KiÅŸi başına aylık kazanç ortalama 992 milyon lira

Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), ekonomik faaliyet kolu, kamu-özel sektör ayrımı ve dönemlere göre haftalık fiili çalışma süresi ile aylık ortalama brüt ücret ve kazancın ele alındığı 2003 yılının birinci dönem istihdam ve kazanç anketi geçici sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, 2003 yılının ilk altı aylık döneminde fiili çalışma karşılığı saatlik brüt ücretin, iÅŸyeri büyüklük grubu arttıkça arttığı görüldü.Â

 Â
Ä°ÅŸyeri büyüklük grubuna göre en yüksek fiili çalışma karşılığı saatlik brüt ücret; 500 ve daha fazla ücretli çalışanı bulunan büyük ölçekli iÅŸyerleri hariç, bütün iÅŸyeri büyüklük gruplarında elektrik, gaz ve su sektöründe yer aldı.Â

EKONOMİK FAALİYET KOLUNA GÖRE KAZANÇ
Â
2003 yılının birinci döneminde kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazançlar, ankette incelenen ekonomik faaliyet kolları itibariyle karşılaÅŸtırıldığında, en yüksek kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazancın, elektrik, gaz ve su sektöründe olduÄŸu görüldü.Â
  Â
Elektrik, gaz ve su sektöründe kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 568 milyon 917 bin lira olarak tahmin edildi. Elektrik, gaz ve su sektörünü, madencilik ve taÅŸ ocakçılığı sektörü takip etti. Madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 396 milyon 692 bin lira olarak belirlendi.Â

2003 yılının birinci döneminde, kazancın bileÅŸenlerini oluÅŸturan brüt ücretin brüt kazanç içindeki payı, imalat sektöründe yüzde 85.7, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 85 ve madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe ise yüzde 81.4 olarak tahmin edildi.Â
   Â
AYLIK BRÜT KAZANÇ

Aylık ortalama brüt kazançlar iki basamaklı ekonomik faaliyet kolu itibariyle incelendiÄŸinde, 2003 yılının birinci döneminde madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe en yüksek kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazancın 1 milyar 974 milyon 541 bin Lira ile ''Ham petrol ve doÄŸalgaz çıkarımı ve metal cevheri madenciliÄŸi'' ekonomik faaliyet kolunda olduÄŸu görüldü.Â
 Â
Ä°malat sanayii sektöründe ise en yüksek ortalama brüt kazanç, 1  milyar 508 milyon 190 bin lira ile ''Kok kömürü, rafine edilmiÅŸ petrol ürünleri, kimyasal madde, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı'' faaliyet kolunda oldu.Â
 Â
Elektrik, gaz ve su sektöründe en yüksek ortalama brüt kazanç, 1 milyar 892 milyon 488 bin lira ''Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı'' ekonomik faaliyet kolunda yaÅŸandı.Â
   Â
TOPLU SÖZLEŞMENİN GETİRİSİ
Â
Toplu iÅŸ sözleÅŸmesi (TÄ°S) kapsamındaki iÅŸyerlerinde, madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe en yüksek ortalama brüt kazanç 2 milyar 431 milyon 725 bin lira ile  hampetrol ve doÄŸalgaz çıkarımı ve metal cevheri madenciliÄŸi ekonomik faaliyet kolunda olduÄŸu görüldü.Â
   Â
TÄ°S kapsamında imalat sanayi sektöründe en yüksek ortalama brüt kazanç, 2 milyar 292 milyon 740 bin lira ile kok kömürü, rafine edilmiÅŸ petrol ürünleri, kimyasal madde, plastik ve kauçuk ürünleri imalatı' ekonomik faaliyet kolunda oldu.Â

Elektrik, gaz ve su sektöründe ise en yüksek ortalama brüt kazancın 1 milyar 895 milyon 748 bin lira ile elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı ekonomik faaliyet kolunda olduÄŸu görüldü. TÄ°S kapsamı dışındaki iÅŸyerlerinde, madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe en yüksek ortalama brüt kazanç, 482 milyon 496 bin lira ile ham petrol ve doÄŸalgaz çıkarımı ve metal cevheri madenciliÄŸi ekonomik faaliyet kolunda yaÅŸandı.Â
  Â
İmalat sanayi sektöründe ise en yüksek ortalama brüt kazancın, 1 milyar 65 milyon 50 bin lira ile elektrikli makina, radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları ile tıbbi ve optik aletler imalatı ekonomik faaliyet kolunda olduğu görüldü.

KAMU VE ÖZEL SEKTÖR AYRIMI

Aylık ortalama brüt kazançlar kamu ve özel sektör ayrımında incelendiÄŸinde, 2003 yılının birinci döneminde kamu sektöründe en yüksek ortalama brüt kazancın, 1 milyar 860 milyon 151 bin lira ile madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe olduÄŸu görüldü. Özel sektörde ise en yüksek ortalama brüt kazanç, 872 milyon 756 bin lira ile imalat sanayii sektöründe oldu.Â
   Â
İŞYERİ BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE BRÜT KAZANÇ

Ä°ÅŸyeri büyüklüğüne göre kiÅŸi başına aylık ortalama brüt ücret ve kazançlar karşılaÅŸtırıldığında, iÅŸyeri büyüklüğü arttıkça kiÅŸi başına aylık ortalama brüt ücret ve kazancın da yükseldiÄŸi görüldü.Â

