Dış ticaret açığında korkutan büyüme: % 387

TÜRKİYE'nin ilk üç aylık cari işlemler bilançosu, endişelendiriyor. Merkez Bankası, yılın ilk üç ayında dış ticaret açığının yüzde 387 oranında arttığını ve cari açığın da 2 milyar 588 milyon dolara çıktığını açıkladı.

CARİ işlemler dengesi, bu yılın Ocak-Mart döneminde 2 milyar 588 milyon dolar açık verdi. Geçen yılın aynı döneminde, cari işlemler dengesi 1 milyar 276 milyon dolar fazla vermişti. Merkez Bankası, 2000 yılı Ocak-Mart dönemi ödemeler dengesi gelişmelerini açıkladı. Buna göre 1999 yılının aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, 2000 yılının Ocak-Mart döneminde dış ticaret açığı da, 387.6 oranında büyüdü.

Açıklamada, dış ticaret açığının genişlemesine neden olarak, ‘‘bavul ticaretinin yüzde 43,5 artmasına karşın, ihracat gelirlerinin yüzde 1,3 azalması ve ithalat harcamalarının yüzde 40 oranında artması’’ gösterildi.

Ayrıca 2000 yılının Ocak-Mart döneminde, diğer mal ve hizmetler ile karşılıksız transferlerden elde edilen net gelirler de yüzde 30,5 oranında azalarak, 1 milyar 464 milyon dolar oldu.

Böylelikle 1999 yılının Ocak-Mart döneminde 1 milyar 276 milyon doları fazla veren cari işlemler dengesi, 2000 yılının aynı döneminde 2.588 milyon ABD doları açık ile sonuçlandı.

Geçen yılın Ocak-Mart döneminde 444 milyon dolar tutarında bavul ticareti gelirinin de ilave edilmesiyle 7 milyar 54 milyon dolar olarak gerçekleşen ihracat gelirleri, bu yılın Ocak-Mart döneminde 637 milyon dolar tutarındaki bavul ticaretinin katkısı ile 7 milyar 272 milyon dolar olarak gerçekleşti

Geçen yılın Ocak-Mart döneminde 189 milyon ABD doları tutarındaki altın ithalatı da dikkate alındığında, ithalat harcamaları 7 milyar 885 milyon ABD dolarına ulaştı. 2000 yılının Ocak-Mart döneminde, 488 milyon dolar tutarındaki altın ithalatı da dahil olmak üzere, ithalat harcamaları 11.324 milyon ABD dolarına yükseldi. Bu gelişmeler sonucu 1999 yılının Ocak-Mart döneminde 831 milyon dolar olan dış ticaret açığı, 2000 yılının aynı döneminde yüzde 387,6 oranında artışla 4 milyar 52 milyon ABD doları olarak gerçekleşti.

Turizm gelirleri bu yılın üç ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,3 oranında artarak 735 milyon dolar olarak gerçekleşti..

Faiz gelirleri, 2000 yılının Ocak- Mart döneminde yüzde 24,3 oranında artarak 722 milyon dolar, diğer mal ve hizmet gelirleri ise yüzde 23,7 oranında azalışla 2 milyar 392 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Öte yandan diğer mal ve hizmet giderleri incelendiğinde; turizm giderlerinin yüzde 82,6, faiz giderlerinin yüzde 12,4 oranında artmasına karşın, diğer mal ve hizmet giderleri yüzde 12,1 oranında azaldı. Sonuç olarak, bu kalemler sırasıyla, 451 milyon 1 milyar 358 milyon dolar ve 1 milyar 782 milyon dolar oldu. 2000 yılının Ocak-Mart döneminde, karşılıksız transferler kalemi içerisinde yeralan işçi gelirleri yüzde 7,5 oranında azalarak, 1 milyar 93 milyon dolara düştü.

Erçel: Korkulacak bir şey yok

ÊMerkez Bankası Başkanı Gazi Erçel, mevcut döviz rezervi ve uluslararası borçlanma kapasitesi gözönüne alındığında, beklenenin üzerinde bir cari işlemler açığı gerçekleşse bile, Türkiye'nin bunu kolaylıkla kapatabilecek nitelikte bir ülke olduğunu söyledi. Erçel, ‘‘Cari işlemlerin açık vermesi, herhangi bir şekilde programı etkileyecek nitelikte değil’’ dedi. Erçel, Merkez Bankası tarafından dün açıklanan ödemeler dengesi sonuçlarını değerlendirdi. 2000 yılının ilk üç aylık ödemeler dengesi cari işlemler açığının, özellikle ithalat artışından kaynaklanan nedenlerle, 1999 yılına oranla 3.9 milyar dolar civarında bir değişim gösterdiğini vurgulayan Erçel, bu değişimin ithalattan kaynaklandığını belirtti. Erçel şöyle dedi: ‘‘Değişimin 3.4 milyar doları ithalattan kaynaklandı. Geçen yılın ilk üç ayında 7.9 milyar dolar olan ithalat, bu yılın aynı döneminde 11.3 oldu. Fakat 1997 ve 1998 yılları ithalat verilerini alırsak sırasıyla 10.5 milyar dolar, 11.3 milyar dolar oldu. Bu senede baktığımız zaman 11.3 milyar dolar. Bu senede, 11.3 milyar dolar. Fazla bir artış göstermedi.’’

DPT’nin hesapları değişti

DPT, 2000 yılına ilişkin cari işlemler dengesi açığı hedefini 2.8 milyar dolardan 5 milyar dolara kadar çıkardı. DPT, yıllık programla belirlenen 2000 yılına ilişkin ödemeler dengesi tahminlerini, 8'inci Beş Yıllık Kalkınma Planı çalışmaları çerçevesinde gözden geçirerek yeniden yaptı. İthalattaki hızlı büyüme eğilimi ve cari işlemler açığının yılın ilk iki ayında 1 milyar 472 milyon dolara ulaşması nedeniyle, yılın tümü için yapılan cari işlemler açığı tahmini de büyüdü. 2000 programıyla 2 milyar 848 milyon dolar olarak tamin edilen cari işlemler açığının 4 milyar 945 milyon dolara kadar yükseleceği beklentisi gündeme geldi. Cari işlemler dengesi açığı beklentisinin bu ölçüde büyümesinde dış ticaret açığı tahmini ile işçi dövizi girişleriyle ilgili tahminlerde yapılan değişiklikler etkili oldu. 30.8 milyar dolar olarak öngörülen, bavul ticareti ve transit ticaret dahil ihracatın 30 milyar 730 milyon dolarda kalacağı, 45 milyar 603 milyon dolar olarak tahnmin edilen altın ithalatı, transit ticaret ve navlun dahil toplam ithalatın da 47 milyar 409 milyon dolar olarak gerçekleşebileceği anlaşıldı.