Yirminci yüzyıl sadece Amerika'nın değil

Doğan HIZLAN

Time'nın belirlediği, Yüzyılın Sanatçıları listesi, Amerika'yı öne çıkarıp Avrupa'yı es geçerek, tarafsızlık ve inandırıcılık ilkesini ihlal etmiş.

Bilirsiniz, Time, anket konusunda sabıkalıdır.

Ben bu sanatçılar listesini de şaibeli buldum. Ağır bir Avrupa kompleksinin şifa bulmaz sara nöbetine dönüşmesi.

Çağın sanatçıları listesinde Amerikan ağırlığı, rahatsız edecek derecede fazla. Elbette o listeye mutlaka girmesi gereken Amerikalı sanatçılar, yazarlar vardır ama diğerlerini inkar ederek bu öne çıkarılmamalıydı.

Avrupa'yı, dünyayı yok sayarak, her şeyi kendilerinden ibaret sananların liste düzenlemesi, inandırıcılığını kaybediyor.

Amerikan okurunu rahatsız etmeyen bu tek yanlılık, Avrupalı okurları kızdırmamış, güldürmüştür. Bizim okurlarımız da, listenin tamamına baktıklarında şaşıracaklardır.

Okuduğumuz kitapların, seyrettiğimiz filmlerin, dinlediğimiz müziklerin bu listede bulunmaması, bizi daha da rahatsız edecektir.

Gerçekten Emre Kongar'ın kitabında değindiği gibi, globalizmi Amerika'nın kültürel egemenliği olarak algılamamıza neden olacak bir anlayışın izdüşümüdür bu liste.

Hürriyet'in kültür-sanat sayfasında okuduğunuz listeye, sanırım sizin de itirazlarınız olacaktır. Yüzyılın önemli adlarının unutulduğunu mu, yoksa unutturulmak istendiğini mi kendi kendinize soracaksınız.

* * *

YAZAR bölümünde James Joyce'tan sonra listede şu adlar yer alıyor:

Franz Kafka, Virgini Woolf, Ernest Hemingway, Ralp Ellison ve Gabriel Garcia Marquez.

Gelgitlerine rağmen burada gözüm Aleksandr Soljenitsin'ı, Samuel Beckett'i, Jean-Paul Sartre'ı, Cesare Pavese'yi, Italo Calvino'yu aradı.

Dikkatli bir edebiyat tarihi taraması sonucunda, bunlara önemli ve yeni isimler ekleyebiliriz.

Şiir dalında T.S.Eliot'un ardından Saint-John Perse, Eugenio Montale, Octavio Paz nerede?

Sinemada arslan payı Steven Spielberg'e verilmiş. Kişisel değerlendirmemde bu seçimi benimsemedim.

İkincil sıradaki adlara bir Federico Fellini adını yazmak gereğini de, sorumluluğunu da duymamışlar.

Marlon Brando'ya evet, peki Avrupa'dan yüzyılımızda iz bırakmış tek bir oyuncu yok mu? Avrupa sinema tarihini yok sayan bir derginin, sanatta Amerikan propagandası yapmadığını kim söyleyebilir?

Geldik müziğe...

En az Leonard Bernstein kadar, Herbert von Karajan'ın da adı anılmalıydı. Yüzyılımızın başka önemli icracıları, orkestra şefleri de görmezlikten gelinmiş.

* * *

ANKETLERE güvenmem, bu tür listelerden ise nefret ederim.

Çünkü öylesine güdümlü tercihler yer alır ki, sanatın soluğu tıknefes olur.

---