Banka kurtarmaya ‘olur’ ‘dokunulmazlığa’ veto

CumhurbaÅŸkanı, 3 maddesini veto ettiÄŸi ‘Banka Kurtarma Yasası’nı Meclis'e iade etti. CumhurbaÅŸkanı Ahmet Necdet Sezer, kamuoyunda ‘‘banka kurtarma yasası’’ olarak bilinen yasanın 3 maddesini veto etti. Sezer, bankalara kaynak aktarılmasını öngören düzenlemelere itiraz etmezken, kamu bankaları yöneticilerine koruma saÄŸlayan ve kamu bankası personelini memur statüsünden çıkaran maddeler ile BDDK'yı Sayıştay denetiminden çıkaran maddeleri Anayasa’ya aykırı buldu.CumhurbaÅŸkanı Ahmet Necdet Sezer, bankacılık ile ilgili düzenlemeler içeren ‘‘Mali Sektöre Olan Borçların Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda DeÄŸiÅŸiklik Yapılması Hakkında Kanun’’un 3 maddesini veto etti. Sezer, yasayı yeniden görüşülmek üzere TBMM'ye iade etti. Sezer, yasanın, kamu bankalarında 31.12.2002 tarihinden sonra özel hukuk hükümlerine tabi olmayan personel çalıştırılamayacağına iliÅŸkin kural içeren 6'ncı, özerk kurul, üst kurul ve bunlara baÄŸlı kurumların denetimini düzenleyen 7'nci, kamu bankalarının yönetim, denetim ve tasfiye kurulları üyelerinin sorumluluÄŸunu, özel bankaların yönetim, denetim ve tasfiye kurullarına uygulanan özel hukuk hükümlerine ve mevzuata baÄŸlayan ve ceza ve idare hukuku yönünden memur sayılamayacaklarını düzenleyen geçici 1'inci maddelerini bir kez daha görüşülmesi için TBMM'ye gönderdi. Sezer, yasanın Ziraat, Halk ve Emlak Bankası ile ilgili 6'ıncı maddesinde kamu bankalarında çalıştırılması uygun görülen tüm personelin 2002 yılı sonuna kadar özel hukuk statüsüne geçirilmesinin öngörüldüğüne dikkat çekerek, ÅŸu deÄŸerlendirmeyi yaptı:ÖZLÃœK HAKLARISermayesinin tümü kamuya iliÅŸkin olan bu bankaların, yeniden yapılandırma ve özelleÅŸtirme çalışmaları tamamlanıncaya ve sermayelerindeki kamu payı yüzde 50'nin altına düşünceye kadar kamu bankası niteliÄŸini, dolayısıyla personelinin de kamu görevlisi statüsünü koruyacağı açıktır. Bu bankaların yeniden yapılandırma ve özelleÅŸtirme süreci, yasanın yayımlandığı 25.11.2000 gününde baÅŸlamıştır. ÖzelleÅŸtirme süreci, 25.11.2003 gününe kadar tamamlanacaktır. Dolayısıyla, özelleÅŸtirme iÅŸlemleri bitirilmeden ve bu süre içinde kamu bankası statüsü süren bankaların, kamu hukuku statüsünde olması gereken personeli özel hukuk kurallarına baÄŸlı duruma getirilecektir. Oysa, kamu bankalarını kamu iktisadi teÅŸebbüsü statüsünden çıkarıp özel hukuk kurallarına baÄŸlı kılan yasada Yasa'nın yürürlüğe girdiÄŸi günde bu bankalarda görevde bulunan personelin aylıkları, özlük hakları ve emeklilikleri yönünden baÄŸlı oldukları kuralların uygulamasının sürdürüleceÄŸi vurgulanmıştır. BaÅŸlangıçta Yasa Koyucu, kamu bankalarını bankacılık iÅŸlemleri yönünden özel hukuk kurallarına baÄŸlı kılmasına karşın, personelin kamu görevlisi statüsünü sürdürmesini öngörmüştür. Açıklanan gerekçelerle, özelleÅŸtirme iÅŸlemi bitmeden ya da sermayesindeki kamu payı yüzde 50'nin altına düşmeden, kamu bankalarındaki tüm personelin özel hukuk kurallarına baÄŸlı duruma getirilmesinin hukukla baÄŸdaÅŸmayacağı düşünülmektedir. ÃœST KURUL DENETÄ°MÄ° Sezer'in, veto ettiÄŸi bir diÄŸer kanun maddesi ise aralarında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun da bulunduÄŸu bazı üst kurulların Sayıştay denetiminden çıkarılmasını öngörüyor. Sezer, yasanın bu maddesi ile ilgili veto kararının gerekçesini anlatırken, Rekabet Kurumu ile Telekomünikasyon Kurumu'nun Sayıştay, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ile Åžeker Kurumu'nun da BaÅŸbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun denetimine baÄŸlı olmasına karşılık, yasa ile bazı kurumların özel komisyonca