Yo-yo diyetleri hasta ediyor

Kilo yönetiminde zorluk, alınan kilolar fazlalaştıkça ortaya çıkmaktadır. Özellikle olmanız gereken ağırlığın yüzde 10’unu geçmişseniz işiniz daha da zorlaşacaktır. Eğer 3-5 kilo gibi bir fazlalıktan kozmetik nedenlerle kurtulmak istiyorsanız göstereceğiniz sıradan çabaların, arkadaşlardan alınan bildik tüyoların, komşu ve akraba akıllarının işe yarayacağını söyleyebilirim. Ancak böyle bir durumda bile en doğru olanı bir diyet uzmanıyla işbirliği yapmanızdır.

3-5 kilodan fazla vermeniz gerekiyorsa

Eğer vermeniz gereken kilolar çoksa bakış açınızı mutlaka değiştirmelisiniz. Özellikle vücut ağırlığınızın yüzde 3-5’ten daha fazlasından kurtulmayı düşünüyorsanız soruna farklı yaklaşmalısınız. Çözümü sadece yiyecek-içecek kısıtlaması gibi görmemeniz, aktivite artışını, kas kazanımını ve yeme davranışı değişikliklerini de uygulamaya koymanız zorunlu hale gelmiş demektir.

Böyle bir durumda önünüze konan diyetin işe yarayıp yaramadığını iyi sorgulamalısınız. Daha da önemlisi bu beslenme planının size zarar verip vermeyeceğini iyi anlamalısınız. Yapacağınız diyetin sizi zayıf ama hastalıklı ve daha yaşlı biri haline getirebileceğini unutmamalısınız. Birkaç kilo kaybedeceğim diye beden ve ruh sağlığınızı riske sokmamalısınız. Size sunulan beslenme planı eğer çok kolaysa, "her şeyi istediğiniz kadar yiyebilirsiniz" gibi saçma sapan önerilerde bulunuyorsa ve çok kısa bir sürede hızla zayıflatacağı iddiasındaysa, o programlara veya uzmanlara şüpheyle bakmalısınız.

Nedir bu yo-yo diyetleri

Beslenme planını sorgularken bu planın besin unsurlarını dengeli bir şekilde içerip içermediğine dikkat edin. Planda yeteri kadar meyve, sebze, posa, vitamin, mineral, esansiyel yağ asidi bulunup bulunmadığını, kalori kısıtlayarak teşvik edip etmediğini, çok düşük kalorili bir beslenme planı olup olmadığını, uzun süreli bir kilo verme mantığına uyup uymadığını dikkatle inceleyin. Popüler diyetlerin çoğu kez tek yönlü beslenmeye yönelttiğini, proteini aşırı tüketmeye veya yağ ve karbonhidrat kullanımını kısıtlamaya teşvik ettiğini unutmayın. Bütün bu yaklaşımların orta ve uzun vadede verdiğiniz kiloları geri almaktan başka bir anlamı olmadığını hatırlayın.

Eğer yukarıda saymaya çalıştığımız yaklaşımları dikkate almazsanız siz de bir "yo-yo tarzı diyet" kurbanı haline gelebilirsiniz. Bu tür diyetler sürekli kilo aldırıp verdiren, yanlış ve şarlatan beslenme planlarıdır. Sizi birkaç gün veya haftada fazla miktarda kilo kaybı vaatleriyle yola çıkarır. Doğrudur, gerçekten de hızla kilo kaybedersiniz ama kaybettiklerinizin çoğu yağlarınız değil, su birikiminiz ve kaslarınızdır.

Uzun süreli uygulanması olanaksız olan bu acayip beslenme planlarını en fazla bir ay sonra bırakır, kötü beslenme alışkanlıklarınıza yeniden geri dönersiniz. Bu diyetler sinir bozucu, kişisel güveni azaltıcı ve stresi artırıcı olmalarının yanında, hatalı kilo verdirmeleri nedeniyle de zararlıdır. Sürekli kilo alıp vermenin yaşam kalitesini azalttığını, ruh sağlığını bozarak bir süre sonra diyet takıntılarına ya da düşmanlıklarına yol açtığını, daha da önemlisi yaşam süresini kısalttığını gösteren çalışmalar var. Bu çalışmaların yenileri ile de desteklenmesi gerekiyor ama siz yine de yo-yo diyetlerinden uzak durun. Sağlığınızı bu şarlatan diyetlerin yanlışlarından koruyun.

Sigara ve doğum kontrol hapları

Araştırmalara göre sigara ve doğum kontrol haplarını bir arada kullanmak, kalp krizi ve damar hastalıkları riskini ciddi bir şekilde artırıyor. Bu ikilinin beraberliği öldürücü olabiliyor. Bizim önerimiz, doğum kontrol hapı kullanıyorsanız, sigara kullanmamanızdır. Ancak illa sigara içeceğim diyorsanız, o zaman doğum kontrol hapı kullanmadan önce mutlaka doktorunuzla görüşmelisiniz.

BUGÜNÜNÖNERİSİ

Diyetisyen Tuğçe ALTAN

Çay içmeyi unutmayın

Çay kahveden daha sağlıklı bir içecektir. Yeşil veya siyah çay fark etmiyor. Her ikisinde de bol miktarda doğal bir antioksidan olan Epi-gallo-kateşin Gallad (EPCG) bulunuyor. Bir fincan siyah çayda 250-275, yeşil çayda 300-325 ml/gr flavonoid vardır. Günde 3-4 fincan çay tüketerek antioksidan kapasitenizi artırabilir, bu güçlü antioksidanın kanser ve damar sertliğini önleyici etkisinden yararlanabilirsiniz. Epi-gallo-kateşin’inin C vitamininden de, E vitamininden de güçlü bir antioksidan olduğunu gösteren çalışmalar var. Sağlığınızı koruma ve güçlendirme planı yaparken bu planın kahvesi az, çayı zengin bir içecek desteği içermesine özen gösterin.

