Borsalara yeni ekonomi darbesi

Başta Microsoft, Yahoo ve Amazon gibi ‘‘yeni ekonominin’’ yıldız hisse senetlerinde yaşanan çöküş, tüm dünya borsalarını dibe doğru çekiyor. Cuma günü, ABD'de Nasdaq'da yüzde 10, Wall Street'te ise yüzde 5.6 oranında gerçekleşen değer kaybı, dün tüm dünya borsalarına sıçradı.

Wall Street'deki büyük çöküş, ilk etkisini güne ilk başlayan Asya borsalarında gösterdi. Asya borsaları büyük düşüşlerle kapanırken Avrupa borsaları da sabah düşüşlerle açıldı. Ancak Avrupa borsaları öğleden sonra biraz toparlarak, sabahki hızla düşüşü kısmen telafi etti. Asya ve Avrupa borsalarının yönü, zaman dilimi itibariyle bu borsalarının kapanmasından sonra açılan New York Borsası'nın dünkü seyrine bağlı.

New York Borsası ve özellikle teknoloji hisselerinin yeraldığı Nasdaq Borsası'nda cuma günü yaşanan şok düşüşe ilk tepki Asya borsalarından yine tekonoloji ağırlıklı hisselerde yaşanan yoğun satışlarla geldi.

TOKYO TARİHİ DÜŞÜŞ

Tokyo Borsası'nda Nikkei endeksi 1987'deki çöküşünden beri en büyük günlük düşüşünü yaşadı. Nikkei Endeksi, yüzde 6.98 kayıpla 19 bin 8 puana geriledi.

Uzmanlar, Wall Street'teki rekor düşüşten olumsuz etkilenmesi beklenmekle birlikte, Tokyo Borsası'nda dün yaşanan düşüşün tahminlerin üzerinde gerçekleştiğini bildiriyor.

Borsanın bundan sonraki seyrinin nasıl bir yön izleyeceği konusunda ise farklı görüşler bulunuyor. Bazı yatırımcılar düşüşün devam edeceğini düşünürken, diğerleri Wall Street'teki düşüşün aşırı değerlenen borsanın kendini düzeltmek için gecikmiş bir tepkisi olduğuna, Tokyo Borsası'nın da çabuk toparlanacağına inanıyor.

Maliye Bakanı Kiiçi Miyazava, Japon ekonomisindeki düzelmenin devam ettiğini söyleyerek borsadaki düşüşün kendisini fazla kaygılandırmadığını belirtti. Ekonomik Planlama Bakanı Taiçi Sakaiya da, aceleyle düzenlediği basın toplantısında, borsayı desteklemek için olağanüstü önlemler alınmasına gerek olmadığını ifade etti. Japon yetkililerinin başlangıçtaki bu sakin görünme çabaları, ilerleyen saatlerde yine hükümetten gelen bir tür tekzibe uğradı.

MÜDAHALE İSTEĞİ

Kabine Sekreteri Mikio Aoki ile koalisyonun büyük ortağı Liberal Demokratik Parti'nin politika belirleme sorumlusu Şizuka Kamei, borsanın çökmesini önlemek için gerekli önlemlerin vakit geçirilmeden alınması gerektiğini söyledi. Koalisyon ortaklarının hisse senedi fiyatlarındaki düşüşünü durdurmak amacıyla destekleme alımları yapmak için kamu fonlarından 10 milyar dolar kullanıp kullanmamayı tartıştıkları kaydediliyor.

Bölgenin anahtar konumdaki diğer iki borsası olan Hong Kong ve Singapur'un da kayıpları ağırdı. Hong Kong'da Nikkei Endeksi yüzde 8.6 puan gerileyerek 14 bin 762 puana, Singapur'un Straits Times Endeksi de yüzde 8.69 puan azalarak 1999 puana düştü.

Manila, Sidney, Kuala Lumpur, Jakarta, Bangkog Borsalarıda haftayı büyük düşüşlerle kapattı.

Filipinler Borsası olarak da anılan Manila borsasında yüzde 4.8 düşüş yaşandı. Haftayı 1637.54 panla kapatan Filipinler endeksi son 5 haftadaki en düşük değerine indi.

Avustralya'nın Sydney Borsası ise dünya genelinde yaşanan borsa düşüşlerinden olumsuz yönde etkilerek bir günde yüzde 5.7 oranında düştü. Bu düşüş 1997 Ekiminde beri bir günde kaydedilen en büyük düşüş oldu.

Asya'nın bir başka büyük borsası olan Kuala Lumpur Borsası yüzde 6, Jakarta Borsası yüzde 4.9, Bangkok borsası ise yüzde 5.2 değer kaybetti.

Yatırımcıların kaygılarına rağmen, iktisatçılar, piyasalardaki çalkantıların, krizden çıkan Asya ekonomileri üzerinde yapacağı etkiler konusunda karamsar değil.

İktisatçılar, Asya ekonomilerinin 1997-1999 krizinden sonra temel ekonomik yapılarında önemli iyileştirmeler yaptıklarını, bu nedenle, ABD ekonomisinde, borsadaki düşüşü izleyecek bir yavaşlamanın, bölge ekonomilerinde çok fazla olumsuz yaratmayacağını düşünüyorlar.

Avrupa, altına girip beklemeyi yeğledi

AVRUPA borsaları da güne büyük düşüşlerle başladı. Fakat öğleden sonra gelen tepki alımları ile biraz toparlandığı dikkati çekti.

Londra Borsası'nın temel göstergesi Financial Times 100 Endeksi, öğle saatlerinde 233 puan veya yüzde 3.79 azalarak 5 bin 944 puana indi. Aynı saatlerde Frankfurt Borsası'nın DAX-30 Endeksi 211 puan ya da yüzde 3.79 kayıpla 7 bin 3 puana, Paris'in CAC-40 Endeksi de 211 puan ya da 2.94 puan kayıpla 5 bin 889 puana geriledi.

Avrupa borsalarında hisse senetlerinden kaçarak, altın, İsviçre Frangı ve devlet tahvilleri gibi ‘‘güvenli yatırımlara’’ yönelen yatırımcılar, tedirginlikle New York Borsası'nın açılışını bekledi.

Borsalar neden düşüyor?

ABD borsalarında son 2 yıldır hızla yükselen teknoloji şirketlerine yatırım yapanlar, daha fazla risk almamak için satışa geçti.

Microsoft'un anti-tekel davasını kaybetmesi teknoloji hisselerinden kaçışı hızlandırdı.

ABD Merkez Bankası, 1999'un Haziran ayından itibaren 5 kez faiz artırınca, hisse senedi yatırımcısının satış eğilimi yükseldi.

Greenspan, 1.5 yıldır uyarıyordu

ABD'de elektronik ticaret ve internet zengini şirket hisselerinde yaşanan hızlı yükseliş konusunda ilk uyarıyı Merkez Bankası Başkanı Alan Greenspan yapmıştı. Greenspan, teknoloji şirketlerindeki fiyat artışının bir ‘‘balon’’ olduğunu belirterek, ‘‘Kaçınılmaz olan çöküş için, bankalar kenara ayırdıkları rezerv parayı artırmak zorundalar’’ uyarısını yapmıştı. ABD'nin deneyimli para sihirbazının bu uyarısının dikkate alınmaması, geçtiğimiz cuma günü Nasdaq ve New York borsalarındaki tarihi çöküşü getirdi.