Türkiye'yi batıran hortum ligi

BDDK, Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporu'unda ilk kez el konulan bankaların eski sahiplerinin kredi dökümlerini de detaylı olarak açıkladı. Böylece 11 milyar dolarlık ‘hortumlama’ ligindeki sıralama da netleşti.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), ‘Bankacılık Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı Gelişme Raporu’nu yayımladı. Bu raporun açıklanmasıyla birlikte, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilen batık bankaların, patronları tarafından toplam ‘11 milyar dolarlık boşaltma operasyonuna uğradığı’ ortaya çıktı.

TMSF, Türkiye'de, cumhuriyet döneminin en büyük krizine neden olan bu boşaltmaların sonucunda Hazine'ye 22.4 milyor dolar düzeyinde borçlandı. Böylece, batık bankaların, üstelik kamu bankaları hariç tutulduğunda, halka şu andaki toplam maliyeti 22.4 milyar dolar oldu.

BDDK'nın açıkladığı bankacılık sektörü raporunda, 23 katrilyon lira (bugünkü kurla 14.4 milyar dolar) olan kamu bankaları görev zararı hariç, bankacılıkta sorunların çözümünün maliyetini 24.6 milyar dolar olarak açıkladı. TMSF'nin Hazine'ye faizleriyle birlikte toplam borcu 22.4 milyar dolar oldu. Kamu bankalarına aktarılan kaynak dahil, bugünkü kur ile bankacılıktaki yeniden yapılanmanın maliyeti 39 milyar, değişimin yapıldığı tarih itibariyle de yaklaşık 47 milyar dolara çıktı.

Sektörün yeniden yapılandırılmasının diğer bir çok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de kamu maliyesi üzerine yüksek bir yük oluşturduğuna dikkat çekilen raporda, görev zararları hariç olmak üzere kamu bankaları için 2.9 milyar dolar, TMSF'ye devredilen bankalar için de 21.7 milyar dolar olmak üzere toplam 24.6 milyar dolarlık (GSMH'nin yüzde 16.7'si) bir yeniden yapılandırma maliyetinin ortaya çıktığı belirtildi. TMSF'ye devredilen bankalara aktarılan sözkonusu 21.7 milyar doların 17 milyar dolarlık bölümünün Hazine, 4.7 milyar dolarlık bölümünün de özel sektör tarafından üstlenildiği vurgulandı. Ayrıca Hazine, 2001 yılında kamu bankalarına 23 katrilyon lira tutarında özel terpit tahvil vererek görev zararlarını kapatmıştı.

Her Türk 670 dolar borçlu

Kamu bankaları dahil edildiğinde Türk bankacılık sisteminin yeniden yapılanma maliyeti 47 milyar doları buldu. Bu rakam Türkiye’nin nüfusu 70 milyon kişi olarak kabul edildiğinde, ‘kişi başına’ bankacılık krizi nedeniyle 670 dolar kaybedildiğini gösterdi.

670 dolarlık ‘kişi başı borç’ miktarı, yeni doğan çocukların da yaklaşık bu miktarda borçla doğmasına neden olmaya başladı.

Bütün bankacılık sistemini değil de sadece batan bankalar ile bu bankaların neden olduğu toplam borçlanma dikkate alındığında kişi başı borçlanma miktarı 350 dolar düzeyine iniyor.

İçi boşaltılmış bankalar dikkat alındığında ve bu bankalardan 11 milyar dolar çekildiği düşünüldüğüde ise yeni doğan bebekler dahil, her Türk vatandaşının borçlanması, kişi başına 160 dolar oluyor.

‘Yaklaşım’, 3.8 milyar dolara 36 bin ‘iş’ kurtardı

İstanbul Yaklaşımı kapsamında 51'i küçük, 180'i büyük ölçekli olmak üzere 231 firmanın bankacılık sistemine olan borçları finansal yeniden yapılandırma programına alındı. Küçük ölçeklilerin 385 milyon, büyüklerin 5.2 milyar dolar olduğu bildirildi. Mart sonu itibariyle 283.2 milyon doları küçük, 3.5 milyar doları büyük firmalara ait olmak üzere toplam 3.8 milyar dolarlık borç için sözleşme bağıtlandı. Aktifleri 7 katrilyon, cirosu 2.6 katrilyon, ihracatı 697 milyon dolar olan yeniden yapılandırma programındaki firmalarda toplam istihdam 36 bin 553 kişi düzeyinde bulunuyor.

