Cari açık 5 milyar doları aştı
Güncelleme Tarihi:
Cari işlemler, şubattan sonra martta da 2 milyar doların üzerinde açık verdi. Yılın ilk çeyreğindeki cari işlemler açığı 5 milyar doları aşarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 82.4 oranında büyüdü. Cari işlemler açığındaki büyümede dış ticaret açığının yüzde 113 oranında büyümesi belirleyici oldu.
Mart sonu itibariyle son bir yıllık cari işlemler açığı 9.1 milyar doları aşarken, 2003 yılındaki cari işlemler açığı revize edilerek da 6.6 milyar dolardan 6.9 milyar dolara yükseltildi.
Merkez Bankası mart ayı ödemeler dengesi gelişmelerini açıkladı. Buna göre ocakta 889 milyon dolar, şubatta 2 milyar 117 milyon dolar olan cari işlemler açığı martta 2 milyar 29 milyon dolar düzeyinde oluştu. Yılın ilk üç ayındaki açık 5 milyar 35 milyon dolara kadar çıkarak, 7.6 milyar dolar olan program hedefinin yüzde 66’sına ulaştı. 2003 yılının aynı döneminde cari işlemler açığı 2 milyar 761 milyon dolar olarak gerçekleşmişti.
Ocak-mart döneminde cari işlemler açığının bu ölçüde büyümesinde yüzde 40.6 olan ithalat artışına karşılık ihracat artış hızının yüzde 24.8 düzeyinde kalması sonucu dış ticaret açığının yüzde 113.9 oranında büyüyerek 5 milyar 131 milyon dolara yükselmesi belirleyici oldu. Ocak-mart döneminde ihracat (FOB) gelirleri 13 milyar 4 milyon dolar olurken, bavul ticareti gelirleri yüzde 15.9 artarak 877 milyon dolar olu. Buna karşılık altın dahil ithalat (CIF) harcamaları 20 milyar 213 milyon dolara ulaştı.
Hizmetler dengesi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 41.4 oranında artarak 966 milyon dolar fazla verdi. Hizmetler içerisinde önemli bir yere sahip olan turizm gelirleri, yüzde 42.6 oranında artarak 1 milyar 713 milyon dolara, turizm harcamaları ise 555 milyon dolara yükseldi. Bunun sonucu net turizm gelirleri, söz konusu dönemde yüzde 63.1 oranında artarak 1 milyar 158 milyon dolara yükseldi. Merkez Bankası turizm gelirlerindeki bu artışın, 2003 yılının ilk aylarında Irak’taki gelişmelerin etkisiyle turizm gelirlerinin düşük gerçekleşmesi sonucu baz etkisinden kaynaklandığına dikkat çekti.
Hizmetler kapsamında yer alan taşımacılık gelirleri 578 milyon dolara, taşımacılık giderleri ise 789 milyon dolara yükseldi. Bu nedenle net taşımacılık giderleri 108 milyon dolardan 211 milyon dolara çıktı.
YATIRIM GELİRLERİ
Büyük bölümünü dış borç faiz ödemelerinin oluşturduğu hizmetler dengesinde geçen yıl 1 milyar 531 milyon dolar olan net açık ise bu yıl 1 milyar 463 milyon oldu. Bu kapsamda Türkiye’in yatırım gelirleri 600 milyon dolardan 768 milyon dolara yükselirken, yatırım giderleri ise 2 milyar 131 milyon dolardan 2 milyar 231 milyon dolara çıktı. Türkiye bu dönemde portföy yatırımları için 1 milyar 113 milyon dolar, dış kredi borçları için de 940 milyon dolarlık faiz ödedi.
CARİ TRANSFERLER
Resmi ve özel transferler, ise yüzde 22 oranındaki artarak 593 milyon dolar oldu. Bu kapsamda resmi transfer girişleri 33 milyon, işçi gelirleri ve bedelsiz ithalattan kaynaklanan girişler sırasıyla 193 ve 367 milyon dolar olarak gerçekleşti.
4 MİLYAR 838 MİLYON DOLARLIK FİNANSMAN GEREKTİ
Cari işlemler açığının 5 milyar doları aşmasına rağmen bunun finansman gereksinimi 4 milyar 838 milyon dolarda kaldı. Bu da net hata ve noksan kaleminde ocak ve şubat aylarında gözlenen eğilimin martta tersine dönmesinden kaynaklandı. Ocak ve şubatta mali sistem dışına döviz çıkışı olduğunu gösteren nat hata ve noksan kalemi martta sisteme 2 milyar 152 milyon dolarlık bir döviz girişi olduğunu ortaya çıkardı.
Bu dönemde Türkiye’den yurt dışına net 182 milyon dolarlık doğrudan yatırım çıkışı yaşanırken, Türkiye’de ise 422 milyon dolarlık doğrfdan yabancı sermaye girişi oldu. Türkiye’den yurt dışına net 140 milyon dolarlık portföy yatırımı çıkışı yaşanırken, Hazine’nin eurobond borçlanmaları ile yabancıların Türkiye’deki hisse senedi ve devlet tahvili alımlarından kaynaklanan portföy yatırımları girişi ise net 1 milyar 913 milyon dolara yükseldi.
Ödemeler dengesinde yaşanan bu gelişmelerden sonra resmi rezervlerde 211 milyon dolarlık bir azalma yaşandı.
YILLIK AÇIK
Türkiye’nin mart sonu itibariyle son bir yıllık cari işlemler açığı 9 milyar 124 milyon dolara ulaştı.
Bu arada Merkez Bankası, Devlet İstatistik Enstitüsü’nün dış ticaret verilerinde yaptığı düzenlemeye paralel olarak 2003 yılı cari işlemler açığını da revize etti. Daha önce 6 milyar 609 milyon dolar olarak açıklanan 2003 yılı cari işlemler açığı 6 milyar 850 milyon dolara yükseldi. Bu gelişme de dış ticaret açığının 13.7 milyar dolardan 14 milyar dolara yükseltilmesi belirleyici oldu.