Genç patronlardan rüşvetin formülü

Türkiye Genç İşadamları Derneği, ‘‘Suç Ekonomisi’’ konulu raporunda rüşveti formüle etti. Rüşvetin ‘‘ekonomik transfer’’ olarak tanımlandığı raporda, yasakların ve kısıtlamaların rüşveti artırdığı savunuldu.

Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD), Doç. Dr. Ahmet Fazıl Özsoylu'ya hazırlattığı ‘‘Suç ekonomisi’’ başlıklı raporda, rüşvetin formülünü açıkladı. Rüşvet için, ‘‘ekonomik transfer’’ tanımlaması yapılan raporda, rüşvetin yaygınlaşmasının temel nedenleri olarak da yasaklar ve kısıtlamalar gösterildi.

‘‘Rüşvetin oluşması için rüşvet veren tarafından, rüşvet alana hediye, para ve sair menfaatler temin veya vaad edilmelidir’’ denilen raporda, şöyle devam edildi:

‘‘Rüşvet, karar yetkisini elinde bulunduran kamu yetkilisinin karar pozisyonundan doğan bir ranttır. Rüşvet bir rant olduğundan bir değer yaratılmakta, gelir transfer edilmektedir. Ancak buradaki transfer görünür piyasa ekonomisi içinde gerçekleşmemektedir. Bu nedenle hem yasa ve normlara aykırı oluşan piyasa, hem de bu piyasada oluşan fiyat gayrimeşrudur.’’

DÜRÜSTLÜĞÜN MALİYETİ

TÜGİAD'ın rüşvet denkleminde dürüstlüğün de maliyetine yer veriliyor. Denklemde rüşvet alan memurun hesaba katması gereken maliyet unsurları arasında bulunan fırsat maliyetiyle ilgili şu açıklama yapılıyor:

‘‘Devlet memuru rüşvet almakla artık dürüst bir kesime ait olmaktan çıkacak ve memuriyet yaşantısı boyunca başka tekliflerle karşı karşıya kalabilecektir. Memur burada takdir hakkını kullanır. Takdir hakkı, bürokratın kendisince yozlaştırılmaya müsait yumuşak karnıdır. Fırsat maliyeti içerisinde düşünülmesi gereken bir diğer unsur sorumluluktur. Bürokratın kime karşı sorumlu olduğu sorusu, rüşvetin oluşmasında memurun vicdanı ve üst makamlarla olan diyaloğu açılımını beraberinde getirir.’’

MONOPOL PİYASASI

Rüşvet piyasasının genellikle monopol piyasasına benzetildiği kaydedilen TÜGİAD raporunda, monopol gücünün varlığının, karşı tarafın sömürülmesine yol açtığı belirtildi. Raporda, ‘‘Tarafların güçlü olması, fiyatın oluşmasında önemli etkendir. Rüşvet alacak olanın çok güçlü olması, fiyatın ekstrem bir değerde gerçekleşmesine neden olabilir’’ denildi.

Rüşvet denklemi böyle kuruluyor

RÜŞVET VEREN

(1-Yakalanma olasılığı) x Kazanç = (Yakalanma olasılığı x ceza) + İşlem maliyeti+ Rüşvet miktarı

RÜŞVET ALAN

(1-Yakalanma olasılığı) x Kazanç = (Yakalanma olasılığı x ceza) + İşlem maliyeti+ Fırsat maliyeti