Borsa istediğini kopardı

Borsayı rahatlatacak önlemler

Sigorta şirketlerinin hayat branşları, teminatlarının yüzde 15'ini hisse senedine yatırabilecek.

Yabancı kurumsal yatırımcıların borsa kazançlarına kurumlar vergisi istisnası sürecek. Gelir vergisi stopajı sıfır olarak kalacak.

Vergi istisnası için A tipi yatırım fonlarında hisse senedi bulundurma oranı yüzde 51'den 25'e inecek. Elde tutma süresi de 1 yıldan 3 aya düşecek.

En az 3 ay elde tutulan hisse senedi kazançları vergiden muaf olacak.

Halka açık şirketlerin temettü ödemelerinden gelir vergisi stopajı yapılmayacak.

Aracı kurumlar için Banka Sigorta Muameleleri Vergisi, yüzde 5'ten yüzde 1'e çekilecek.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın (İMKB) iki ayda yüzde 60'a yakın değer kaybetmesi üzerine hükümeti acil önlem almak için sıkıştıran borsacılar istediklerini aldılar. Başbakan Mesut Yılmaz başkanlığında dün İstanbul'da yapılan kriz zirvesinden, piyasaları rahatlatacak kararlar çıktı. Yabancıların hisse senedine yaptıkları yatırımlar ile yerli yatırımcıların en az üç ay elde tutulan hisse senedi yatırımlarına vergi muafiyeti getirildi.

7 maddelik önlemler paketinde ayrıca, aracı kurumların Banka ve Sigorta Muameleleri Vergi oranı bankalarda olduğu gibi yüzde 5'ten yüzde 1'e çekilirken, A tipi yatırım fonlarında vergi istisnasından yararlanabilmek için gereken elde tutma süresi bir yıldan üç aya, portföyündeki hisse senedi bulundurma oranı da yüzde 51'den yüzde 25'e indirildi. Düzenlemelerle, hayat branşı teminatlarının en fazla yüzde 15'ini hisse senedine yatıran sigorta şirketlerinde bu miktar teminat olarak kabul edilirken, halka açık şirketlerin temettü ödemelerinden de Gelir Vergisi stopajı yapılmayacak.

Mesut Yılmaz'ın borsayı rahatlatmaya yönelik önlemleri görüşmek için yaptığı toplantı dün saat 14:20'de İstinye'deki Müşir Fuat Paşa Yalısı'nda başladı. Toplantıya Yılmaz'ın yanı sıra, Devlet Bakanı Güneş Taner, Maliye Bakanı Zekeriya Temizel, İMKB Başkanı Osman Birsen, Gelirler Genel Müdürü Nevzat Saygılıoğlu, Özelleştirme İdaresi Başkanı Uğur Bayar ile Borsa Aracı Kurumu Yöneticileri Derneği temsilcileri katıldı.

YANLIŞ ANLAMA

Yaklaşık 5 saat süren toplantı sonrasında Zekeriya Temizel ve Güneş Taner ile bir basın toplantısı düzenleyen Yılmaz, sermaye piyasasında, özellikle İMKB'de son günlerde yaşanan sorunların, esas itibarıyle hükümet tarafından TBMM'ye sevkedilen ve bir süre önce yürürlüğe giren vergi yasasının yanlış anlaşılmasından, borsanın gerekli hacme ve derinliğe ulaşamamasından kaynaklandığını tespit ettiklerini belirtti.

‘‘Temel neden, dış piyasalarda yaşanan olumsuzluklar’’ diyen Başbakan Yılmaz, ancak bu dış piyasalarda yaşanan sorunların, özellikle borsa üzerinde bu kadar büyük düşüşlere neden olmasının, söylediği sebeplerden ortaya çıktığını vurguladı.

SİGORTA ŞİRKETLERİ

Yılmaz, borsayı rahatlatmaya dönük alınan tedbirleri açıklarken, ilk olarak sigorta şirketlerinin, hayat branşına ilişkin teminatlarını, İMKB'de işlem gören hisse senetlerine plase etmeleri halinde, toplam teminat tutarının yüzde 15'i ile sınırlı olmak üzere, teminat ve blokaj yükümlülüğünden muaf tutulacaklarını bildirdi. Yılmaz, bu konudaki düzenlemenin Hazine Müsteşarlığı'nın çıkaracağı tebliğ ile yapılacağını bildirdi. Yılmaz, şunları söyledi: ‘‘Bu borsamıza, bugünkü rakamlarla 20 trilyon lira civarında, yılbaşında da 50 trilyon lira civarında ek bir kaynağın gelmesini sağlayabilecektir.’’

Yılmaz, yabancı kurumsal yatırımcılara dönük kararı açıklarken de, şöyle konuştu: ‘‘Yabancı kurumsal yatırımcıların Türkiye'deki portföy işletmeciliğinden kaynaklanan kazançlarına hem kurumlar vergisinden muafiyeti devam edecektir hem de bunlardan yapılacak gelir vergisi stopaj oranı yüzde 0 olacağına dair bir Bakanlar Kurulu kararı, önümüzdeki günlerde çıkarılacaktır.’’