2003 yılının birinci yarısında, 1-9 ücretli çalışanı bulunan küçük ölçekli iÅŸyerlerinde, kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 504 milyon 112 bin lira, aylık ortalama brüt ücret ise 476 milyon 808 bin lira olarak belirlendi.Â
   Â
2003 yılının birinci yarısında, 500 ve daha fazla ücretli çalışanı bulunan büyük ölçekli iÅŸyerlerinde, kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 323 milyon 620 bin lira, kiÅŸi başına aylık ortalama brüt ücret ise 1 milyar 83 milyon 631 bin lira olarak tahmin edildi.Â
Sektörler itibariyle iÅŸyeri büyüklüğüne göre kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazançlar karşılaÅŸtırıldığında, 500 ve daha fazla çalışanı bulunan iÅŸyerleri hariç, diÄŸer tüm iÅŸyeri büyüklük gruplarında, kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazancın elektrik, gaz ve su sektöründe, maden ve taÅŸocakçılığı ile imalat sektörüne göre daha yüksek seyrettiÄŸi görüldü. 500 ve daha fazla çalışanı bulunan iÅŸyerleri içinde ise en yüksek aylık ortalama brüt kazanç, madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe oldu.Â
 Â
TOPLU SÖZLEŞME
Â
Ä°ÅŸyerinin doÄŸrudan veya dolaylı toplu iÅŸ sözleÅŸmesi (TÄ°S) kapsamında olup olmama durumuna göre aylık ortalama brüt ücret ve kazançlar incelendiÄŸinde, TÄ°S kapsamındaki iÅŸyerlerinde ücretli çalışanların aylık ortalama brüt ücret ve kazançlarının, TÄ°S kapsamı dışında bulunan iÅŸyerlerine göre daha yüksek olduÄŸu görüldü.Â

TÄ°S kapsamındaki iÅŸyerlerinde, 2003 yılının birinci yarısında kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 491 milyon 265 bin lira ve kiÅŸi başına aylık ortalama brüt ücret 1 milyar 217 milyon 83 bin lira oldu.Â
  Â
TÄ°S kapsamı dışında kalan iÅŸyerlerinde ise, kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 629 milyon 914 bin lira ve kiÅŸi başına aylık ortalama brüt ücret 578 milyon 712 bin lira olarak tahmin edildi. Toplu iÅŸ sözleÅŸmesi kapsamındaki iÅŸyerleri ile TÄ°S kapsamı dışındaki iÅŸyerleri arasındaki ücret farklılığı, kamu-özel sektör ayrımında da deÄŸiÅŸmedi. Sonuç olarak, toplu iÅŸ sözleÅŸmelerinin ücretler ve kazançlar üzerinde çok etkili olduÄŸu görüldü.Â
   Â
COĞRAFİ BÖLGE VE İLLERE GÖRE KAZANÇ

CoÄŸrafi bölge ve seçilmiÅŸ illerde ücretli çalışanların kazançları, 2003 yılının birinci döneminde, coÄŸrafi bölgeye (seçilmiÅŸ iller dahil deÄŸil) göre aylık ortalama brüt kazançlar incelendiÄŸinde, en yüksek kiÅŸi başına aylık ortalama brüt kazanç 1 milyar 216 milyon 982 bin lira ile Karadeniz Bölgesi'nde belirlendi.Â
 Â
SeçilmiÅŸ dört ilde ise en yüksek brüt kazancın, 1 milyar 82 milyon 883 bin lira ile Ankara'da olduÄŸu görüldü. 2003 yılının birinci yarısında kamu sektöründe, Ä°zmir ilinde, Akdeniz (Adana hariç) ve Ege Bölgesinde (Ä°zmir hariç) aylık ortalama brüt kazancın diÄŸer bölge ve seçilmiÅŸ illere göre daha yüksek olduÄŸu görüldü.Â
 
Özel sektörde ise; Karadeniz Bölgesi, Marmara Bölgesi (Ä°stanbul hariç) ve Adana ilinde aylık ortalama brüt kazancın diÄŸer bölge ve seçilmiÅŸ illere göre daha yüksek olduÄŸu belirlendi.Â
   Â
ÇALIŞANLARA İKRAMİYE VE PRİM ÖDEMELERİ

2003 yılının ilk yarısında, ücretli çalışanlara yapılan ikramiye ve prim ödemelerinin, aylık ortalama brüt kazanç içindeki oranına bakıldığında, en yüksek deÄŸerin madencilik ve taÅŸocakçılığı sektöründe olduÄŸu görüldü.Â

Bu sektörde, 2003 yılının birinci döneminde, ikramiye ve primin aylık ortalama brüt kazanç içindeki oranı yüzde 15.7 oldu. İkramiye ve prim ödemelerinin oranı, kamu-özel sektör ayrımında arşılaştırıldığında; 2003 yılının ilk döneminde ikramiye ve prim ödemelerinin aylık ortalama brüt kazanç içindeki oranının kamu sektöründe yüzde 14.2, özel sektörde ise yüzde 11 olduğu görüldü.
Â
Ankette kapsanan üç ekonomik faaliyet kolunda; ücretli çalışanlara yapılan düzensiz sosyal yardımların aylık ortalama brüt kazanç içindeki payı 2003 yılının birinci yarısında yüzde 2.7, kamu sektöründe yüzde 3.5, özel sektörde ise yüzde 2.4 olarak tahmin edildi.  

ASGARÄ° ÃœCRET
Â
Asgari ücretler, 16 yaşını dolduranlar için, 1 Ocak 2003-30 Haziran 2003 tarihleri arasında aylık brüt 306 milyon lira, 16 yaşını doldurmayanlar için ise bu rakam aylık brüt 256 milyon 500 bin lira oldu.