Türkiye'deki 90 milyar mark ya Euro'ya ya dolara

Yılbaşından itibaren Euro'ya geçilmesi, birikimini markta tutanları Euro yatırımcısı yapacak. Bankalarda 30 milyar markı aştığı tahmin edilen hesaplar otomatik olarak Euro'ya çevrilecek. Yastık altındaki marklar da kayda geçecek. Türkiye'de toplam 90 milyar mark olduğu tahminleri yapılıyor. Bunun ciddi bir bölümünün dolara yönelebileceği de belirtiliyor.

AB (Avrupa Birliği) ülkelerinin 1 Ocak 2002 tarihi itibariyle tek para birimi olarak Euro'ya geçiyor olması, Türkiye'de döviz cinsi yatırımlarda dolardan hemen sonra en çok tercih edilen tasarruf aracı olan markta etkisini gösterecek. Geçen yıl sonu itibariyle 21.6 milyar mark olan, şu anda ise 30 milyar markı aştığı tahmin edilen DTH (döviz tevdiat hesabı), yatırımcının, aksi bir talebi olmaması halinde bankalar tarafından direkt euroya dönüşecek.

TÜRKİYE MARK ZENGİNİ

Türkiye'de bankalarda hesabını DTH olarak tutan mevduat sahiplerinin tercih ettiği para birimleri arasında Alman Markı ikinci sırada geliyor. 1999 yılına kadar en çok tercih edilen para birimi olan mark, geçen yıldan bu yana yerini Amerikan Doları'na terk etmiş olsa da, halen Türk yatırımcısının elinde önemli miktarda bulunuyor. Merkez Bankası verilerine göre, geçen yıl sonu itibariyle toplam 49 milyar 329 milyon dolar olan DTH'larının 43 milyar 760 milyon dolarını yurtiçi adresli yatırımcılar oluşturuyor. Bu DTH'larına orijinal döviz cinsi olarak bakıldığında dağılım 35 milyar 188 milyon dolara karşılık, 21 milyar 643 milyon mark şeklinde. Bu veriler geçen yıl sonuna ait ancak, DTH'larındaki artışın sadece dolar da değil markta da olduğu belirtilerek, bu rakamın 30 milyar doları aştığı hesabı yapılıyor. Alman Merkez Bankası Bundesbank'ın tahminlerine göre ise, ülke dışında en fazla mark tutan ülkeler arasında Türkiye'de ön sıralarda yer alıyor. Tahminlere göre Türkiye'deki mark miktarı 40 milyar civarında. Türkiye'deki mark miktarına ilişkin değişik tahminler de bulunuyor. Bazı tahminlere göre Türkiye'deki mark miktarı neredeyse Almanya'da dolaşımdaki para ile yarışıyor. Hatta Alman ekonomi dergilerinden Die Tele Börse'ye göre, Türkiye'deki nakit mark miktarı Almanya'da dolaşımda olan marktan çok daha fazla. Bunun nedenini Almanya'daki Türk işçilerini bağlayan derginin tahmini Almanya'da dolaşımda 60 milyar mark varken, Türkiye'de 90 milyar mark bulunduğu yönünde.

Ancak Euro'ya geçiş sadece mark yatırımcısını değil, tasarruflarını Euro'yu benimseyen 12 ülkenin para birimlerinden birinde tutan her yatırımcıyı da ilgilendiriyor. Yine Merkez Bankası verilerine göre, 2000 yılı sonu itibariyle Türk bankalarında 2 milyar Fransız Frangı, 856 milyon Hollanda Florini DTH bulunuyor. Yatırımcıların bu mevduatları Euro'ya çevrilmeyi beklerken, bazı yatırımcılar çok daha önceden tasarruflarını euro olarak yapmaya başlamış bile. Türk bankalarında 2.5 milyar Euro'luk döviz hesabı açılmış durumda.

YASTIK ALTI MARKLAR ÇIKACAK

Euro'ya dönüşüm sadece bankada döviz hesabı bulunanları etkileyen bir konu da değil. Birikimlerini ‘‘yastık altı’’ olarak tabir edilen şekilde tutan pek çok yatırımcı da bundan etkilenecek. Elindeki dövizini Euro'ya çevirmenin en kolay yöntemi, bir bankaya giderek mevduat hesabı açtırmak. Banka bunu 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren, daha önce belirlenen sabit kurdan Euro'ya çevirecek. Bu yöntemi tercih etmeyenler ise, elinde Euro dışında döviz tutmanın maliyetine katlanacak. Çünkü yılbaşından itibaren Almanya'da bile geçmeyecek olan markınızı 2 Ocak günü bankaya götürürseniz bile banka bunu mark olarak almayacak ve Euro'ya dönüştürecek. Ama bu kez komisyon kesecek. Bunun nedeni ise paranın nakit olarak değişiminin bir maliyet yaratıyor olması. Bu maliyet de şundan kaynaklanıyor: Bu paralar fiziki olarak yurtdışına gönderilecek. Yani elinde AB ülkelerinin parası bulunan tasarruf sahiplerinin dövizi toplanacak, bunlar uçakla yurtdışına yollanacak. Sigorta, güvenlik paraları ödenecek. Bu arada para nakitte durduğu için faiz kaybı olacak. Bunun maliyeti de müşteriye yansıyacak.