HİSSE SENEDİ VERGİSİ

Bireysel yatırımcıların en az 3 ay elde tuttukları hisse senetlerinin satış kazancının da vergiden muaf olacağını söyleyen Mesut Yılmaz şöyle konuştu: ‘‘Bu süre vergi yasasında 1 yıl olarak öngörülüyordu. Bu düzenleme 1999 Bütçe Kanunu ile yürürlüğe girecektir. 3 aydan kısa süreli alımsatımlarda Vergi Yasası'nın getirdiği hükümler geçerlidir. Uygulamada, net kazanç üzerinden enflasyon oranı düşüldükten sonra 3.5 milyar liranın üzerinde bir kazanç oluşursa, bu vergiye tabi olacaktır. Bu konuda ilk beyan 2000 yılının mart ayında yapılacaktır.’’

Yılmaz, hisse senedinde vergi muafiyeti için gerekli sürenin neden 3 ay olarak belirlendiği sorusunu, ‘‘Yaptığımız araştırmalar, dış borsalarda bu sürenin 1 yıl olduğunu gösterdi. 3 ay ile İMKB, dünya borsaları arasında bu konuda en kısa süreyi uygulayan piyasa olacaktır’’ şeklinde yanıtladı.

ARACILARA İNDİRİM

Yılmaz, öngörülen düzenlemelerle Borsa aracı kurumlarının hazine bonosu ve devlet tahvili ile repo işlemlerinde yüzde 5 olarak uygulanan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi oranının bankalarda olduğu gibi yüzde 1'e çekileceğini belirtti. Bu düzenlemenin zor durumda olan aracı kurumlara da rahatlık sağlanması bekleniyor. Yılmaz, bu önlemlerin yanısıra özel emeklilik sigorta fonlarının kurulması ve bunların borsaya yönelmesi halinde de vergi teşviği sağlanacağını söyledi. Yılmaz, bu konudaki çalışmaların Hazine, Sermaye Piyasası Kurulu ve Maliye Bakanlığı tarafından yapıldığını söyledi.

Kararları yüzde 6 inişle beklediler

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), Başbakan Mesut Yılmaz'ın dün piyasayı rahatlatmak için alınacak önlemlerle ilgili açıklamalarını beklerken yeniden düştü. İlk seansta kısa süreli artışlar gösteren endeks, günü 136 puanlık düşüşle, 2 bin 141 puan seviyesinde tamamladı. Böylece, cuma günü yüzde 17'ye yakın artan endeks, Yılmaz'ın akşam saatlerinde yapacağı açıklamaların tatminkâr olmayacağı söylentisi ile dün yüzde 6 oranında geriledi. Toplantının başladığı saatlerde İMKB, ilk seansı tamamladı. İlk seansta endeks yüzde 3.34 oranında gerileyerek 2 bin 202 puana düştü. İkinci seansın başlamasıyla birlikte endeksteki düşüş hız kazandı. Müşir Fuat Paşa Yalısı'nda akşam saatlerine kadar süren toplantıya katılan Borsa Aracı Kurum Yöneticileri Derneği üyeleri, toplantıyı saat 16:30'da ayrıldılar.

Yasanın namusu 3 ayla kurtuldu

Hükümetin borsada yaşanan hızlı düşüşe karşı alınacak önlemleri görüştüğü süre içinde üzerinde en fazla tartışılan konu, hisse senedi alım satımlarının vergilendirilmesi oldu. Borsacılar ve hükümetin ANAP kanadı verginin ertelenmesine sıcak bakarken, Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit ile DSP'li Maliye Bakanı Zekeriya Temizel, ‘‘Vergi yasasını deldirtmeyiz’’ diyerek buna direndi. Dün açıklanan önlemler ile 3 ay elde tutulan hisse senetlerine getirilen vergi istisnası sonucu, hem Vergi Yasası delinmedi, hem de Zekeriya Temizel'in istifa edeceği söylentilerine kadar tırmanan kriz çözülmüş oldu.

Yılmaz: Reformdan sapma olmayacak

Başbakan Mesut Yılmaz, Hükümetin sermaye piyasası ve İMKB'de yaşanan gelişmelere karşı fevkalade duyarlı olduğunu, ancak vergi reformunun özünde herhangi bir sapmaolmayacağını bildirdi. Yılmaz şunları söyledi: ‘‘Bu tedbirlerle, borsamızın, dış piyasalardan kaynaklanan olumsuz gelişmelere karşı daha dirençli hale getirilmesi amaçlanmaktadır. Borsa'daki kurumsal yatırımcıların artması hedeflenmektedir. Borsa'nın derinliğinin artması amaçlanmaktadır. Bunlara ilaveten özel emeklilik fonu kurulabilmesi ve bu kurulacakfonlara borsaya yönelmeleri halinde bu fonlara vergi teşviği saglanmasına ilişkin çalışma yapılacak.’’