Çare kadın

BİRLEŞMİŞ Milletler Kalkınma Örgütü (UNDP) hiç de yabancısı olmadığımız bir kurum. Eski Ekonomi Bakanı Kemal Derviş, başkanlığını yapan tek Türk olarak tarihe geçmişti. Örgütün ‘amiral gemisi’ olarak tanımladığı İnsani Gelişme Endeksi ise her yıl açıklandığında Türkiye’de gündem yaratan bir etkiye sahip. UNDP’nin dümenindeki en yetkili ikinci isim Ayşe Cihan Sultanoğlu.

UNDP Başkan Yardımcısı ve Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu Bölge Direktörü Cihan Sultanoğlu hem bir kadın hem de böylesine etkili bir uluslararası kurumun başında olduğu için Türkiye için gurur kaynağı. Sultanoğlu bu hafta dünya tanıtımını UNDP Başkanı Helen Clark’ın Etiyopya’da yaptığı İnsani Gelişme Endeksi raporunun bölgesel toplantısı için İstanbul’daydı. Bölgeyi yakından tanıyan Sultanoğlu, öncelikle Türkiye’nin bu yıl açıklanan raporda aldığı 0.761 puanla 72’nci sırada olmasının kötü olmadığını vurguladı. İnsani Gelişme Endeksi 0-1 arasında değer alıyor ve 1’e ne kadar yakın ise ülkeler gelişmişlikleri de o derece iyi olarak nitelendiriliyor.

OECD’DEN İYİ DURUMDA

Raporun tanıtım toplantısının ardından Hürriyet’e açıklamalar yapan Sultanoğlu Türkiye’nin de aralarında olduğu Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu bölgesinde çoğu ülkenin yüksek insani gelişme gösterdiğini dile getirdi. Türkiye’nin de çok yüksek insani gelişme gösteren ülkeler arasında yer alabilmek için puanını 0.800’e çıkarması gerektiğini vurgulayan Sultanoğlu, “1980’den beri Türkiye çok önemli gelişme gösteriyor. Endeksin hesaplandığı üç temel konuda büyük ilerleme sağladı. 1980-2014 yılları arasında Türkiye’de doğumda beklenen tahmini yaşam süresi 16.6 yıl arttı. Ortalama okula gitme süresindeki artış 4.7 yıl, beklenen okula devam süresindeki artış ise 7 yıl oldu. Tüm ülkelerin sorunları var. Endeks rakamları bunu ortaya koyuyor. Çok boyutlu yoksulluğa, eşitsizliklere, cinsiyet eşitsizliklerine endeksi uyarladığınızda rakamlar birden düşüyor. Türkiye’de eşitsizlikle kayıp yüzde 15.8, bölgesinde yüzde 13 ama OECD’de yüzde 19. Yani Türkiye OECD’den daha iyi durumda bu, kapsayıcı politikalara devam edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor” dedi.

SIÇRAMA ÇOK ZOR

Türkiye’nin yüksek insani gelişme gösteren ülkeler sıralamasında sıçramasının çok zor olduğunu kaydeden Sultanoğlu şunları söyledi: “Metodolojinin değişmesi lazım, tüm ülkeler için zor. Herkes en yüksek düzeye erişmek istiyor bunun için ipucu kadında. Ana temamız olan çalışmaya odaklanırsak kadınların istihdama katılmaları çok önemli bir konu. Düşünün toplumun yüzde 50’si istihdama katılmıyorsa milli gelir yüzde 50 daha az olacaktır. Ne kadar kadın istihdama katılırsa sadece ekonomiler değil insanların hayatları da o derece gelişecektir. Bunun için de doğru politikalar çok önemli. Bizim raporda bir takım önerilerimiz var ki bunların başında yeni işlerin yaratılması. Bu hükümet, işveren ve çalışanlar arasındaki bir toplumsal sözleşmeyle olacak. Çalışma dünyası yeni çıkan fırsatları değerlendirmeli, çalışma düzenleri geliştirilmeli, sosyal haklara sahip çıkılmalı. İnsana yakışır iş gündemi herkes tarafından kabul edilmeli.”