Markınızı, Almanya'da bile kullanmanız belirlenen takvime göre ancak 28 Şubat 2002 tarihine kadar mümkün olacak. Bu tarihten sonra o ülkede de paranızı Euro'ya çevirmek zorundasınız. Bu da yine komisyon ödemeniz anlamına gelecek.

Euro hakkında soru-yanıtlar

Bankadaki mark Euro'ya zarar etmeden dönecek

Euro'ya geçişin amacı ne?

AB'nin nihai hedefi siyasi birlik. Bu da ekonomik temele dayanıyor. Tek paraya bu amaçla geçiliyor.

Sistem nasıl işleyecek?

1 Ocak 1999 tarihinden itibaren EMU'ya (Ekonomik ve Parasal Birlik) üye ülkelerde ulusal para politikası yetkileri Euro Bölgesi'nde para politikasının tek yetkili kurumu ECB'ye (Avrupa Merkez Bankası) devredildi. Yine o tarihten itibaren Euro kaydi para (hesaben) kullanılmakta. 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren de Euro efektif olarak kullanılmaya başlanacak. 30 Haziran 2002 tarihine kadar ulusal paralar, Euro ile birlikte tedavülde bulunacak. O tarihten sonra ulusal paralar kalkacak.

EMU'ya üye ülkeler hangileri?

Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya, Belçika, İtalya, Lüksemburg, İspanya, Portekiz, İrlanda, Finlandiya ve Yunanistan. Dolayısıyla bu ülkeler, para birimlerini yılbaşından itibaren iki aylık bir takvim içinde Euro'ya dönüştürecek.

Euro zorunlu mu?

30 Haziran 2002 tarihinden itibaren EMU'ya katılan ülkelerin paralarının tedavülden kalkması, Euro'nun tam hukuki statüye sahip para birimi olması nedeniyle zorunlu.

Euro Bölgesi dışında efektif olarak Euro bulundurulabilecek mi?

Euro Bölgesi dışında da 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren Euro banknot ve madeni para bulundurulabilecek. Bu Türkiye için de geçerli. Merkez Bankası 1 Ocak 2002'den itibaren sunulmak üzere kendi şubelerinde Euro hazır bulunduracak. Bu tarihten sonra, eldeki dövizi ülkesinin merkez bankasında değiştirilebilecek.

Euro'ya dönüş zorunlu mu?

Yılbaşından sonra zorunlu. Merkez Bankası'nın yaptığı açıklamaya göre Türkiye'de banka hesapları ve nakit cinsinden elde tutulan AB ülkelerinin ulusal paralarını, Euro'ya dönüştürmek için 31 Aralık 2001 son gün. Paranız bankada ise bunun için özel bir şey yapmaya gerek yok. Ancak elinizde nakit olarak tutuyorsanız, banka ya da diğer yetkili kuruluşlar aracılığıyla Euro'ya geçiş yapabilirsiniz. Merkez Bankası 2003 yılına kadar değişim taleplerini karşılayacak.

Dönüşüm sonucunda parasal değer kaybı yaşanabilir mi?

Bu konuda bazı endişeler bulunmakla birlikte Merkez Bankası'nın yaptığı açıklamaya göre herhangi bir zarar söz konusu değil. Çünkü ulusal para birimleri Euro'ya sabitlenmiş durumda. Türkiye'de de bu oranlar kullanılacak.

Euro'ya dönüşümde hesap nasıl yapılacak?

Euro'ya dönüşüm sırasında sabit parite aynen alınacak, yuvarlama yapılmayacak. Ulusal para birimi Euro'ya dönüştürülürken söz konusu para birimi, sabit dönüş oranına bölünecek.

Örneğin; 1 Euro=1.95583 Alman Markı

İki ulusal para birimi arasındaki dönüşümde de Euro kullanılarak yapılacak. Burada Euro, virgülden sonra en az üç hane olarak yuvarlanacak. Ulusal paralar ise en yakın ondalığa tamamlanacak. Belçika Frangı ve Italyan Lireti bunun dışında. Çünkü Belçika Frangı'nın alt birimi 50 Centimes olduğundan, İtalyan Lireti'nin ise alt birimi bulunmamadığından ana birime yuvarlama yapılacak.

Örneğin 1 Fransız Frangı'nın kaç Belçika Frangı ettiği hesaplanmak istenirse;

1 Euro= 40.3399 Belçika Frangı

1 Euro= 6.55957 Fransız Frangı

1 Fransız Frangı= 1/6.55957 Euro

= 0.152449 Euro

= 0.152 Euro

1 Fransız Frangı= 0.1.151x40.3399

Belçika Frangı = 6.1316648

Belçika Frangı = 6 Belçika Frangı

Bütün bu hesapları başta bankalar olmak üzere pekçok web sitesinde otomatik olarak yapmanız mümkün.

85 milyarlık Euro

EURO'YA geçecek ülkelerin merkez bankaları ve mali kurumları ile merkezi Brüksel'de bulunan Avrupa Merkez Bankası, 2000 yılı başından bu yana Euro için hazırlık yapmakta. 2002 yılbaşına kadar öngörülen hedef, madeni olarak 70 milyar, kağıt para olarak da 15 milyar Euro'nun 12 ülkenin 200 bin civarındaki para dağıtım noktasına ulaştırılması.