BİRARAŞTIRMA

Dr. Ece HATTAT

Mide ilaçları ve kalça kırığı riski

Pennsylvania Tıp Fakültesi’nde yapılan bir araştırma, mide asit oluşumunu önlemede kullanılan bazı proton pombası baskılayıcılarının (omeprazole, esomeprazole) kalça kırığı riskini -özellikle 50 yaş sonrasında- artırabildiğini gösteren bulguları ortaya koymuştur. Mide ülseri, gastrit ve reflü hastalığının tedavisinde kullanılan bu ürünlerin kullanım süresi ve dozu dikkatten kaçırılırsa, yani kullanımları gereğinden fazla uzatılırsa muhtemelen kalsiyum ve D vitamini ile ilişkili değişimler sonucu kalça kırığı riski yükselmektedir. Bu araştırmanın daha yeni ve farklı toplumlarda yapılanlarla da desteklenmesi gerekmektedir. Bizim önerimiz şimdilik bu ilaçları sadece doktorunuz önerdiği zaman kullanmanız, kullanım sıklığı ve süresini abartmamanızdır.

Ceviz: Sağlık mucizesi

Ceviz de diğer kuruyemişler gibi bir sağlık kaynağıdır. Araştırmalar haftada beş gün ve günde 30-35 gr kadar düzenli ceviz tüketiminin ciddi sağlık yararlarının olduğunu gösteriyor. Çok güçlü bir bitkisel Omega-3 ve Alfa-linoleik Asit (bitkisel Omega3) deposu olması cevizi diğer kuruyemişlerden ayırır. Cevizin içerdiği bitkisel sterol ve stanoller de oldukça etkili kolesterol düşürücülerdir. Ceviz tam bir magnezyum, folat, E vitamini ve bakır deposudur. Bitkisel liflerden ve proteinlerden zengindir. Ve bir başka iyi haber: Ceviz güçlü bir Arginin kaynağıdır. Arginin bilinen en güçlü damar dostlarından biridir. Pıhtı oluşumunu engelleyip, damar esnekliğini güçlendirerek, kan dolaşımını hızlandırmaktadır. Arginin kan basıncını düşüren, hipertansiyona karşı damarları güçlendiren ve cinsel yaşamı iyileştiren doğal bir destektir. Cevizin cinsel sağlığa da iyi gelebileceğini bilmenizde yarar var. Kısacası bir küçük ceviz neredeyse etkin bir antioksidan kapsül, bir multivatimin-mineral tableti, bir kolesterol ilacı gibidir.

DİYET GÜNLÜĞÜ

Sorularınız için:

manager@yasasinhayat.org

Tel: (0212) 236 73 00

BİR SORU

Elimde şu ana kadar uyguladığım bütün diyetler var. Ve tekrar diyet yapmaya başlamak istiyorum. Hangisinin bana uyun olduğuna nasıl karar verebilirim?

Diyetler neden hep yarım kalır

Uyguladığınız diyetin başarısı sürekliliği ile ölçülebilir. Sıkılıp uygulamayı bıraktığınız diyetlerde önemli bir besin öğesi eksikliği, tek bir besinin tercihi veya aşırı enerji kısıtlaması ve benzeri durumlar söz konusu olabilir.

İşte dikkat etmeniz gerekenler:

6 Basit egzersiz çeşitlerinin (yürüyüş, bisiklet gibi) bile zorunlu olarak sınırlandırıldığı düşük kalorili diyetlerle metabolizmanızın bu hareketsiz yaşama kolayca uyum sağlayacağını unutmayın. Peki ya sonra? Kas kaybı ve kolayca yağlanan bir vücut tipi.

6 Bir besin ya da besin grubunun tuhaf (!) miktarlarda tüketilmesini öneren diyetleri önermem. Günboyu sadece lahana çorbası veya greyfurt suyu, tarçınlı elma suyu içilecek denen diyetler metobolizmayı bozar. Bu besinler sağlıklı bir beslenme planın parçalarıdır. Aşırı miktarda tüketilmeleri gaz, şişkinlik, ağız kokusu gibi sorunları ortaya çıkarabilir.

6 Besin değişimlerinin kullanılmadığı kısıtlı mönüler de doğru değil. Bir dilim ekmek yerine salatanıza ilave edebileceğiniz bir orta boy patates veya ara öğünde tüketebileceğiniz bir avuç leblebi gibi değişimlerini öğrenerek uygulayabildiğiniz bir diyetten sıkılmazsınız.

Diyetisyen Nilüfer Bayram

BİR SORU

Diyette salatayı serbest yiyebilir miyim?

Salatada çeşitliliği sağlayın

Diyette yer alan salatalar sizi rahatlatan, daha çabuk doymanızı sağlayan, çeşitliliği artırmanıza yardımcı olan, sindirim sisteminin çalışmasını kolaylaştıran, vitamin, mineral ve antioksidan depolarıdır. Tabi ki sebzelerin düşük de olsa kalori değerleri var. Hazırladığınız her salatanın kalorisi aynı olmayabilir. Maydanoz, marul, salatalık, biber, roka, yeşil soğan, tere gibi yeşillikleri serbest tüketebilirsiniz. Havuç, turp, mısır, domates, kırmızı biber gibi sebzeler çok yararlı fakat yeşillikler kadar serbest olmayan salata malzemeleridir. Ama mutlaka salatada ve besin tüketiminde çeşitliliği sağlamak amacıyla her sebze salataya ilave edilmelidir.

Diyetisyen

Güneş Ayır