Cihan Sultanoğlu kimdir?

BİRLEŞMİŞ Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkan Yardımcısı ve kuruluşun Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu Bölge Direktörü olan Cihan Sultanoğlu, son görevi öncesinde UNDP Yönetim Bürosu’nda İnsan Kaynakları Direktörü olarak çalıştı. Sultanoğlu, 2007-2010 yılları arasında UNDP’de Başkan Yardımcı Vekili ve Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu Bölge Ofisi Direktör Yardımcısı olarak görev yapmıştı. 2000-2007 arasında Litvanya’da ve Belarus’ta Birleşmiş Milletler Mukim Koordinatörü ve UNDP Mukim Temsilcisi olarak görev alan Sultanoğlu, 1995-2000 yılları arasında ise Fas’ta UNDP Mukim Temsilci Yardımcısı olarak bulundu. Aydın Nazilli doğumlu olan Sultanoğlu, lise eğitimini 1975 yılında İstanbul’da Robert Kolej’de tamamladıktan sonra, lisans eğitimini İktisat alanında Columbia Üniversitesi, Barnard College’da ve yüksek lisans eğitimini New York Columbia Üniversitesi, Uluslararası ve Kamu Çalışmaları Okulu’nda (SIPA) Uluslararası İlişkiler alanında tamamladı. Sultanoğlu, 1980 yılında New York Columbia Üniversitesi’nde başladığı kariyerine 1981 yılından beri BM sistemi içinde devam ediyor.

Çalışma teması tesadüfi değil

UNDP’nin İnsani Gelişme Endeksi raporunun ana teması çalışma. Sultanoğlu çalışma temasının tesadüfi olmadığını belirterek şöyle konuştu: “Bu yıl Birleşmiş Milletler sürdürülebilir kalkınma hedeflerine imza attı. Türkiye de bu ülkelerin arasında. Raporumuzda da vurguluyoruz insani gelişme için çalşıma çok önemli. 1990’lardan beri 2 milyar insan yoksulluktan çıkarılabildi, ama 168 milyon çocuk işçi, 803 milyon kişi çalışıyor ama yoksul, 204 milyon işsiz var ve bunların 74 milyonu gençler. Hakikaten insani gelişmeyi artırmak istiyorsak insana yakışır çalşıma koşulları ve yeni bir çalışma düzeni yaratmalıyız. Rapor bunlara yönelik politikalar üretilmesine yol göstermeyi hedefliyor.”

Eşit işe eşit ücret

CİNSİYET eşitsizliği sıralamasında Türkiye’nin 155 ülke arasında 71’inci sırada olduğunu hatırlatan Sultanoğlu, Türkiye’nin çalışması gereken en önemli noktanın bu olduğunu belirtti. Kadınların istihdama katkıları konusunda ilerleme olduğunu ama daha fazlasına ihtiyaç bulunduğuna dikkat çekerek “Kadınlarla erkekler arasında ücret uçurumları çok yüksek. Bunu önleyecek politikalara ihtiyaç var ve elbette sosyal yani kadınların çalışabileceği ve çalışamayacağı işlere ilişkin normların değişmesi gerekiyor. Siyasi hayata katılmaları da rol model olmaları açısından çok önemli ve bu oran yeni seçimle yüzde 14.4’e indi” dedi.

Türkiye aynı sırada

SULTANOĞLU, Türkiye’nin geçen yıl 69’uncu bu yıl ise 72’nci sırada olmasının birbiriyle karşılaştırılamayacağını belirtti. Sultanoğlu “Geçen yılla bu yılın rakamlarını uyarladığınızda Türkiye aynı yerde. Raporda sıralama aslında aynı. Çünkü yıldan yıla metodolojide farklılıklar oluyor ve ülkeler artıyor. Ancak son 5 yıllık bir trend gibi karşılaştırma yapılabilir ülkeler kendi içlerinde” diye konuştu.

Bölgemizde hangi ülkeler var?

Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan, Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Belarus, Moldova, Ukrayna, Arnavutluk, Bosna Hersek, Kosova, Sırbistan, Türkiye.