Küstah Türkmenbaşı

Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov, konuğu olan Enerji Bakanı Cumhur Ersümer'i Aşkabat'ta bir tören sırasında gazetecilerin önünde azarladı. Ersümer'in sözünü 17 kez kesen Niyazov, ‘‘Siz ve Mesut Yılmaz, Türkmen doğalgazına karşı çıkıyorsunuz’’ dedi. Ersümer de Niyazov'un ABD'li şirketlerden etkilendiğini söyledi.

Türkiye'nin doğalgaz ihtiyacını karşılamada Azerbaycan ve Rusya'ya yanaştığını iddia eden Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov, iki ülke ilişkilerinde görülmemiş bir tarzda, Başbakan Yardımcısı ve Enerji Bakanı Cumhur Ersümer'i 50 kadar gazetecinin önünde azarladı.

Başkent Aşkabat'taki Devlet Köşkü'nde Ersümer ve beraberindekileri kabul eden Türkmenbaşı, ‘‘Türk politikacılar halkının çıkarlarını düşünmüyor. Doğalgazı Rusya ve Azerbaycan'dan alacağınızı söylüyorsunuz. Siz bilirsiniz. Ben sizin peşinizden 8 yıl koştum. Şimdi siz benim peşimden koşacaksınız’’ dedi. Ersümer bunun üzerine Türkiye'de hiçkimsenin Türkmen doğalgazına karşı çıkmadığını söyledi.

Bakan Ersümer'in sözlerini tamamlamadan, araya giren Türkmenbaşı Niyazov, ‘‘Sizden ve Mesut Yılmaz'dan başka Türkmen doğalgazına karşı çıkan yok. Cumhur kardeşim, sen bundan sonra Rusya'ya gitme’’ diye sert çıktı. Niyazov'un üslubu, Türk heyetinde buz gibi bir hava estirdi. Görüşmede Ersümer'in tam 17 kez sözünü kesen Niyazov, Türkmenistan'da daha önce meydana gelen depremlerde ölenlere anma törenine de Türk heyetinden ayrı geldi. Anıta önce çelenk koyan Niyazov, Ersümer'i beklemeden tören yerinden ayrıldı.

ŞİRKETLERDEN ETKİLENMİŞ

Kabulde elektrik konusunu da gündeme getiren Niyazov, ‘‘Elektrik isterseniz yıl sonuna kadar İran üzerinden Türkiye'ye gelir. Şu anda Türk sınırına kadar çekilmiş hat var’’ dedi. Ersümer de, ‘‘Biz sizden 750 milyon kilovatsaat elektrik istiyoruz. Ancak İran, izole bir bölge oluşturup bize sadece 300 milyon kilovatsaat vermek istiyor. İran bu şartından vazgeçerse biz hemen, hatta 1 milyon kilovatsaat elektrik almaya bile hazırız’’ diye konuştu.

Görüşmeden sonra bir değerlendirme yapan Ersümer, Türkmen doğalgazının ikinci plana itildiğine dair Niyazov'da bir intiba oluştuğunu belirterek, şunları söyledi:

‘‘Sayın Niyazov'un şimdiye kadar ne bana ne de Türkiye'ye karşı bir sert tavrı olmuştu. Ama olayın hassasiyeti herhalde bu tarzda bir konuşmaya itti kendilerini diye düşünüyorum. Sayın Niyazov ABD'li şirketlerin Azeri doğalgazını ön plana çıkarmasından şikayetçi. Firmaların politikası Niyazov'u da etkilemiş.’’

Türkmen liderden fırça gibi konuşma

Türkmenistan Devlet Başkanı Saparmurat Niyazov ile Enerji Bakanı Cumhur Ersümer arasında geçen diyalog şöyle:

NİYAZOV: Türk siyasetinde anlamadığımız bir şey oluyor. Türk politikacılarının bir bölümü halkının çıkarlarını düşünmüyor. Rusya bizden 42 dolara doğalgazı alıp size 114 dolara satacak. Gelin Türk halkının doğalgaz ihtiyacını birlikte karşılayıp sevap işleyelim. Hazar geçişli hattı 2 yıl içinde yapmalıyız. Doğalgazı Azerbaycan'dan ve Rusya'dan alacağınızı söylüyorsunuz. Siz bilirsiniz. Azeriler 5 yıl, Ruslar 6-7 yıl önceden gaz veremez.

ERSÜMER: Türkiye'nin en öncelikli projesi Türkmen doğalgazının ülkemize getirilmesidir. Biz üzerimize düşen her şeyi yerine getirdik. Biz hala Türkmenistan'ın hat çekmesini bekliyoruz. Bize gelecek doğalgazın 14 milyar metreküpünü Avrupa'ya satacağız.

NİYAZOV: Avrupa'yı bırakın, siz önce halkınızın ihtiyaçlarını karşılayın. Doğalgaz ihtiyacınızı siyasete karıştırmayın. Rusya ve Azerbaycan'ı kıskanmıyoruz. Siz bilirsiniz, bizim işi uzatırsanız elimiz soğur. Zaten Demirel ile de yaptığımız anlaşmadan da bir sonuç alamadık. Biz ucuz da olsa Rusya ve İran'a gaz satar kendimizi kurtarırız.

ERSÜMER: Sayın Cumhurbaşkanı Türkiye'de Türkmen doğalgazına karşı çıkan yok.

NİYAZOV: Sizden ve Mesut Yılmaz'dan başka yok.

ERSÜMER: Olur mu? Türkmen doğalgazı anlaşmasında benim ve sayın Yılmaz'ın imzaları var.

NİYAZOV: Sen Demirel'den yetkiyi alarak geldin. O zaman gel gazetecilerin önünde sen, ‘Bizim önceliğimiz Hazar geçişli Türkmen doğalgazıdır’ deyiver.

ERSÜMER: Ben zaten böyle diyorum. Ne ben, ne de sayın Yılmaz, Türkmen doğalgazına karşı.

NİYAZOV: Kardeşim Cumhur, sen iyisi mi bundan sonra Rusya'ya gitme. Zaten mavi akım ile bizim proje arasında çelişki var. Bu çelişki giderilmeli. Ulusal çıkarlarımızı ABD ile Rusya arasındaki pazarlıklara kurban etmeyelim.

ERSÜMER: Sayın Cumhurbaşkanı, Türkiye'ye herkes doğalgaz satmak istiyor. Doğalgaz konusunda kararı alıcı ülke, yani Türkiye verir. Mavi akımda gazı kabul ediyoruz. Samsun'da doğalgazı bekliyoruz. Nereden gelecek, krediyi kim verecek bu bizim işimiz değil. Bu işi Ruslar halledecek. Ayrıca, Azerbaycan'la da gaz konusunda görüşme yapmadığımızı belirtmek isterim.