Yılmaz'dan Türk Cumhuriyetleri genelgesi

Ferai TINÇ

Hükümetin bu hafta başlayan Kazakistan ve Azerbaycan çıkarmalarıyla, Türkiye yüzünü Orta Asya ve Kafkasya'ya yeniden dönüyor.

Başbakan Mesut Yılmaz geçen hafta önemli bir genelgenin altına imzasını koyuyor ve bölgeyle ilişkileri daha kalıcı ve sürekli kılacak alt yapı hazırlığı için düğmeye basılıyor.

Buna göre, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Türk topluluklarının bulunduğu bölgelerle igili politika ve yatırımlara Türk Devletleri'nden sorumlu Devlet Bakanlığı'na bağlı olarak kurulacak Koordinasyon Kurulu karar verecek.

Kurul, Dışişleri, Enerji, Tarım ve Ekonomi gibi ilgili bakanlıklarla kamu ve özel sektör kuruluşlarının temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak.

Türkiye ilk kez, ‘‘Adriyatik'ten Çin Seddi'ne'' hayalleri ve ‘‘kan kardeşliği'' hamaseti dışına çıkarak, gerçekçi ve kalıcı politikalar oluşturma arayışına giriyor. Bunun için seferberlik başlatıyor.

Avrupa Birliği'nin tek seçenek olmadığı mesajını veren hükümet, şimdi Orta Asya ve Kafkaslarla ilişkileri derinleştirip kalıcı kılacak mekanizmaları hayata geçirmek istiyor.

***

Türk Eximbank'ı 1990'dan bu yana tam 1 milyar 500 milyon dolar kredi verdi Orta Asya ve Kafkasya için.

Sonuç?

Koordinasyon Kurulu'nun fikir babası olan Türk Cumhuriyetleri ve topluluklarından sorumlu Devlet Bakanı Ahat Andican'a göre sonuç hiç de parlak değil.

Andican bunun nedenini şöyle açıklıyor: ‘‘Bugüne kadar Türkiye, krediyi kullanan ülkelerin ihtiyaçlarına göre hareket etmiş. Oysa krediyi kullandıran ülkenin stratejisidir belirleyici olan. Türkiye, Libya'ya ve diğer Arap ülkelerine de kredi sağladı. Ama bakın oralarda etkili olundu mu? kalıcı bir adım atıldı mı? Hayır. Özel sektörün yaptığı ayrı bir olaydır; ama devlet yatırımları kalıcı olmalı, stratejik anlam taşımalıdır.''

***

Koordinasyon Kurulu, Dışişleri, Enerji, Sanayi, Ticaret, Tarım, Ekonomi ve Maliye bakanlıklarıyla, MİT, EXİMBANK, TİKA, TOBB ve DEİK'ten temsilcilerle kurulacak. Özel sektör kuruluşları da davet edilecek. Her ay toplanacak olan bu kurulda projeler değerlendirilecek. Yatırımlar, hazırlıklarına başlanan stratejik sektör analizleri doğrultusunda yönlendirilecek.

Ahat Andican için bir konu çok önemli. O da Türk damgasıyla Orta Asya ve Kafkasya pazarlarına sokulan ürünlerin kalitesi. Bu ülkelerde oluşturulacak izleme birimleri aracılığıyla standardlara uymayan ürünleri pazarlayan firmalar takibe alınacak ve Türkiye'de sicillerine işlenecek. Böylece dolaylı bir denetim başlayacak. Vurguncular caydırılacak.

Öte yandan alınacak önlemlerle Türk yatırımcının bölgeye ilgisi arttırılacak. Bu amaçla üç önemli proje hazırlanıyor.

Sanayi sektör analizleri hazırlayarak yatırımları verimli ve kalıcı alanlara yönlendirmek; Küçük ölçekli yatırımlara dış kaynak sağlamak; Teşvik mevzuatı ile ilgili yasal düzenleme yapmak.

***

Andican'ın söyledikleri kulağa çok hoş geliyor. Ama sorular takılıyor aklıma. Türkiye gibi herkesin kendi iktidar alanını korumak için kaplan kesildiği bir ülkede böyle geniş bir alanı merkezileştirmek ne kadar mümkün ve ne kadar etkili olur? Dükalıklar arası gerginlik ve itişmeler işlerin daha da beter karışıp durmasına yol açmaz mı? Merkeziyetçiliğin bürokrasiyi artırması tehlikesi yok mu?

Var tabii. Ama Türk devletlerinden sorumlu bakanlıkta, eski Sovyet Cumhuriyetleri ve Balkanlarla ilgili küçük bir arşiv bile bulunmadığını öğrenince koordinasyon kurulu ile bölgeye yönelik politikaları kurumsallaştırma çabasını olumlu bir başlangıç olarak görmemek mümkün değil.