Dış talep azaldı kapasite kullanımı geriledi

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2826 işyerinden derlediği verilerden yaptığı analizin sonuçlarına göre, Aralık 2004’te yüzde 84 olan üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı 3.4 puanlık bir düşüşle geçen yıl aralık ayında yüzde 80.6 seviyesine geriledi.  Kamu sektörü işyerlerinde Aralık 2004’te yüzde 87.6 olan üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı geçen yıl aralıkta yüzde 86.6’ya, özel sektörde ise yüzde 81.6’dan yüzde 78.9’a geriledi.

YILLIK ORTALAMA DÜŞTÜ

Aralık ayındaki bu gelişmeden sonra 2005 yılının tümünde imalat sanayiinin üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı yüzde 80.3 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran 2004 yılında yüzde 8.15 olmuştu. Uzmanlar, kapasite kullanımının 2004 yılına göre gerilemesinin, yeni yatırımlar nedeniyle yaratılan ek kapasitelerden kaynaklandığınına dikkat çekerek, bu nedenle söz konusu gelişmenin imalat sanayi sektörün üretiminde bir gerileme yaşandığı anlamına gelmediğine dikkat çekiyorlar.

TAM KAPASİTEYLE ÇALIŞMAMA NEDENİ

İmalat sanayi sektörünün aralıkta tam kapasite ile çalışamama nedenleri arasında ilk sırayı yine iç pazardaki talep yetersizliği aldı. Ancak Aralık 2004’te yüzde 72.4 olan iç pazarın tam kapasite ile çalışamama nederleri arasındaki ağırlığı geçen yıl yüzde 56.7’ye gerilerken, dış pazardaki talep yetersizliğinin payı yüzde 14.3’ten yüzde 18.9’a yükseldi. Mali olanaksızlıkların payı ise yüzde 1.4’ten yüzde 3’e çıktı.
2005 yılının tümünde ise tam kapasite ile çalışamama nedenleri arasında iç pazardaki talep yetersizliğinin payı yüzde 59’dan yüzde 50.9’a inerken, dış pazardaki talep yetersizliğinin payı yüzde 18.3’ten yüzde 19.5’e çıktı. Üretim değeri ağırlıklı ortalamalara göre işyerlerinin yüzde 4’ü mali olanaksızlıkları, yüzde 3.7’si yerli mallarda, yüzde 2.3’ü ithal mallarda ham madde yetersizliğini, yüzde 1.7’si ise işçilerle ilgili sorunları tam kapasite ile çalışamama gerekçesi olarak gösterdiler.

BEKLENTİLER

Üretim değeri ağırlıklı ortalamalara göre aralıkta işyerlerinin yüzde 39.5’i üretiminin bir önceki aya göre arttığını yüzde 37.8’i ise azaldığını bildirdi. İşyerlerinin yüzde 26.3’ü bu ay üretiminin artmasını yüzde 37.8’i ise azalmasını bekliyor. Buna göre geçen yıl aralıkta üretimin bir önceki aya göre yüzde 1.9 arttığı tahmin ediliyor, ocakta ise yüzde 2.9 oranında azalması bekleniyor.

İşyerlerinin yüzde 51.9’u aralıkta yurtiçi satışlarının arttığını yüzde 24’ü ise azaldığını bildirirken, ocakta satışlarının artmasını bekleyenlerin oranı yüzde 14.6’da kaldı. Azalmasını bekleyenler ise yüzde 41.7 oldu. Sektörün yurtiçi satışlarının aralıkta yüzde 8.1 arttığı tahmin edilirken, ocakta ise yüzde 6’lik bir düşüş olabileceği öngörüldü.
Aralıkta satış fiyatlarının bir önceki aya göre arttığını belirten işyerlerinin oranı yüzde 13.3’e kadar inerken, azaldığını ifade edenlerin oranı ise yüzde 19.4 oldu. Ocakta da işyerlerinin yüzde 14’ü fiyatlarının bir önceki aya göre artabileceğini yüzde 5.7’si ise azalabileceğini bildirdi. Aralıkta yüzde 0.7 azalan imalat sanayi sektörü fiyatlarının ocakta ise yüzde 0.1 oranında artabileceği tahmin edildi.

Aylık kapasite kullanım oranları