Ali Atıf BİR: Komünistler (artık) Türkiye'ye!
Güncelleme Tarihi:
Ali Atıf BİR
KAZAKİSTAN, 1991 yılında bağımsızlığını ilan ettikten sonra kendi kabuğunu kırmaya ve dünya ile bütünleşmeye, globalleşmenin nimetlerinden yaralanmaya çalışan Orta Asya ülkelerinden biri.
Geçen Hafta Kazakistan'ın büyük şehirlerinden, elmalarıyla ünlü Alma-Ata'ya gittim. Seyahatimin nedeni Kazakistan'da, televizyon izleme ölçümleri konusunda televizyon kanalları ile uluslararası reklamverenler arasında tarafsız bir hakeme ihtiyaç duyulması. Geçen yıl da hem hakemlik yapmak hem de varolan araştırmayı denetlemek için yine oradaydım.
Bu yıl gördüğüm Kazakistan'la geçen yıl gördüğüm Kazakistan arasındaki fark bir kez daha kendime ‘‘Bunlar liberalleşirken biz komünistleşiyor muyuz?’’ sorusunu sormama neden oldu.
Hálá Kazakistan ile aramızda gelişmişlik açısından dünya kadar fark var. Örneğin, Kütahya Otogarı'na Alma-Ata Havaalanı'nın yanında Orly muamelesi yapmak gerekir. Ancak Kazakistan'da havaalanından, gümrüklere birçok alanda sadece göz tanıklığı ile bile farkettiğimiz değişim, dünyayla entegrasyon açısından kazakların koşmaya istekli olduğunu bizim ise ‘‘vatan, millet, sakarya’’ edebiyatıyla kendimizi kandırdığımızı gösteriyor.
Kazakistan'ın nüfusu 14,5 milyon. Petrol, metal, kimyasallar, yün, et ve kömür ihracatı var. Kazak ekonomisi her yıl % 3 büyüyor. 1999'da Kazakistan'da televizyon ve gazeteye yapılan reklam yatırımlarının toplamı 16 milyon dolar. 2000'de bu rakam 24 milyon dolar olmuş, bu yıl ise 32 milyon dolara ulaşacağı bekleniyor. Bu hızla giderse da gelecek on yılda 500 milyon dolar olmaması için hiçbir neden yok!
Bu girişten sonra şimdi Kazakistan'da bir masa etrafında toplananlara bir göz atalım:
Gallup Medya'nın Strateji Direktörü Rusya Federasyonu'ndan Vladimir Shchipkov. Gallup Media Asia'dan Rus asıllı Kazak Genel Müdür Tatyana Startava ve Araştırma Direktörü Elena Smirkova, Darcy Reklam Ajansı'ndan Alman asıllı Fransız Kafkaslar ve Orta Asya Medya Direktörü Dominic Guba, D'arcy Reklam Ajansı'dan, D'arcy Kazakistan Genel Müdürü kazak Erzhan Isabaev ve televizyon İzleyici Komitesi Genel Sekreteri kazak Shairip Alniyazov ve bir Türk akademisyen (kendileri ben oluyorum).
Ekip Birleşmiş Milletler gibi değil mi? Kim bunlar? Bir eski komünist, biri sosyolog biri psikolog iki rus asıllı kazak, bir vatanı belki olmayan Fransız, iki yerli kazak ve bir Türk.. Amaçları ne? Reklamveren'e dünya standartlarında geçerli ve güvenilir araştırma sunmak, televizyon kanalları arasında serbest rekabetin kurallarının işlemesine yardımcı olmak..
Anlayacağınız dünyanın bir ucunda farklı uluslardan bir grup adam Kazakistan'ı global dünyanın bir parçası yapmaya çalışıyor.
Yıllarca komünizmi en büyük düşman olarak gören ve onu ezmeye çalışan bizim ise durumumuza bakın. Telekom'un özelleşmesini engellemek için elinden geleni ardına koymayan kafalar sayesinde, liberal ekonomik gelişmenin en büyük göstergesi olan reklam yatırımlarını 78 yılda 1 milyar dolardan bir kuruş yukarıya çıkaramamışız. Bu yıl kriz nedeniyle 500 milyon doları geçebilirsek öpüp de başımıza koyalım. Hálá da devekuşu gibi başımız kuma gömmeye devam ediyoruz.
