Hutbe Nedir? Hutbenin Rüknü, Şartları, Sünnetleri Ve Mekruhları Nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
İslamiyet'te ibadetlerden biri de namazdır. Namaz aynı zamanda İslam'ın şartlarındandır. Allah tüm müminlere namazı emretmiştir. Farz olan namaz günde beş defa kılınır. Günün değişik vakitlerinde kılınan bu namazlar sabah namazı, öğle namazı, ikindi namazı, akşam namazı ve yatsı namazıdır. Hz. Muhammed de örnek bir Müslüman olarak farz namazının yanında sayısız nafile namazlar kılmıştır. Allah'ın emri olan namazı kılmak, namaz iyi öğrenmek her Müslümanın görevidir. İşte namazda hutbe, hutbenin şartları, sünnetleri ve konu hakkında çok daha fazlasını sizin için derledik.
Namaz ibadeti son derece geniş bir alan olup farz ve sünnetlerini öğrenip iyice bellek şarttır. Hutbe kavramı da toplu kılınan namazın konusunu teşkil etmektedir.
Hutbe Nedir?
Hutbe sözcüğünün manası "topluluk karşısında yapılan etkileyici konuşma" şeklindedir. Hutbeyi okuyan kimseye de katip denir. Hutbe, İslamiyet'te cuma ve bayram namazlarında imam tarafından verilen öğütler ve okunan dualara verilen isimdir. Özünde hutbe insanları dine çağırmaktır.
İslam tarihinde bilinen en önemli ve etkileyici hutbe Peygamber Hz. Muhammed tarafından okunan hutbedir. Veda hutbesi olarak da bilinen bu hutbeyi 124.000 Müslüman dinlemiştir
Hutbenin Rüknu, Şartları, Sünnetleri ve Mekruhları Nelerdir?
Hutbe sözcüğü Kuran'ı Kerim'de geçmese bile pek çok hadiste yer almaktadır. Ayrıca Hz. Muhammed'in meşhur Veda Hutbesi de bunun en önemli örneğini teşkil etmektedir. Öte yandan fıkıh alimleri Kuran'daki Cuma Suresine de işaret ederler. Cuma Suresi, 62, 9 Ayeti: "Ey iman edenler. Cuma günü namaz için ezan okunduğu zaman Allah'ı zikretmeye koşun..." şeklindedir. Bu ayetteki Allah'ı zikirden maksadın hutbe olduğunda işaret etmektedirler. Ayrıca Hz. Peygamberin de hutbesiz cuma namazı kıldırmadığına dayanmaktadırlar.
Buhari'de nakledildiğine göre Hz. Muhammed'in "Namazı benim nasıl kıldığımı görüyorsanız öyle kılın" emrini de dikkate alarak cuma hutbesinin farz olduğu noktasında ittifaka varmış bulunmaktadırlar. Cuma hutbesi farz iken bayram hutbeleri sünnettir. Hutbe, cuma namazında ve bayram namazında okunur. Camilerde okunan cuma hutbesi 1973 tarihinden beri Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından ve merkezden yayınlanmaktadır. Cuma namazının sonunda hutbe okunur. Hutbe cuma namazının son bölümünü oluşturur. Cumada okunan hutbenin sonunda ise Kuran'dan Nahl Suresi 90. Ayeti okunur.
İslamiyet'te iki adet bayram bulunmaktadır. İlki Ramazan Bayramı ikincisi de Kurban Bayramı'dır. Tıpkı cuma namazlarında olduğu gibi dini bayramlarda da camilerde hutbe okunur. Bayram namazında okunacak hutbeler de aynı şekilde Diyanet İşleri Başkanlığınca hazırlanır ve ülkenin tüm camilerinde aynı hutbe okunur. Hutbenin şartları, sünnetleri ve mekruhları konularını şu şekilde sıralamak mümkündür:
Hutbe cuma namazından önce okunur.
Hatip, hutbe okumak kastıyla hutbeyi okumalıdır.
Hutbenin vakit dahilinde olması şarttır.
Hutbe okunduğu esnada dinleyen kimsenin bulunması da hutbenin şartlarındandır. Hiç değilse bir kişinin bulunması aranır.
Hutbeyi dinleyen cemaatin, cuma namazını da kılmaya yetkin olması gerekir. Yani cuma namazını kılacak ehliyette olmayan kimseler hutbeyi de dinleyemezler.
Hutbe ile namazın arasını bozacak bir durum olmaması da şarttır.
Hutbeyi okumak için taharat şarttır.
Hutbeye ayrıca dünya meseleleri ele alınamaz.
Hutbenin mekruhları arasında yer alan hususlar şöyledir:
Hatip hutbeyi hiç değilse bir kişinin olduğu cemaate okumalıdır. Tek başına hutbe okunması mekruhtur.
Hutbe devam ederken, yani hutbe sırasında cemaatin amin diyecek biçimde dua okunması da mekruhtur.
Hatibin mihrapta namaz kılması mekruhtur.
Hutbe okurken hatibin bir mazereti bulunmadığı halde oturarak hutbe okuması da mekruhtur.
Hatibin hutbeyi uzatması ve namazı kısaltması de mekruhlar arasında bulunmaktadır.
Hatip hutbe okurken, sünnet namazı kılmak da mekruhlar arasında bulunmaktadır.
Hatibin hutbe sırasında uyuması da mekruhtur.
Bir başka mekruh ise namazı bir kişinin kıldırması, hutbeyi de bir başka kişinin okumasıdır.
Bir diğer mekruh ise cuma namazına gelmemiş olan kişilerin öğle namazını cemaatle kılmalarıdır.
Bayram hutbeleri cuma hutbesinden farklı olarak tekbir ile başlar.
Bayram hutbesi namazın ardından okunur.
Cuma hutbesi farz iken, bayram namazında hutbe okumak ise sünnettir.
Hutbeyi dinleyen müminin etrafa sağına soluna bakması mekruhtur.
Hutbede Hz. Peygamber'in ismi geçtiğinde sessiz kalınmalı yahut içinde "salatu selam" edilmelidir.
Hutbe okunurken namaz kılmak da mekruhtur.
Hutbeyi okuyan hatip ile cami cemaatinin soru cevap şeklinde konuşması da hoş karşılanmamıştır.
Kaynaklar: namaz.diyanet.gov.tr/namaz/namaz-rehberi
webdosya.diyanet.gov.tr/namaz/Namaz_İlmihali