BDDK uyardı: Program uygulansın reel faizler insin

Raporda, BDDK, finans sektöründeki kırılganlıkların en aza inmesinin, kamu borçlanma gereksiniminin azaltılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması ile mümkün olduğunu belirterek, bankacılara ve hükümete şu uyarılarda bulundu:

Mevcut ekonomik program kararlılıkla sürdürülmeli.

Reel faizler hızla aşağı çekilmeli.

Finans sektörü hakkında olumsuz beyanlardan kaçınılmalı.

Bankalar faaliyetlerini, maliyetlerine dikkat ederek sürdürmeli.

‘Kapsamdaki bankaların’ aktifleri 83 milyar dolar

BDDK dün açıkladığı raporda, banka sermayelerinin güçlendirilmesi programı kapsamında 25 bankanın 2001 sonunda 71 milyar dolar olan toplam aktif büyüklüğü, 2002'de yüzde 17.4 artarak 83.3 milyar dolara yükseldi. Toplam aktif büyüklü reel olarak ise yüzde 1.9 arttı.

Bu bankaların 2001 sonunda 24 katrilyon lira olan krediler portföyü, 2002'de özellikle ihracat ve işletme kredileri ile kredi kartlarındaki artışın etkisiyle 38.6 katrilyon liraya ulaştı. Kredilerde yüzde 22.4 reel artış yaşandı. Bunda İstanbul Yaklaşımı kapsamında yeniden yapılandırılan borç tutarı etkili oldu. Kredilerin toplam aktifler içindeki payı yüzde 23.5'ten yüzde 28.3'e yükseldi. Mevduatın krediye dönüşüm oranı ise yüzde 33.1'den yüzde 41.9'a çıktı. 2001 sonunda 7 katrilyon 907 trilyon lira olan takipteki alacaklar, 2002 sonunda 4 katrilyon 327 trilyon liraya düştü. Kredilerin takibe dönüşüm oranı yüzde 24.7'den yüzde 10.1'e geriledi. 2001 sonunda 72.8 katrilyon lira olan mevduat, 2002 sonunda 91.9 katrilyon liraya yükseldi. Döviz tevdiat hesaplarının payı yüzde 67.8'e ulaştı. Bankaların 2001 sonunda 61.3 katrilyon lira olan bilanço dışı işlemleri Kasım 2002'de 81.4 katrilyon liraya yükseldiği belirlendi.

Pamukbank

Kimindi: Mehmet Emin Karamehmet

Devir tarihi: 18.6.2002

Devir zararı:

3.618.049.354 dolar

Karamehmet'in bankasından çektiği miktar:

2.627.230.047 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

211.640.925 dolar

TMSF'ye toplam borç:

2.838.870.972 dolar

İnterbank

Kimindi: Cavit Çağlar

Devir tarihi: 7.1.1999

Devir zararı:

1.269.262.837 dolar

Çağlar bankasından çektiği miktar:

1.170.055.804 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

270.323.919 dolar

TMSF'ye toplam borç:

1.440.379.723 dolar

İktisat Bankası

Kimindi: Erol Aksoy

Devir tarihi: 15.3.2001

Devir zararı:

1.953.586.160 dolar

Aksoy'un bankasından çektiği miktar:

879.004.018 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

42.996.373 dolar

TMSF'ye toplam borç:

922.000.391 dolar

Yurtbank

Kimindi: Ali Balkaner

Devir tarihi:21.12.1999

Devir zararı:

656.261.013 dolar

Balkaner'in bankasından çektiği miktar:

822.001.701 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

199.641.184 dolar

TMSF'ye toplam borç:

1.021.642.885 dolar

Etibank

Kimindi: Dinç Bilgin

Devir tarihi: 27.10.2000

Devir zararı:

697.749.668 dolar

Bilgin'in bankasından çektiği miktar:

