OECD standartlarına göre resmi kalkınma yardımı yapan ülkeler arasında son yıllarda öne çıktı. Bu tip resmi kalkınma yardımı yapan ülkelere ’donör ülke’ deniliyor. Türkiye ile birlikte Brezilya, Çin ve Güney Kore de yükselen ’donör ülke’ler arasında. Bu anlamda lider ülke olan ve 2007’de 22 milyar dolar yardım yapan ABD’yi; İngiltere, Fransa ve Almanya izliyor. Bu ülkelerin büyüklükleri de milyar dolar mertebesinde. İngiltere’nin kalkınma yardımı örgütünün yıllık bütçesi 4.5 milyar Sterlin (yaklaşık 6.7 milyar dolar). Türkiye adına, TİKA, Kızılay, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Merkez Bankası gibi kurumlar kalkınma yardımı yapıyor.
TİKA’nın yaptığı bazı yardımlar
Kosova için 30 milyon Euro’luk taahhütte bulunuldu.
Kırım ve Gürcistan’da ise 1000’den fazla kişi ev sahibi yapıldı.
Kırım özerk bölgesinde 1000 Tatar ailesine konut temin edildi. Toplam 5.5 milyon dolar katkı sağlandı.
Gürcistan’da, Rus bombardımanında hasar gören Gori’de 100 ev yapılıyor.
TİKA ayrıca toplam 52 ülkeli Afrika’da da son yıllarda 37 ülkede projeler yaptı.
Aslan payı Afganistan’a
MUSA Kulaklıkaya, 1992’de kurulan TİKA’nın, kalkınma yardımlarına Türk Cumhuriyetleri’nden başladığını belirterek, bugüne kadar yapılan çalışmaları şöyle özetledi: "Yugoslavya’nın dağılması sonrası akraba topluluğu dediğimiz Boşnak, Arnavut, Makedon gibi insanların yaşadığı devletlere de ulaştık. Bu ülkelerin devletleşme sürecine destek olmak, piyasa ekonomisine geçişlerini hızlandıracak destek sağlamak için uzman ve danışman desteği veriyoruz" dedi. Kulaklıkaya, şöyle devam etti: "TİKA, 17 yılda 800 milyon dolarlık irili-ufaklı proje hayata geçirdi. Son yıllarda çok emek verdiğimiz Afganistan’da geçtiğimiz günlerde 2’si Türk, 4 TİKA çalışanını trafik kazasında kaybettik. TİKA Afganistan’da bugüne kadar 250-300 milyon dolar proje hayata geçirdi. 2008’de diğer ülkelere yaptığımız harcama kadar, Afganistan’a harcadık. Afganistan için çok özel bir fon kullandık. O fon, diğer ülkeleri etkilemiyor. Afganistan için 200 milyon dolar taahhütte bulunduk, ancak bu rakamın üstüne çıktık. 250-300 milyonu buldu."
Kalkınma yardımları ticareti destekliyor
TİKA Başkanı Musa Kulaklıkaya, Türkiye’nin göreceli olarak iyi olduğu alanlarda proje uyguladığını bildirerek, "TİKA, bugüne kadar 10 restorasyon bitirdi. Halen farklı ülkelerde 15 restorasyon çalışması sürdürüyoruz. Eğitim, sağlık, içme suyu altyapısı, mesleki eğitim ve kadın problemlerine çözümler üretiyoruz" dedi. Türk dış politikasında 2000 yılından sonra yeni açılımlar ortaya konulduğunu ekleyen Kulaklıkaya, "Sadece kalkınma yardımı yapmıyoruz, bir anlamda ulusal güvenliği ilgilendiren, dış ticareti destekleyen sonuçlar alıyoruz. Kalkınma yardımlarımız, dış politikada önemli enstrüman olabiliyor" dedi.
Kamudan 650 milyon dolar
OECD standardında kalkınma yardımı yapan ülkelere "donör ülke" deniliyor. Türkiye bugüne kadar 136 ülkeye yardım yaptı. Türkiye, TİKA olarak biz, 111 ülkeye dost eli uzattık. Türkiye, OECD’nin yükselen donör ülkelerinden biri oldu. Son 3 yılda Türkiye’nin kamu kaynağı kullanarak yıllık ortalama 650 milyon dolar kalkınma yardımı yaptı.
Aslında, işadamlarının kalkınmakta olan ülkelerde yaptığı doğrudan yatırımlar da bu sınıfta kabul ediliyor. Bunlar eklenince kalkınma yardımlarımız 3 milyar doları buluyor. Türkiye yılda ortalama 650 milyon dolar resmi kalkınma yardımının, 7’de birini TİKA ile gerçekleştiriyor."