denetlenmesinin istenmesini bir çeliÅŸki olarak gördüğu mesajını verdi. Sezer'in yasanın bu maddesi ile ilgili görüşleri kısaca şöyle:Söz konusu kurulların gelirlerinin kamu geliri olduÄŸu ortadadır. Anayasa Mahkemesi kararlarına göre geliri bütçeden, bütçe içi ya da bütçe dışı kamu kaynaklarından oluÅŸan, tüzel kiÅŸiliÄŸe sahip kamu kuruluÅŸları Meclis denetimine baÄŸlı olacaklardır. Özel yasalarla kurulan ve gelirlerinin kamu geliri olduÄŸunda kuÅŸku duyulmayan kurul, üst kurul ya da kurumların bu ölçütlerin tümünü taşıdığı açıktır. Madde kapsamına giren kurul, üst kurul ve bunlara baÄŸlı kurumların yıllık hesaplarının denetlenmesi görev ve yetkisinin, Anayasa'nın 160. maddesiyle Meclisi adına denetim yapma görev ve yetkisiyle donatılan Organı olan Sayıştay'a verilmesi, kurulların 'özerk' yapısına daha uygun düşecektir. DOKUNULMAZLIK Sezer, kamu bankalarının yönetim, denetim ve tasfiyesi ile görevli olan çalışanların hukuksal sorumluluklarını düzenleyen maddeyi veto ederken de özlük haklarıyla ilgili maddedeki veto gerekçesine yakın bir görüş bildirdi. Sezer, sermaye çoÄŸunlu kamuda olan bu bankaların yöneticilerinin özel hukuk hükümlerine baÄŸlı olmasının yasal olmadığı görüşünde. Sezer'in bu madde ile ilgili görüşü şöyle:Yasada Ziraat, Halk ve Emlak Bankası yönetim, denetim ve tasfiye kurulu üyelerinin yaptıklarından dolayı hukuksal sorumluluklarının, özel bankaların yönetim, denetim ve tasfiye kurullarına uygulanan özel hukuk hükümlerine baÄŸlı oldukları, bunların ceza ve idare hukuku yönünden memur sayılamayacakları öngörülmüştür. Bu bankaların, sermayelerindeki kamu payı yüzde 50'nin altına düşünceye kadar kamu bankası oldukları ve yönetim, denetim ve tasfiye kurulları üyelerinin kamu görevlileri olduÄŸu açıktır. Özel hukuk kurallarına baÄŸlı tutulmalarına karşın, sermayeleri kamuya iliÅŸkin olduÄŸuna göre, yeniden yapılandırma sürecinde iÅŸlemleri yürütecek görevlilerin, sorumluluk yönünden özel hukuka baÄŸlı kılınması hukuka uygun düşmemektedir. Kamu bankalarında çalışan personel özelleÅŸtirme iÅŸlemleri tamamlanıncaya kadar kamu görevlisi sayılırken, yönetim, denetim ve tasfiye kurulu üyelerinin sorumluluk yönünden bu statüden çıkarılması haklı bir nedene dayandırılamaz. Hangi maddeleri neden veto etti?MADDE 6: 31 12 2002'den itibaren Ziraat, Halk ve Emlak bankalarındaki tüm personel memur statüsünden çıkarılacak.VETO GEREKÇESÄ°: Sermayesinin en az yüzde 50'si kamuda olan kuruluÅŸlardaki personel, kamu personeli sayılır.MADDE 7: Bazı üst kurulların denetimi Sayıştay yerine, BaÅŸbakanlık müfettiÅŸi, BaÅŸbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu denetçisi ve Maliye müfettiÅŸinden oluÅŸan bir komisyon tarafından yapılmalıdır.VETO GEREKÇESÄ°: Bu kurulların gelirleri kamu geliridir. Bu nedenle kamu tüzel kiÅŸiliÄŸi statüsündeki bu kurulların denetimi Anayasa'da öngörüldüğü gibi yapılmalıdır.GEÇİCÄ° MADDE 1: Kamu bankalarının denetim, tasfiye ve yönetiminde görev yapanlar, özel hukuk kurallarına tabi olmalılar ve bu yöneticiler ceza ve idare hukuku yönünden memur sayılmazlar.VETO GEREKÇESÄ°: Üç bankanın sermayesi kamu malıdır. Bu nedenle bu bankada görev yapanlar memur statüsündedir. ÖzelleÅŸtirilene kadar bu çalışanların sorumluluk yönünden memur statüsünden çıkarılması haklı bir nedene dayandırılamaz.Banka kurtarmaya itiraz etmedi10 Ocak 2002'de Meclis'te kabul edilen ve 14 Ocak'ta Köşk'e gönderilen yasa, 3'ü geçici olmak üzere toplam 10 maddeden oluÅŸuyordu. CumhurbaÅŸkanı Ahmet Necdet Sezer'in, kamuoyunda, ‘‘banka kurtarma yasası’’ olarak da bilinen kanunun, bankalara kaynak aktarılması ile ilgili bölümlerine bir itirazı olmadı.Â