587.722.159 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

254.285.461 dolar

Back to back borcu:

70.285.845 dolar

TMSF'ye toplam borç:

912.293.465 dolar

Toprakbank

Kimindi: Halis Toprak

Devir tarihi: 30.11.2001

Devir zararı:

879.845.340 dolar

Toprak'ın bankasından çektiği miktar:

484.959.000 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

60.716.626 dolar

TMSF'ye toplam borç:

545.675.626 dolar

Esbank

Kimindi: Yavuz Zeytinoğlu

Devir tarihi: 21.12.1999

Devir zararı:

1.113.362.193 dolar

Zeytinoğlu'nun bankasından çektiği miktar:

478.038.147 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

192.162.542 dolar

TMSF'ye toplam borç:

670.200.689 dolar

Egebank

Kimindi: Murat Demirel

Devir tarihi: 21.12.1999

Devir zararı:

1.219.719.228 dolar

Demirel'in bankasından çektiği miktar:

343.781.378 dolar

Diğer TMSF bankalarından alıan krediler:

154.270.991 dolar

TMSF'ye toplam borç:

498.052.369

Bank Ekspres

Kimindi: Korkmaz Yiğit

Devir tarihi: 12.12.1998

Devir zararı: 434.952.161 dolar

Yiğit'in bankasından çektiği miktar:

310.856.072 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

110.983.491 dolar.

TMSF'ye toplam borç:

421.839.563 dolar

EGSbank

Kimindi: EGS Holding

Devir tarihi: 9.7.2001

Devir zararı:

545.474.240 dolar

Holding'in bankasından çektiği miktar:

298.542.402 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

950.000 dolar

TMSF'ye toplam borç:

299.492.402 dolar

Sümerbank

Kimindi: Hayyam Garipoğlu

Devir tarihi: 21.12.1999

Devir zararı:

469.939.258 dolar

Garipoğlu'nun bankasından çektiği miktar:

293.409.296 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

65.650.603 dolar

TMSF'ye toplam borç:

359.059.899

Kentbank

Kimindi: Mustafa Süzer

Devir tarihi: 9.7.2001

Devir zararı:

680.731.379 dolar

Süzer'in bankasından çektiği miktar:

250.854.177 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

35.737.609 dolar

TMSF'ye toplam borç:

286.591.786 dolar

Bank Kapital

Kimindi: Mahmut Ceylan

Devir tarihi: 27.10.2000

Devir zararı:

392.820.335 dolar

Ceylan'ın bankasından çektiği miktar:

250.276.963 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

154.656.012 dolar

TMSF'ye toplam borç:

404.932.975 dolar

Bayındırbank

Kimindi: Kamuran Çörtük

Devir tarihi: 9.7.2001

Devir zararı:

115.624.664 dolar

Çörtük'ün bankasından çektiği miktar:

94.512.484 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

66.223.249 dolar

TMSF'ye toplam borç:

160.735.733 dolar

Soygundan değil krizden batanlar

Yaşarbank

Kimindi: Selçuk Yaşar

Devir tarihi: 21.12.1999

Devir zararı:

1.148.663.140 dolar

Yaşar'ın bankasından çektiği miktar:

103.295.725 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

41.089.312 dolar

TMSF'ye toplam borç:

144.385.037

Demirbank

Kimindi: Halit Cıngıllıoğlu

Devir tarihi: 6.12.2000

Devir zararı:

647.906.106 dolar

Cıngıllıoğlu'nun bankasından çektiği miktar:

58.041.287 dolar

Diğer TMSF bankalarından alınan krediler:

52.252.682 dolar

TMSF'ye toplam borç:

110.293.969 dolar

Sitebank

Kimindi: Yalçın Sürmeli

Devir tarihi: 9.7.2001

Devir zararı:

53.055.600 dolar

Grubun bankasından kullandığı kredi: 6.841.000 dolar

Tarişbank

Kimindi: Tariş

Devir tarihi: 9.7.2001

Devir zararı:

74.078.950 dolar

Ulusalbank

Kimindi: Ephesus Ltd. (Halit Cıngıllıoğlu)

Devir tarihi: 28.2.2001

Devir zararı:

523.902.958 dolar