70 milyondan 700’e geldik
Türkiye’de , 2003-2004 yıllarından itibaren "kalkınma yardımı hafızası" oluşturmaya başladı. 2004 öncesi rakamlar çok düşüktü. 2003’te resmi kalkınma yardımı 70 milyon dolar civarıydı. 2004 ile ilgili bir çalışma yaptık; daha yaygın bir veri ağı oluşturduğumuz için 339 milyon dolar çıktı.
2005’te 602 milyon dolara, 2006’ta 714 milyon dolara, 2007’de ise 601 milyon dolara çıktı. Bu, radikal bir artıştan kaynaklanmıyor. Daha önce yaygın veri toplama sisteminin olmamasından kaynaklanıyor. Hem Türkiye kamuoyuna, hem İngilizce versiyonu ile yabancı kamuoyuna duyuruyoruz. OECD de, Türkiye bölümünde yayınlıyor."
’Donör ülke’ler liginde lider ABD’yi Fransa izliyor
TÜRKİYE, OECD standartlarına göre resmi kalkınma yardımı yapan ülkeler arasında son yıllarda öne çıktı. Bu tip resmi kalkınma yardımı yapan ülkelere ’donör ülke’ deniliyor. Türkiye ile birlikte Brezilya, Çin ve Güney Kore de yükselen ’donör ülke’ler arasında. Bu anlamda lider ülke olan ve 2007’de 22 milyar dolar yardım yapan ABD’yi; İngiltere, Fransa ve Almanya izliyor. Bu ülkelerin büyüklükleri de milyar dolar mertebesinde. İngiltere’nin kalkınma yardımı örgütünün yıllık bütçesi 4.5 milyar Sterlin (yaklaşık 6.7 milyar dolar). Türkiye adına, TİKA, Kızılay, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Merkez Bankası gibi kurumlar kalkınma yardımı yapıyor.
TİKA’nın yaptığı bazı yardımlar
Kosova için 30 milyon Euro’luk taahhütte bulunuldu.
Kırım ve Gürcistan’da ise 1000’den fazla kişi ev sahibi yapıldı.
Kırım özerk bölgesinde 1000 Tatar ailesine konut temin edildi. Toplam 5.5 milyon dolar katkı sağlandı.
Gürcistan’da, Rus bombardımanında hasar gören Gori’de 100 ev yapılıyor.
TİKA ayrıca toplam 52 ülkeli Afrika’da da son yıllarda 37 ülkede projeler yaptı.
Aslan payı Afganistan’a
MUSA Kulaklıkaya, 1992’de kurulan TİKA’nın, kalkınma yardımlarına Türk Cumhuriyetleri’nden başladığını belirterek, bugüne kadar yapılan çalışmaları şöyle özetledi: "Yugoslavya’nın dağılması sonrası akraba topluluğu dediğimiz Boşnak, Arnavut, Makedon gibi insanların yaşadığı devletlere de ulaştık. Bu ülkelerin devletleşme sürecine destek olmak, piyasa ekonomisine geçişlerini hızlandıracak destek sağlamak için uzman ve danışman desteği veriyoruz" dedi. Kulaklıkaya, şöyle devam etti: "TİKA, 17 yılda 800 milyon dolarlık irili-ufaklı proje hayata geçirdi. Son yıllarda çok emek verdiğimiz Afganistan’da geçtiğimiz günlerde 2’si Türk, 4 TİKA çalışanını trafik kazasında kaybettik. TİKA Afganistan’da bugüne kadar 250-300 milyon dolar proje hayata geçirdi. 2008’de diğer ülkelere yaptığımız harcama kadar, Afganistan’a harcadık. Afganistan için çok özel bir fon kullandık. O fon, diğer ülkeleri etkilemiyor. Afganistan için 200 milyon dolar taahhütte bulunduk, ancak bu rakamın üstüne çıktık. 250-300 milyonu buldu."
Kalkınma yardımları ticareti destekliyor
TİKA Başkanı Musa Kulaklıkaya, Türkiye’nin göreceli olarak iyi olduğu alanlarda proje uyguladığını bildirerek, "TİKA, bugüne kadar 10 restorasyon bitirdi. Halen farklı ülkelerde 15 restorasyon çalışması sürdürüyoruz. Eğitim, sağlık, içme suyu altyapısı, mesleki eğitim ve kadın problemlerine çözümler üretiyoruz" dedi. Türk dış politikasında 2000 yılından sonra yeni açılımlar ortaya konulduğunu ekleyen Kulaklıkaya, "Sadece kalkınma yardımı yapmıyoruz, bir anlamda ulusal güvenliği ilgilendiren, dış ticareti destekleyen sonuçlar alıyoruz. Kalkınma yardımlarımız, dış politikada önemli enstrüman olabiliyor" dedi.