İtiraf edeyim bugünkü ekonomik sorunlarımızın temel nedenini 1980 yılına kadar aslında komünist bir idare altında yönetilmemize bağlıyordum. Yanılmışım. Bizimki komünizmden de betermiş! Öyle olmasa komünistlerin bile anladığı bir sistemi anlamakta bu kadar zorluk çeker miyiz!
Nelerle uğraşıyorlar!
Yazılarınız ilgiyle takip ediyorum. Yazılarınız olaylara ve durumlara bakış açımı değiştirdi. Öncelikle size bunun için teşekkür etmek istiyorum. Reklamları artık daha dikkatli izliyorum. Akbank'ın son reklamında, verilen ana mesajla ilgili olmasa da bir hata var. Orada küçük bir çocuğun kovaya koyduğu balık ve oltayla yakalanan balık alabalık. Gerçi büyük balık sazan da olabilir. Ancak maalesef bu iki balık da Dalyan'da yok. Bu arada ben Ortaca'da yaşıyorum ve balığa sık çıkarım. Ayrıca o oltayla o büyüklükte bir balık tutulması biraz zor. Size akademik çalışmalarınızda ve yazı hayatınızda başarılar dilerim. (Murat Serdar Kıyıcı)
Sevgili Atıf Hocam, şu sıralar internette bir bilgisayar duası elden ele geziyor. Bu dua İngilizce. Yani hristiyan cemaati için. Biz arkadaşlarla oturduk bunun Türkçesini çalıştık. Müslüman cemaatine bir katkımız olsun istedik. Mümkünse köşenizde yer verebilir misiniz? Duamız şöyle: ‘‘Haydi bismillah, Crash etmez inşallah, Valla çalışıyor maşallah, ulan olmadı fesupanallah, at pencereden yallah yallah..’’ (Dilek Tomruk)
At eti yedim!
GELENEKSEL Kazak yemekleri yapan bir restorana götürdüler. Orada Kazaklar'a ayıp olmasın diye soğuk etlerden oluşan bir at eti tabağı ısmarladım. (Yanlış okumadınız ‘‘at eti’’ yazdım). At eti oldukça lezzetli bir et, Özelikle Kazy süper! Ve inanır mısınız bu lezzet bana oldukça tanıdık geldi. Neden acaba?
Vladamir Shchipkoy'dan öğrendiğime göre şu anda Başkan Putin'in yer aldığı bir billboard Moskova sokaklarını süslüyormuş. Aynı billboardda yer alan diğer kişiler ise ünlü balet Maya Plisetkaya ve ünlü aktör Bodrov. Afişin metni ise şöyle: ‘‘Komsomolskaya Pravda..Bizim gazetemiz.’’ Yani Başkan Putin bir gazetenin reklamına konu mankenliği yapıyor. Herhalde Stalin bunu duysa ne yapar yapar mezardan çıkar, hakkını helal etmediğini bir şekilde Putin'e iletirdi. İşin ilginci ne biliyor musunuz Komsomolskaya ‘‘Genç Komünistler Birliği’’ anlamına geliyor ve gazetenin artık komünizmle uzaktan yakından bir ilgisi yok...
Rusçaya merak sardım, kendime bir kitap alıp, Rusça öğrenmeye çalıştım. Ve o zaman niye Ruslar'ın yüzünün gülmediğini anladım. Rus alfabesindeki harfleri telaffuz ettikten sonra insanın yüzünün gülümseyen bir hal alması pek mümkün değil. Shchipkoy'un dediğine göre başkan Putin'in ekranda gülerken göründüğü tek an Çernomirdin'i Ukrayna büyükelçiliğine atadığını açıkladığı anmış.. Bu da çok ilginç değil mi? Çernomirdin bizden birine de gülmeyi unutturdu!
Hatırlayacaksınız iki yıl önce Gorbaçov, Moskova'da da şubesi bulunan Pizza Hut'ın reklamlarında oynamıştı. Ne yazık ki, 1998 ekonomik krizinin yarattığı koşullar nedeniyle Pizza Hut Moskova'daki işini tasfiye etmek zorunda kalmış. Moskovalı uyanık bir Pizzacı ise Pizza Hut'ın terkettiği binaya yerleşmiş ve para kırıyormuş.
Çekirgelik
Eğer bize maaş ödediklerini düşünüyorlarsa onlara onlar için çalıştığımızı bir kez daha anımsatalım.
(RUS ATASÖZÜ)